Οι εναλλακτικές ιδέες των παιδιών
Kύτταρα,
μόρια και... η απόλυτη «σύγχυση»!
Xάρη στην έρευνα του Arnold B. (1983),
επιβεβαιώθηκε η τεράστια σύγχυση των μαθητών σχετικά με τις έννοιες
«κύτταρο» και «μόριο».
Tα περισσότερα σχέδια Σκωτσέζων μαθητών από τους οποίους ζητήθηκε να σχεδιάσουν
μόρια, έμοιαζαν με κύτταρα και περιείχαν πυρήνες και κυτταρικές μεμβράνες! Oι
μαθητές φαινόταν να έχουν μια γενικευμένη ιδέα, δηλαδή «ότι πολύ μικρές μονάδες
συγκροτούν μεγαλύτερα πράγματα». Tις μυστηριώδεις αυτές μονάδες ο Arnold τις
ονόμασε ευφυώς «μοριοκύτταρα». Kατά τον Arnold, το αν
κάτι είναι φτιαγμένο από μόρια ή από κύτταρα εξαρτάται από τον αν αυτό
μελετήθηκε στο μάθημά της Xημείας ή της Bιολογίας. Έτσι ερμηνεύονται και οι
απαντήσεις μαθητών ηλικίας 14-15 ετών ότι το νερό, οι υδατάνθρακες και οι
πρωτεΐνες είναι φτιαγμένα από κύτταρα. Tα πράγματα βέβαια είναι λίγο
χειρότερα κατά τους Dreyfus και Jungwirth, οι οποίοι αναφέρουν ότι οι
Iσραηλινοί μαθητές θεωρούν τα μόρια της πρωτεΐνης μεγαλύτερα από τα κύτταρα
(Dreyfus & Jungwirth, 1988, 1989).
Kατά την ίδια έρευνα, οι μονοκύτταροι
οργανισμοί περιέχουν έντερα και πνεύμονες, σύμφωνα με μαθητές οι οποίοι
είχαν διδαχθεί τον προηγούμενο χρόνο για τα κύτταρα και «γνώριζαν» επιφανειακά
έναν μεγάλο αριθμό σωστών απαντήσεων στο θέμα των κυττάρων.
Τα όργανα του κυκλοφορικού
Ένα σχεδιάγραμμα
Οι μαθητές
επιδιώκεται: ·
Να αναγνωρίζουν και να κατονομάζουν τα όργανα που
αποτελούν το κυκλοφορικό σύστημα, δηλαδή την καρδιά, τις φλέβες και τις
αρτηρίες. ·
Να αναγνωρίζουν τη διαφορά φλεβών και αρτηριών ως προς
το ρόλο τους και την περιεκτικότητά τους σε οξυγόνο. ·
Να περιγράφουν την καρδιά ως την αντλία του
κυκλοφορικού συστήματος |
: Σχηματική απλοποιημένη παράσταση του κυκλοφορικού συστήματος και
πληροφοριακό κείμενο. Οι αρτηρίες και οι φλέβες είναι χρωματισμένες με κόκκινο
και μπλε, αντίστοιχα.
·
Ο δάσκαλος επισημαίνει πως ο χρωματισμός είναι καθαρά
συμβολικός και στόχο έχει να τονίσει τη διαφορά της περιεκτικότητας σε οξυγόνο.
·
Εξηγεί πως φλέβες, αρτηρίες και καρδιά αποτελούν μέρη ενός συνόλου στο
οποίο συμμετέχουν και άλλα όργανα όπως οι πνεύμονες, τα νεφρά κλπ.
Μέσα στην καρδιά
Οι μαθητές
επιδιώκεται: ●
γνωρίζουν τη βασική ανατομία και το μηχανισμό
λειτουργίας της καρδιάς. Συγκεκριμένα να μπορούν να: o
αναγνωρίζουν, όταν τους δίνεται σχηματική αναπαράσταση,
τη θέση των κοιλιών, των κόλπων και των βαλβίδων και να τις κατονομάζουν.
o
περιγράφουν τη φορά κίνησης, εισόδου και εξόδου του
αίματος. o
γνωρίζουν ότι η κίνηση και η ροή του αίματος οφείλεται
στις συνεχείς διαστολές και συστολές των μυών της καρδιάς
o
μπορούν να αιτιολογούν του «χτύπους» της καρδιάς ως
κλείσιμο των βαλβίδων. |
: Σχηματική τομή της καρδιάς στην οποία απεικονίζονται το αρτηριακό και
φλεβικό αίμα, οι κόλποι, οι κοιλίες και τρεις από τις τέσσερις βαλβίδες (η
τέταρτη βαλβίδα βρίσκεται στο πίσω μέρος και δεν είναι δυνατόν να αποδοθεί με δισδιάστατη απεικόνιση).
Δεξιά υπάρχουν οι σύνδεσμοι: 1η
φάση, 2η φάση, 3η φάση, οι οποίοι εξηγούν με κείμενα τις διαδοχικές
φάσεις της λειτουργίας της καρδιάς. Ο σύνδεσμος: «πώς λειτουργεί;» οδηγεί
σε animation που εμφανίζει την καρδιά σε λειτουργία. Το βίντεο της
σελίδας εμφανίζει την καρδιά ενηλίκου σε λειτουργία, όπως καταγράφηκε από
υπερηχογράφημα.
·
Ο δάσκαλος εξηγεί πως ο ήχος του χτυπήματος της καρδιάς
οφείλεται στο κλείσιμο των βαλβίδων.
·
Σημαντικότερο διδακτικό ζήτημα (πέρα από τη μηχανική της
λειτουργία), αποτελεί η σύνδεση της καρδιάς με την όλη σκοπιμότητα του
κυκλοφορικού συστήματος.
Από πού έρχεται το αίμα που μπαίνει
στην καρδιά;
Πού πηγαίνει το αίμα που βγαίνει από
την καρδιά;
Γιατί είναι φτωχό σε οξυγόνο; Γιατί ο
οργανισμός χρειάζεται το οξυγόνο; Πώς μπαίνει το οξυγόνο στο αίμα; κλπ.
Η διδασκαλία του αναπνευστικού συστήματος πρέπει να προηγείται της
διδασκαλίας του κυκλοφορικού συστήματος, ώστε να συνδεθούν ομαλά η λειτουργία
των πνευμόνων, ο ρόλος του οξυγόνου στο αίμα και το κυκλοφορικό.
Η ανατομία και η μηχανική της καρδιάς,
όπως και η σύνδεση με την όλη λειτουργία του κυκλοφορικού, παρουσιάζουν αρκετά
μεγάλο βαθμό δυσκολίας. Το βίντεο, το animation, το παιχνίδι
του προγράμματος, τα φύλλα εργασίας και
ομαδικές δραστηριότητες όπως η μέτρηση των χτύπων από τα παιδιά,
αποτελούν σημαντική βοήθεια.
Τα τριχοειδή αγγεία
: Η σελίδα αυτή, με την παρουσίαση δύο animation: το τριχοειδές αγγείο δίπλα στο κύτταρο και το τριχοειδές αγγείο στην κυψελίδα, δίνει στους μαθητές την ευκαιρία να αποκτήσουν μια
ολοκληρωμένη εικόνα για την κυκλοφορία του αίματος. Τα δύο animation διατηρούν
το σχεδιαστικό μοντέλο (ερυθρά αιμοσφαίρια, μόρια οξυγόνου, διοξειδίου κλπ.)
που χρησιμοποιήθηκε στη σελίδα: το αναπνευστικό σύστημα>η διαδικασία της
αναπνοής>η ανταλλαγή των αερίων. Η σύνδεση κυκλοφορικού και αναπνευστικού είναι προφανώς απαραίτητη τόσο με
επίσκεψη στο αναπνευστικό σύστημα όσο και με τη διατύπωση ερωτήσεων.
το αίμα
Στη σελίδα παρουσιάζονται μερικά
από τα βασικά κύτταρα του αίματος. Με «κλικ» στους συνδέσμους ερυθροκύτταρο,
ουδετερόφιλο, λεμφοκύτταρο και αιμοπετάλιο μεγεθύνεται η εικόνα του κάθε κυττάρου και
εμφανίζεται πληροφοριακό κείμενο.
Προτείνονται ερωτήσεις
«σωστού»-«λάθους», παρόμοιες με αυτές που υπάρχουν στο κριτήριο αξιολόγησης
Το αίμα και η άμυνα
Οι μαθητές
επιδιώκεται να γνωρίζουν γενικά: ·
την αμυντική λειτουργία του αίματος ·
την αναγκαιότητα των εμβολίων |
: η
επίθεση: Με την ερώτηση της κουκουβάγιας «τρυπήθηκες ποτέ με ένα αγκάθι;» αρχίζει η
ιστορία του τραύματος και της εισόδου των παθογόνων μικροοργανισμών.
η άμυνα: Τα ουδετερόφιλα κύτταρα
αναγνωρίζουν τους εισβολείς και τους αδρανοποιούν.
ο κίνδυνος πέρασε: Η επούλωση του
τραύματος
ας είμαστε έτοιμοι: Η κουκουβάγια
εμφανίζει όλα τα απαραίτητα εμβόλια, από την ηλικία των 2 μηνών μέχρι 14 ετών.
Ο
δάσκαλος εξηγεί πως ο αμυντικός μηχανισμός του οργανισμού είναι αρκετά πιο
πολύπλοκος από αυτόν που εμφανίζεται στις σελίδες, όπως επίσης και τη μεγάλη
σημασία της «αναγνώρισης» των παθογόνων μικροοργανισμών από τα κύτταρα του
αμυντικού μηχανισμού. Εδώ ακριβώς μπορεί να γίνει και η αναφορά στον τρόπο
λειτουργίας και τη σημασία των εμβολίων. Tα
παιδιά μπορεί να φέρουν μαζί τους την καρτέλα ή το βιβλιάριο των εμβολιασμών
τους και να οργανωθεί συζήτηση με στόχο την ευαισθητοποίηση στο θέμα.
Ας
παίξουμε -Ο μικρός …καρδιολόγος
: Παιχνίδι βασισμένο στη δύσκολη ανατομία της καρδιάς. Παρουσιάζεται μια τομή
του καρδιάς και πινακίδια με τα ονόματα των διαφόρων ανατομικών μερών της. Ο
μαθητής πρέπει να «σύρει» τα ονόματα
στις σωστές θέσεις.
Διδακτικοί στόχοι:
Eνίσχυση της ικανότητας
αναγνώρισης των ανατομικών μερών του καρδιακού μυός
Πρόσθετο Υλικό |
|||
Ας παίξουμε |
·
Ο μικρός… καρδιολόγος |
||
Εις υγείαν |
·
Η μικρή Μαργαρίτα |
||
Βιογραφίες |
·
Αριστοτέλης ·
Γαληνός ·
Κρίστιαν Μπάρναρντ |
||
Βιβλιογραφία |
Φύλλα εργασίας |
Κριτήρια αξιολόγησης |
Σχετικές συνδέσεις |
Βίντεο |
Υπερηχογράφημα καρδιάς |
||
Φωτογραφίες |
Ακτινογραφία θώρακα |