Η επιτυμβια στηλη της Παμφιλης και Δημητριας - Κεραμεικος
METADATA PROVIDER   
 
LEARNING OBJECT PROVIDER  
 
DESCRIPTION
Στη φωτογραφία του Πέτρου Μωραΐτη (Αθήνα, γύρω στα 1870) αποτυπώνεται ένα από τα τελευταία επιτύμβια μνημεία που ενεγέρθηκαν στον Κεραμεικό πριν την έκδοση του απαγορευτικού νομού του Δημητρίου Φαληρέως το 317π.Χ περί καλλωπισμού των τάφων. Πρόκειται για την επιτύμβια στήλη της Παμφίλης και Δημητρίας που χρονολογείται το 320 π.Χ. Το ανάγλυφο φέρει επιγραφή «Η Δημητρία και Παμφίλη» και εικονίζει την Παμφίλη να κάθεται σε θρόνο και την αδελφή της Δημητρία να στέκεται όρθια δίπλα της. Το συγκεκριμένο ανάγλυφο πρέπει να είναι το δεύτερο που προέρχεται από τον ίδιο οικογενειακό τάφο, καθώς εικάζεται ότι υπήρχε ένα αρχικό είκοσι χρόνια πριν. Εκείνο το ανάγλυφο παρίστανε τη Δημητρία –η οποία πρόσφατα είχε πεθάνει– καθιστή να δίνει το χέρι της στην ζωντανή αδελφή της Παμφίλη που στεκόταν όρθια. Αυτή η "δεξίωσις" (=χειραψία) συνέδεε συμβολικά ένα νεκρό με τους ζωντανούς σε μια πράξη αποχαιρετισμού. Όταν είκοσι χρόνια μετά το θάνατο της Δημητρίας πεθαίνει και η Παμφίλη δημιουργείται ένα νέο επιτύμβιο ανάγλυφο, αυτό που αποτυπώνεται στη φωτογραφία του Μωραΐτη, το οποίο εικονίζει τις δύο νεκρές γυναίκες χωρίς χειραψία. Στο ανάγλυφο αυτό η Παμφίλη κάθεται και η Δημητρία είναι όρθια κοντά της ενώ οι δύο αδερφές τείνουν να δώσει το χέρι της η μία στην άλλη. Η επιτύμβια στήλη με τις θλιμμένες και υπερήφανες μορφές της Παμφίλης και Δημητρίας αποτελεί ένα αριστούργημα γλυπτικής του 4ου αι. π.Χ. Συνιστά χαρακτηριστικό δείγμα αττικού επιτύμβιου ανάγλυφου με αρχιτεκτονική πλαισίωση. Παρουσιάζεται δηλαδή ως πρόσοψη ναΐσκου με δύο παραστάδες που στηρίζουν ένα αέτωμα. Καθώς η επιτύμβια στήλη της Παμφίλης και Δημητρίας δημιουργήθηκε στα τέλη του 4ου αιώνα αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα εξέλιξης των ναΐσκων που με την πάροδο του χρόνου γίνονται βαθύτεροι και οι μορφές σχεδόν ολόγλυφες. Στη φωτογραφία του Μωραΐτη, περίπου το 1870, αποτυπώνεται το πρωτότυπο γλυπτό στο φυσικό του χώρο όπου ήταν τοποθετημένο, στον Κεραμεικό, πριν ακόμα μεταφερθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Κεραμεικού, τον Απρίλιο του 2003, για να προστατευθεί από την ατμοσφαιρική ρύπανση και φθορά. Στην αρχική θέση του γλυπτού τοποθετήθηκε αντίγραφό του.

EDUCATIONAL DESCRIPTION
Η φωτογραφία του Πέτρου Μωραΐτη που αποτυπώνει την επιτύμβια στήλη των δύο αδελφών Παμφίλης και Δημητρίας μπορεί να αξιοποιηθεί ως χαρακτηριστικό δείγμα αττικού επιτύμβιου ολόγλυφου καθώς το συγκεκριμένο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα μετάβασης της γλυπτικής τεχνικής των επιτύμβιων μνημείων από ανάγλυφα που ήταν τον 5ο αι. σε ολόγλυφα τον 4ο αι. Η φωτογραφία μας επιτρέπει να σχηματίσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για τις τάσεις που επικράτησαν στην γλυπτική αλλά και για τις ταφικές πρακτικές, παραδόσεις και συνήθειες που πλαισίωναν τα ταφικά έθιμα στην αρχαία Ελλάδα. Χαρακτηριστικά η φωτογραφία μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για αναφορά στη «δεξίωση» (=χειραψία) με την οποία ο νεκρός αποχαιρετούσε τους ζωντανούς. Μια εικόνα που αναπαρίσταται συχνά στις επιτύμβιες στήλες.


LEARNER CHARACTERISTICS
EDUCATIONAL CONTEXT
TYPICAL AGE RANGE
12 - 18
INTENDED END USER
SPECIAL NEEDS
ADDITIONAL INFORMATION
LEARNING OBJECT PROVIDER
Benaki Museum
METADATA PROVIDER
Photodentro Cultural
QUALITY SEALS OF LEARNING OBJECT
Μουσείο Μπενάκη (Μουσείο Μπενάκη)
QUALITY SEALS OF METADATA
ΙΕΠ (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΙΕΠ))
CLASSIFICATION
LEARNING RESOURCE TYPE
SUBJECT AREA
History HistoryHistory > Ancient times (1100 B.C. - 4th century A.D.) Ancient times (1100 B.C. - 4th century A.D.)Ancient times (1100 B.C. - 4th century A.D.) > Arts (Architecture, Ceramic Art, Plastic Art, Painting) Arts (Architecture, Ceramic Art, Plastic Art, Painting)Arts (Architecture, Ceramic Art, Plastic Art, Painting)
History HistoryHistory > Ancient times (1100 B.C. - 4th century A.D.) Ancient times (1100 B.C. - 4th century A.D.)Ancient times (1100 B.C. - 4th century A.D.) > Religion ReligionReligion
Visual Arts Education Visual Arts EducationVisual Arts Education > Sculpture SculptureSculpture
CONTRIBUTION
LEARNING OBJECT CONTRIBUTORS
subcontract leader / coordinator: Δρ. Θεοδόσιος Τσαπέλας
METADATA CONTRIBUTORS
metadata author: ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΟΥ
metadata validator: ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ
LEARNING OBJECT / METADATA LICENCING & PUBLISHING
licensor: Μουσείο Μπενάκη
publisher: Μουσείο Μπενάκη
metadata licensor: ΙΕΠ
metadata publisher: ΙΤΥΕ, ΙΕΠ
QUALITY SEALS  
seal image metadata seal image
LICENSE