4. Άνθρωποι και οικοσυστήματα

 

Οι εναλλακτικές ιδέες των παιδιών

Η …«τοπική» ρύπανση

·        Τα παιδιά δεν κατανοούν αρχικά τον παγκόσμιο χαρακτήρα της ρύπανσης του αέρα και του νερού. Οι ρύποι μπορούν να μεταφερθούν προς και από κοντινά μόνο μέρη, ενώ δυσκολεύονται να αντιληφθούν τον τρόπο μεταφοράς των ρύπων στον αέρα και στο νερό (Stavridou & Marinopoulos, 2001).

·        Δεν αντιλαμβάνονται ότι οι ρύποι στον αέρα και στο νερό υφίστανται αλλαγές οι οποίες δεν είναι φυσικές αλλά χημικές, ενώ φαίνεται πως δεν έχουν μικροσκοπική αναπαράσταση της ύλης (Stavridou & Marinopoulos, 2001).

Ο άνθρωπος φυσικά και δεν είναι …«ζώο»

       Τα παιδιά διακρίνουν τους ανθρώπους από τους άλλους ζωντανούς οργανισμούς και δε δέχονται εύκολα ότι ο άνθρωπος είναι ένα είδος ζώου (Inagaki & Hatano,1987).

 

Περιβάλλον = Άνθρωπος

·        Δεν είναι σε θέση να σκεφτούν τους οργανισμούς και το περιβάλλον στο οποίο ζουν χωρίς την ανάμειξη του ανθρώπινου παράγοντα (Leach κ.ά., 1992).

·        Πολλά μικρότερα παιδιά θεώρησαν ότι όλοι οι οργανισμοί τρέφονται από τον άνθρωπο (Leach κ.ά., 1992).

Mήπως δε χρειαζόμαστε τους μικροοργανισμούς (Barenholz & Tamir, 1987);

·        Αγνοούν το ρόλο των μικροοργανισμών τόσο στην ανάπτυξη όσο και στη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη.

·        Αγνοούν το ρόλο των μικροοργανισμών στην αποικοδόμηση και ανακύκλωση.

·        Εάν ήταν δυνατό, θα εξαφάνιζαν όλους τους μικροοργανισμούς από τη Γη.

 

O θάνατος και η ανακύκλωση της οργανικής ύλης δεν αφορά τους ανθρώπους

·        Δε συσχετίζουν το θάνατο των ανθρώπων με το θάνατο των υπόλοιπων οργανισμών (Sequeira & Freitas, (1986).

 

Ανθρώπινες παρεμβάσεις

Οι μαθητές επιδιώκεται:

·          Να αναγνωρίζουν ότι ο σημαντικότερος παράγοντας διατάραξης των οικοσυστημάτων είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα

·          Να μπορούν να αναφέρουν μερικές αρνητικές ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, η ρύπανση και μόλυνση του περιβάλλοντος και το παράνομο κυνήγι και αλιεία.

 

Λιπάσματα

Εικόνα γεωργού και μιας λίμνης κοντά στα χωράφια. Η ερώτηση «κινδυνεύει η λίμνη από τα λιπάσματα;» έχει στόχο να αναδείξει όχι μόνο τη χημική ρύπανση αλλά και την επίδραση του υπερτροφισμού των φυτών της λίμνης λόγω των λιπασμάτων. Το οξυγόνο του νερού μειώνεται και τα ψάρια πεθαίνουν όχι από τη μόλυνση των νερών αλλά από… ασφυξία!

 

Απόβλητα

Το εργοστάσιο μολύνει τα νερά, οι ψαράδες ψαρεύουν και το animation κλείνει με το ψάρι στο πιάτο. Ισχυρό μήνυμα για τη ρύπανση. Η ανθρώπινη δραστηριότητα, με πρόσχημα την εξέλιξη και τη βελτίωση του τρόπου ζωής, τελικά επιστρέφει στον άνθρωπο σαν απειλή για την υγεία και τη ζωή του την ίδια.

 

Παρανομίες: Παράνομο κυνήγι-Παράνομο ψάρεμα

Δύο animation για τα οικολογικά εγκλήματα του ανθρώπου. Η εξαφάνιση των ειδών βρίσκεται προ των πυλών.

 

Δεν υπάρχει τοπική ρύπανση και τοπική μόλυνση. Ο αέρας, η θάλασσα, τα ποτάμια και τα υπόγεια νερά μεταφέρουν τους ρύπους σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Η μόλυνση μεταφέρεται μέσω των τροφικών αλυσίδων και εξαπλώνεται παντού. Ακόμα και στο μητρικό γάλα εντοπίστηκαν ποσότητες φυτοφαρμάκων. Το οικοσύστημα είναι ένα και μοναδικό και περιλαμβάνει ολόκληρο τον πλανήτη. Οι παρεμβάσεις στα οικοσυστήματα δε μένουν ποτέ χωρίς επιπτώσεις και τελικά στρέφονται εναντίον του ανθρώπου.

 

Ο δάσκαλος μπορεί να θέσει στα παιδιά τον προβληματισμό εάν τα απόβλητα του συγκεκριμένου εργοστασίου μπορούν να επηρεάσουν και τη δική τους υγεία, εάν οι ενέργειες των ίδιων των παιδιών μπορούν να έχουν αρνητικές συνέπειες για τη υγεία των παιδιών που ζουν σε κάποια άλλη ήπειρο κλπ. Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να διαμορφώσουν μέσα από τέτοιου είδους συζητήσεις περιβαλλοντική συνείδηση και να κατανοήσουν τον παγκόσμιο χαρακτήρα της ρύπανσης.

 

Απειλούμενα είδη στην Ελλάδα

Οι μαθητές επιδιώκεται:

·          Να αναγνωρίζουν μερικά από τα σημαντικότερα απειλούμενα είδη της πατρίδας μας

·          Να ευαισθητοποιούνται στο θέμα της προστασίας τους

 

Στη θάλασσα

: Παρουσίαση των πιο γνωστών και περισσότερο απειλούμενων θαλάσσιων ειδών της Μεσογείου, που εμφανίζονται στα νερά της πατρίδας μας από την ομηρική εποχή μέχρι σήμερα: το δελφίνι, η χελώνα Καρέτα-Καρέτα και η φώκια Μονάχους-Μονάχους. Εικόνες και πληροφοριακό κείμενο.

 

Στη στεριά

Ανάλογη παρουσίαση για τους: μαυρόγυπα, αγριόγιδο, καφέ αρκούδα και τσακάλι.

 

«Εξαφανίστηκαν οι θαλάσσιες χελώνες!  Α, τι κρίμα! Ήταν τόσο συμπαθητικές!»

Για πολλούς, η επίπτωση της εξαφάνισης ενός είδους δημιουργεί απλώς και μόνο μια μελαγχολική σκέψη σε επίπεδο ρομαντικής ευαισθησίας. Αρκετοί αντιλαμβάνονται μερικές άμεσες παρενέργειες, όπως για παράδειγμα την αύξηση του πληθυσμού των μεδουσών. Λίγοι αντιλαμβάνονται πόσο τεράστια είναι η σημασία της ύπαρξης όσο το δυνατόν περισσότερων ειδών. Κάθε παρέμβαση αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά και  εξουδετερώνεται από το οικοσύστημα, το οποίο οδηγείται σε αυτορύθμιση, μόνο όταν αυτό περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία ειδών. Οικοσυστήματα φτωχά σε ποικιλία ειδών είναι καταδικασμένα αργά ή γρήγορα σε εξαφάνιση.

 

Η παρέμβαση σε ένα οικοσύστημα με χρήση λιπασμάτων, για παράδειγμα, αυξάνει τις καλλιέργειες και την παραγωγή, με αποτέλεσμα την αύξηση του πληθυσμού των αρουραίων. Το οικοσύστημα όμως αυτορυθμίζεται με την αύξηση του πληθυσμού των φιδιών. Η τελευταία αύξηση δημιουργεί με τη σειρά της μια αύξηση στον πληθυσμό των πελαργών, των αετών και των γερακιών. Τελικά επέρχεται απόσβεση. Το οικοσύστημα αυτορυθμίστηκε και επιβιώνει θαυμάσια μετά την προσαρμογή του. Μπορείτε να φανταστείτε το οικοσύστημα χωρίς τους πελαργούς, τους αετούς και τα γεράκια, που τα εξαφάνισε, για παράδειγμα, το παράνομο κυνήγι;

 

Εμείς για το περιβάλλον

Οι μαθητές επιδιώκεται :

·          Να αναγνωρίζουν μερικές από τις πιο σημαντικές αρνητικές ανθρώπινες παρεμβάσεις

·          Να αναγνωρίζουν μερικές σημαντικές θετικές ανθρώπινες παρεμβάσεις στα οικοσυστήματα και το περιβάλλον.

 

: Εικόνα ενός ωραίου τοπίου. Βλάστηση και δέντρα δίπλα στη θάλασσα. Αριστερά της οθόνης υπάρχουν οι σύνδεσμοι των αρνητικών παρεμβάσεων: άνθρωποι, πυρκαγιά, υπερβόσκηση, εργοστάσια, ρύπανση. Δεξιά της εικόνας υπάρχουν οι σύνδεσμοι των θετικών παρεμβάσεων: αναδάσωση, ελεγχόμενη βόσκηση, φίλτρα, βιολογικός καθαρισμός, καθαρές παραλίες. Οι παρεμβάσεις ενεργοποιούνται σειριακά και τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων μεταβάλλουν κάθε φορά την εικόνα.

 

Οι περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες επιδρούν αρνητικά στο περιβάλλον. Ο άνθρωπος όμως έχει τη δύναμη και την τεχνολογία ώστε να περιορίσει και να διορθώσει μεγάλο μέρος της ζημιάς που προκάλεσε.

Η  σελίδα αυτή, μέσω των ερεθισμάτων της μεταβαλλόμενης εικόνας, δημιουργεί προϋποθέσεις  για έντονο προβληματισμό στο θέμα των ανθρώπινων παρεμβάσεων.

Το αισιόδοξο  μήνυμα φαίνεται να είναι πως για κάθε αρνητική δράση μπορεί να υπάρξει και μια θετική αντίδραση.

 

Ας παίξουμε -Όλα ανακυκλώνονται

:Παιχνίδι αναγνώρισης και διαχωρισμού ανακυκλώσιμων υλικών.

Διδακτικοί στόχοι:

·             η εξοικείωση με τη διαδικασία της ανακύκλωσης.

Όταν ο μαθητής μπαίνει στο παιχνίδι πιέζοντας το πράσινο εικονίδιο, τότε το παιχνίδι εξελίσσεται με πιο αργό ρυθμό.

 

Πρόσθετο υλικό

Ας παίξουμε

·          Όλα ανακυκλώνονται

Ιστορική αναδρομή

·          Ο πληθυσμός της Γης από το 200 μ.Χ. μέχρι… το μέλλον

Βιβλιογραφία

Φύλλα εργασίας

Κριτήρια αξιολόγησης

Σχετικές συνδέσεις