Κωστας Μπαλαφας
METADATA PROVIDER   
 
LEARNING OBJECT PROVIDER  
 
DESCRIPTION
Φωτογραφικό πορτραίτο του σημαντικού Έλληνα φωτογράφου Κώστα Μπαλάφα (1920-2011), από έναν επίσης πολύ σημαντικό φωτογράφο της ίδιας γενιάς, τον Τάκη Τλούπα (1920-2003). Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη το 1973. Ο εικονιζόμενος, ο Κώστας Μπαλάφας, ξεκίνησε να ασχολείται με τη φωτογραφία εμπειρικά ενώ σπούδαζε Γαλακτοκομία στα Ιωάννινα, αλλά τη χρησιμοποίησε συστηματικά κατά τη διάρκεια της ιταλικής εισβολής και της γερμανικής κατοχής. Έχοντας καταταγεί στον ΕΛΑΣ ως αντάρτης-τυφεκιοφόρος, φωτογράφιζε παράλληλα κάθε πτυχή της ζοφερής πραγματικότητας της εποχής: την πορεία του ελληνικού στρατού προς το αλβανικό μέτωπο, τις μάχες, τις κτηνωδίες του γερμανικού στρατού, αλλά και τη δύσκολη καθημερινή ζωή των ανθρώπων της ελληνικής υπαίθρου. Το σύνολο της δουλειάς του αυτής θα αποτελέσει αργότερα ένα σπουδαίο φωτογραφικό ντοκουμέντο, που, μαζί με αυτό του Σπύρου Μελετζή, θα αποδειχτούν οι μοναδικές ουσιαστικά φωτογραφικές μαρτυρίες της Αντίστασης στα βουνά. Οι σκληρές συνθήκες ζωής και οι αγώνες του ελληνικού λαού για ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια επέδρασαν στον ευρύτερο ψυχισμό του και διαμόρφωσαν το ύφος της φωτογραφικής του δουλειάς, ιδίως σε θέματα κοινωνικού προβληματισμού, τα οποία τον απασχόλησαν και μεταπολεμικά στο σύνολο της φωτογραφικής του δουλειάς, εστιάζοντας στην καθημερινή ζωή και το μόχθο των απλών ανθρώπων της ελληνικής υπαίθρου. Μετά την περιπέτεια του πολέμου και του Εμφυλίου, εργάστηκε, μεταξύ άλλων, ως οπερατέρ (εικονολήπτης) της Ελληνικής τηλεόρασης. Το 2008 δώρισε το φωτογραφικό αρχείο του στο Μουσείο Μπενάκη, αποτελούμενο από 15.000 ασπρόμαυρα αρνητικά από το 1939 έως το 2000 και 60 ταινίες μικρού μήκους με κεντρικό θέμα τα ήθη και τα έθιμα της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας. Ο φωτογράφος που τράβηξε τη φωτογραφία, ο Τάκης Τλούπας, είναι επίσης ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες φωτογράφους. Αυτοδίδακτος και ο ίδιος, όπως ο Μπαλάφας, στρέφεται τελικά επαγγελματικά στη φωτογραφία από το 1945, όταν άνοιξε το φωτογραφείο του στη Λάρισα. Ήδη όμως από πριν έχει ξεκινήσει να φωτογραφίζει συστηματικά με κεντρικό άξονα και θεματολογία τη ζωή του Θεσσαλικού κάμπου και των βουνών της Πίνδου και του Ολύμπου. Για περισσότερα από 50 χρόνια αποτυπώνει φωτογραφικά χαρακτηριστικές απόψεις της μεταπολεμικής και νεότερης Θεσσαλίας και εικόνες από την καθημερινή ζωή, τα ήθη και τα έθιμα των ανθρώπων της ελληνικής υπαίθρου. Σημαντική είναι η σειρά πορτραίτων του με προσωπικότητες της εποχής του, αλλά και απλών αγροτών, κτηνοτρόφων, ψαράδων κλπ σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους. Και οι δυο αυτοί μεγάλοι φωτογράφοι έχουν κληροδοτήσει φωτογραφικά αρχεία ανεκτίμητης καλλιτεχνικής, ιστορικής, ανθρωπολογικής και κοινωνιολογικής αξίας παρέχοντας πλούσιο υλικό τεκμηρίωσης για την Ελλάδα από τη δεκαετία του 40 και μετά.

EDUCATIONAL DESCRIPTION
Η εικόνα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μάθημα των Εικαστικών, της Ιστορίας τέχνης και της Καλλιτεχνικής Παιδείας (και σε εξειδικευμένα μαθήματα φωτογραφίας σε τομείς Εφαρμοσμένων Τεχνών) στο πλαίσιο θεματικών διδακτικών ενοτήτων σχετικά με την ιστορία και εξέλιξη της φωτογραφίας στην Ελλάδα. Οι μαθητές θα μπορούσαν να αναζητήσουν φωτογραφίες του Μπαλάφα, του Τλούπα, της Παπαϊωάννου και άλλων φωτογράφων που ασχολήθηκαν με τη φωτογραφία τεκμηρίωσης και καταγραφής, να συγκρίνουν τις επιμέρους θεματικές κατευθύνσεις και να συζητήσουν για την καλλιτεχνική και ιστορική αξία τέτοιων φωτογραφικών αρχείων. Η παρουσίαση αυτή θα μπορούσε να εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο-συζήτηση για τα είδη της φωτογραφίας και τις αισθητικές ή εννοιολογικές κατευθύνσεις της (εικαστική φωτογραφία, διαφημιστική και εφαρμοσμένη φωτογραφία, φωτογραφικό ρεπορτάζ και τεκμηρίωση, επιστημονική φωτογραφία και άλλες εξειδικεύσεις/κατηγοριοποιήσεις της φωτογραφικής τέχνης).
Παρομοίως, στο μάθημα της Ιστορίας, οι μαθητές θα μπορούσαν να αναζητήσουν φωτογραφίες του Μπαλάφα και του Μελετζή από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο και την κατοχή, να συζητήσουν για την ιστορική αξία αυτών των εικόνων, να φανταστούν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες παράχθηκε όλο αυτό το φωτογραφικό έργο και να αναλογιστούν τη σημασία της διατήρησης και ανάδειξης του. Το φωτογραφικό υλικό που θα συγκεντρωθεί προτείνεται να παραμείνει σε ένα μόνιμο αρχείο του σχολείου, απ’ όπου θα αντλούνται εικόνες για παρουσιάσεις και slideshow ως συνοδευτικό υλικό για την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου. Επίσης, προτείνεται για σχολιασμό και συζήτηση από τους μαθητές ένα απόσπασμα του Μπαλάφα (από το βιβλίο «Φωτογραφικό οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 1969-2001»): «Όλοι με κατηγόρησαν στην αρχή ότι φωτογραφίζω την αθλιότητα και τη μιζέρια. Δεν έδειχνα σε κανέναν τις φωτογραφίες μου. Πήρα το δικό μου δρόμο, αυτός είμαι. Και νομίζω πως δεν έκανα άσχημα. Το να βγάλεις λίγα χρυσάνθεμα, ακόμα και μια βαρκούλα που κουνιέται, δεν λέει και σπουδαία πράγματα. Εδώ είναι ένας λαός τρανταχτός, που πέρασε δια πυρός και σιδήρου• από το γιαταγάνι του Γιουσούφ αράπη και από το σκοινί του πατρο-Κοσμά. Αυτόν το λαό φωτογραφίζω."


LEARNER CHARACTERISTICS
EDUCATIONAL CONTEXT
TYPICAL AGE RANGE
9 - 18
INTENDED END USER
ADDITIONAL INFORMATION
LEARNING OBJECT PROVIDER
NDC Repositories
METADATA PROVIDER
Photodentro Cultural
QUALITY SEALS OF LEARNING OBJECT
ΕΚΤ (Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης)
QUALITY SEALS OF METADATA
ΙΕΠ (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΙΕΠ))
CLASSIFICATION
LEARNING RESOURCE TYPE
SUBJECT AREA
Visual Arts Education Visual Arts EducationVisual Arts Education > Image reproduction Image reproductionImage reproduction
History HistoryHistory > Newer and Modern History (19th-20th century) Newer and Modern History (19th-20th century)Newer and Modern History (19th-20th century) > Arts, Letters and Culture Arts, Letters and CultureArts, Letters and Culture
History HistoryHistory > Newer and Modern History (19th-20th century) Newer and Modern History (19th-20th century)Newer and Modern History (19th-20th century) > Society and everyday life Society and everyday lifeSociety and everyday life
TEACHING APPROACH
cognitivist > collaborative learning
cognitivist > inquiry learning
EDUCATIONAL OBJECTIVE
cognitive > process > to think critically and creatively
CONTRIBUTION
LEARNING OBJECT CONTRIBUTORS
original work creator: Τλούπας Τάκης
subcontract leader / coordinator: Δρ. Θεοδόσιος Τσαπέλας
METADATA CONTRIBUTORS
metadata author: ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
metadata validator: ΣΩΤΗΡΙΑ ΛΑΖΑΡΟΥ
LEARNING OBJECT / METADATA LICENCING & PUBLISHING
licensor: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
publisher: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
metadata licensor: ΙΕΠ
metadata publisher: ΙΤΥΕ, ΙΕΠ
QUALITY SEALS  
seal image metadata seal image
LICENSE