(Περιοδικό ΟΙΚΟ, εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 10-5- 2003)

(«Οι ερευνητές πάνε παντού», εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24-1-2004)

(Στέφανος Νομικός, Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Πελοποννήσου, 1997)

(Από το βιβλίο «Ισχύς και Ενέργεια», Ρόζι Χάρλου-Σάλλυ Μόργκαν, Μετάφραση: Μάνος Βενετσάνος, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1996)

(Από το βιβλίο «Φροντίστε τον πλανήτη μας»,

Μπάρμπαρα Χόλλαντ-Χάζελ Λούκας,

Μετάφραση: Γιάννης Γ. Θωμόπουλος, Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ,  1991)

(Από το βιβλίο «Ο εικοστός αιώνας-Η ιστορία του»,

Κριστίνα Χόπκινσον, Μετάφραση: Τζένη Γαβαλάκη,

Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 1996)

(Κίμων Χρηστάνης, «Η εκμετάλλευση  των ενεργειακών πηγών από τον άνθρωποι και τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλεί», από το βιβλίο: «ΕΝΕΡΓΕΙΑ-Περιβαλλοντική Αγωγή», Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κλειτορίας,  Κλειτορία 1999)

(«Η ενέργεια και η Περιβαλλοντική αγωγή», Γκέλη Μανούσου, Περιοδικό «ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ», τεύχος 13, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2002)

(Από το βιβλίο «ΕΝΕΡΓΕΙΑ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ»,

Κωνσταντίνος Γ. Πατσέας, Εκδόσεις «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ», Αθήνα 1999)

(Απόσπασμα από το βιβλίο «Μια ματιά στο περιβάλλον», Ντέηβιντ Σουζούκι-Μπάρμπαρα Χέννερ, Μετάφραση: Ευθαλία Παπανικολάου-Ίρις Νικολαΐδου, Εκδόσεις «ΑΔΩΝΙΣ», Αθήνα 1997)

(Από το βιβλίο «Ισχύς και Ενέργεια», Ρόζι Χάρλου-Σάλλυ Μόργκαν, Μετάφραση: Μάνος Βενετσάνος, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1996)

(«Αρχές Περιβαλλοντικών Επιστημών», Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα 1998)

(Από το «Χρονικό του 20ου αιώνα», Εκδόσεις «Τέσσερα Έψιλον», Αθήνα)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Η ΙΣΛΑΝΔΙΑ ΨΗΦΙΣΕ ΥΔΡΟΓΟΝΟ

(Περιοδικό ΟΙΚΟ, Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 10 Μαΐου 2003)

 

Το πιο μεγάλο πείραμα στην ιστορία της ενέργειας ξεκίνησε. Στις 24 Απριλίου, το πρώτο πρατήριο υδρογόνου, όπου τα αυτοκίνητα θα εφοδιάζονται με στοιχεία καυσίμου για να πατήσουν γκάζι στο μέλλον, άνοιξε στην ισλανδική πρωτεύουσα. Η οδός Βεστουρλαντσβέργκουρ (ή κάπως έτσι), ένας άξονας πέντε χιλιόμετρα από το κέντρο του Ρέικιαβικ, αποτελεί το πρώτο  εργαστήριο του πειράματος. Το υδρογόνο είναι το απόλυτα καθαρό «καύσιμο», αφού μέσω μιας χημικής αντίδρασης προσφέρει άφθονη ενέργεια, με απόβλητα μόνο νεράκι (κυριολεκτικά να το πιεις στο ποτήρι) και θερμότητα. Αλλά εάν αυτό ήταν γνωστό, το πείραμα της Ισλανδίας έρχεται να απαντήσει στο ερώτημα εάν είναι και οικονομικά βιώσιμη η χρήση του. Μπορεί αυτήν την περίοδο να μην αναμένονται ουρές αυτοκινήτων στο πρατήριο (αφού μόνον ένα λεωφορείο κινείται με υδρογόνο), αλλά η Ισλανδία φιλοδοξεί να περάσει τα επόμενα χρόνια σε πλήρη οικονομία υδρογόνου.

Τους επόμενους μήνες θα κυκλοφορήσουν δεκάδες λεωφορεία υδρογόνου, με στόχο σύντομα όλα τα δημόσια οχήματα να κινούνται με το καύσιμο του μέλλοντος. Μέχρι το 2007 θα ακολουθήσουν όλα τα αυτοκίνητα. Αργότερα, θα έρθει η ώρα για τον τεράστιο αλιευτικό στόλο, ενώ μέχρι το 2030 η Ισλανδία σκοπεύει να εξάγει υδρογόνο στην Ευρώπη! Πού στηρίζεται αυτό το αισιόδοξο πρόγραμμα; Βασικά στις τεράστιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας της Ισλανδίας, που απλοποιούν τη δύσκολη διαδικασία απόσπασης του υδρογόνου. Ήδη, το 39% της ενέργειας της χώρας προέρχεται από τη γεωθερμία, ενώ 19% συνεισφέρουν τα υδροηλεκτρικά συστήματα. Όχι, για ηλιακή μη ρωτάτε…

Αλλά η Ισλανδία δεν θα παραμείνει εξαίρεση. Λεωφορεία υδρογόνου θα κυκλοφορήσουν τους επόμενους μήνες σε Βρετανία, Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ισπανία και Σουηδία, στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος της Ε.Ε. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το υδρογόνο είναι το μέλλον, υποστηρίζει ο επικεφαλής της “Σελ Υδρογκεν”. Το ερώτημα είναι πότε; Οι αισιόδοξοι λένε ότι μέχρι το 2013 το ένα τρίτο των αυτοκινήτων θα κινείται με υδρογόνο.

 

 

ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

(«Οι ερευνητές πάνε παντού», εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24-1-2004)

 

Εδώ και αιώνες, οι άνθρωποι εκμεταλλεύονται την ενέργεια που προσφέρει η Γη (γεωθερμική ενέργεια). Υπόγειοι σωλήνες ατμού θέρμαιναν τα σπίτια των αρχαίων Ρωμαίων. Στις μέρες μας, η γεωθερμική ενέργεια χρησιμοποιείται για τη θέρμανση σπιτιών, γραφείων και εργοστασίων σε πολλές πόλεις όπως στο Ρέικιαβικ, την πρωτεύουσα της Ισλανδίας. Όμως, η τεράστια δύναμη της γεωθερμικής ενέργειας έγινε ευρέως γνωστή, όταν χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή ενέργειας. Ο πρώτος γεωθερμικός ενεργειακός σταθμός δημιουργήθηκε το 1913 στο Λαρντερέλο της βόρειας Ιταλίας. Σήμερα, η γεωθερμική ενέργεια αποτελεί ίσως την πιο σημαντική από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας………….

…Αυτό που κάνει τη γεωθερμική ενέργεια ελκυστική ανανεώσιμη ενεργειακή πηγή είναι η μεγάλη της συγκέντρωση. Αντίθετα με την ηλιακή, την αιολική και την ενέργεια των κυμάτων, οι οποίες διαχέονται σε πολύ μεγάλες επιφάνειες, η γεωθερμική ενέργεια μπορεί να εξαχθεί με χαμηλό οικονομικό κόστος από ένα μόνο σημείο.

Οι εφαρμογές της γεωθερμικής ενέργειας χωρίζονται σε δυο βασικές κατηγορίες: τη θέρμανση και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας……

… Τα τελευταία χρόνια, το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών έκανε γνωστό ότι τα περισσότερα γεωθερμικά πεδία της Ελλάδας  βρίσκονται σε περιοχές με ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης, ενώ τα γεωθερμικά ρευστά φαίνεται να έχουν μικρή περιεκτικότητα σε διαβρωτικά άλατα και αέρια και δε δημιουργούν σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα. Σε κάποιες περιοχές, η έρευνα έχει προχωρήσει αρκετά και η γεωθερμική ενέργεια χρησιμοποιείται με πολύ σημαντικά αποτελέσματα. Στη Βόρεια Ελλάδα (Σιδηρόκαστρο, Λαγκαδάς, Νέα Απολλωνία) λειτουργούν δεκάδες στρέμματα «γεωθερμικών» θερμοκηπίων.

 

 

Η ΥΔΡΟΚΙΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

(Στέφανος Νομικός, Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Πελοποννήσου, 1997)

 

… Από το νερό μπορούμε να εκμεταλλευτούμε ενέργεια δύο μορφών: την κινητική, αυτή που έχει το νερό όταν κινείται, και τη δυναμική, αυτή που δίνει όταν μειώνεται η διαφορά στάθμης της επιφάνειάς του. Και οι δυο αυτές μορφές χρησιμοποιούνται από την εποχή της προβιομηχανικής τεχνολογίας ως τις μέρες μας, για κίνηση πολλών ειδών, μορφών, χρήσεων και παραγωγικής ικανότητας υδροκίνητων μηχανισμών, οι οποίοι μετατρέπουν την ενέργεια του νερού σε άλλη, αυτή που κάθε φορά μάς χρειάζεται. Πρώτα χρησιμοποιήθηκε η κινητική ενέργεια που παράγεται από τη φυσική και μόνο ροή των ποταμών, με την τοποθέτηση όρθιων μικρών φτερωτών πάνω από το ρεύμα του νερού, το οποίο παρασύροντας προεξέχοντα και βυθισμένα πτερύγια, τα περιέστρεφε. Πολύ αργότερα χρησιμοποιήθηκε με τον ίδιο τρόπο η ροή της παλίρροιας (παλιρροιόμυλοι), που κατά πληροφορίες του περιηγητή Coronelli (μέσα 17ου αι.) υπήρχαν και στο στενό της Χαλκίδας…..

…Στην Ελλάδα, ως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η υδραυλική ενέργεια κινούσε μηχανισμούς μύλων (αλευρόμυλοι, μπαρουτόμυλοι, ταμπακόμυλοι), νεροπρίονα, μαντάνια, λιοτρίβια κ.ά., για άλεσμα, πριόνισμα, κρούση, τριβή και σύνθλιψη, για παραγωγή των αντίστοιχων προϊόντων. Σήμερα αξιοποιείται κυρίως στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος….

 

 

ΤΑ ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ ΤΕΛΕΙΩΝΟΥΝ!

(Από το βιβλίο «Ισχύς και Ενέργεια», Ρόζι Χάρλου-Σάλλυ Μόργκαν, Μετάφραση: Μάνος Βενετσάνος, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1996)

 

Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί εξαρτώνται από την ενέργεια που εκπέμπει ο ήλιος. Τα φυτά χρησιμοποιούν το ηλιακό φως για να παράγουν την τροφή τους. Τα ζώα τρέφονται με τα φυτά, αξιοποιώντας την ενέργεια που είναι αποθηκευμένη μέσα τους. Τα καύσιμα που χρησιμοποιούμε –ο λιγνίτης ή το πετρέλαιο- περιέχουν επίσης αποθηκευμένη χημική ενέργεια. Τα καύσιμα αυτά τα ονομάζουμε ορυκτά γιατί η ενέργειά τους προέρχεται από υπολείμματα οργανισμών που θάφτηκαν και μετατράπηκαν αργά σε λιγνίτη, φυσικό αέριο ή πετρέλαιο.

Το πετρέλαιο σχηματίζεται από τα υπολείμματα οργανισμών που έζησαν πριν από εκατομμύρια χρόνια. Το πετρέλαιο έρχεται στην επιφάνεια με ειδικές γεωτρήσεις.

Ο λιγνίτης είναι τα υπολείμματα φυτών που έζησαν σε βάλτους πριν από εκατομμύρια χρόνια. Καθώς τα φυτά ξεραίνονταν, δημιουργούσαν αλλεπάλληλα στρώματα στο βυθό του βάλτου. Τα ανώτερα στρώματα πίεζαν σιγά σιγά τα κατώτερα, αναγκάζοντάς τα να συσσωματωθούν, δημιουργώντας το λιγνίτη. Η ποσότητα των ορυκτών καυσίμων είναι όμως περιορισμένη. Όταν τα κοιτάσματά τους εξαντλούνται, δεν μπορούν να αντικατασταθούν. Γι’ αυτό τα ορυκτά καύσιμα αποκαλούνται μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το ξύλο επίσης καταναλώνεται γρήγορα. Τα δέντρα μπορούν να ξαναφυτευτούν, αλλά θέλουν πάνω από 50 χρόνια για να μεγαλώσουν. Ίσως υπάρχει αρκετός λιγνίτης για τα επόμενα 300 χρόνια. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο όμως, μπορεί να εξαντληθούν μέσα στα επόμενα 50 χρόνια.

Έτσι, χρειαζόμαστε εναλλακτικές πηγές ενέργειας, για να μη μας λείψει….

 

 

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ: ΟΥΤΕ ΣΠΑΤΑΛΗ, ΟΥΤΕ ΣΤΕΡΗΣΗ

(Από το βιβλίο «Φροντίστε τον πλανήτη μας», Μπάρμπαρα Χόλλαντ-Χάζελ Λούκας, Μετάφραση: Γιάννης Γ. Θωμόπουλος, Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ,  1991)

 

Τα μεταλλεύματα που παίρνουμε από το έδαφος δεν μπορούν να αντικατασταθούν. Έτσι και εξορυχθούν φεύγουν για πάντα. Εκείνο που πρέπει να κάνουμε είναι να μην τα σπαταλούμε. Συχνά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα μεταλλεύματα περισσότερες από μια φορές.

Όσα πετάμε δεν είναι όλα άχρηστα….

Το χαρτί είναι ένα από τα υλικά που μπορούν εύκολα να ανακυκλωθούν.

Μερικές κοινότητες έχουν οργανώσει τη συλλογή γυάλινων μπουκαλιών. Το γυαλί θρυμματίζεται, λιώνεται και σχηματίζει νέο γυαλί.

Το μέταλλο ανακυκλώνεται επίσης εύκολα. Λιώνεται για να σχηματίσει νέα αντικείμενα. Απαιτείται μάλιστα λιγότερη ενέργεια από ότι για τη διαδικασία του ορυκτού μεταλλεύματος. Τα μέταλλα που συλλέγονται είναι: αλουμίνιο, χαλκός και μόλυβδος.

Αν στην πόλη σας υπάρχει πρόγραμμα ανακύκλωσης, θα μπορούσατε να πείσετε την οικογένειά σας να συμμετέχει.

Ακόμη, όταν αγοράζεται χαρτί γραφής ή περιτυλίγματος, να φροντίζετε να είναι ανακυκλωμένο. Μερικό απ’ αυτό είναι πολύ ελκυστικό.

 

 

ΑΛΟΓΙΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

(Από το βιβλίο «Ο εικοστός αιώνας-Η ιστορία του», Κριστίνα Χόπκινσον, Μετάφραση: Τζένη Γαβαλάκη, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 1996)

 

… Μόνο το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε πλούσιες χώρες, αλλά κάθε χρόνο χρησιμοποιεί τα τρία τέταρτα των ενεργειακών πόρων του κόσμου.

Στη διάρκεια του 20ου αιώνα προκλήθηκαν πολύ μεγάλες καταστροφές στον πλανήτη…

Μια από τις καταστροφικότερες μορφές ρύπανσης είναι η όξινη βροχή. Αυτή δημιουργείται όταν χημικές ουσίες από τις βιομηχανίες και τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων απελευθερώνονται στον αέρα και αναμειγνύονται με τα σύννεφα, ρυπαίνοντας τη βροχόπτωση. Η όξινη βροχή απογυμνώνει τα δέντρα από τα φύλλα και δηλητηριάζει φυτά και ζώα.

Ένα ακόμη μεγάλο πρόβλημα είναι «η τρύπα του όζοντος». Το στρώμα του όζοντος, που προστατεύει τη Γη από τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου, γίνεται όλο και πιο λεπτό. Αυτό οφείλεται στη χρήση ουσιών όπως οι χλωροφθοράνθρακες, που υπάρχουν στα αεροζόλ, στις κόλλες και στα ψυγεία. Το 1982 οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι το στρώμα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική είχε γίνει πολύ λεπτό, γεγονός που είχε οδηγήσει σε αύξηση του καρκίνου του δέρματος.

Η μέση θερμοκρασία του κόσμου ανεβαίνει: αυτή είναι μια κλιματική τάση που ονομάζεται «φαινόμενο του θερμοκηπίου». Το φαινόμενο αυτό το προκαλεί η έκλυση αερίων που παράγονται από την καύση ορυκτών καυσίμων. Τα αέρια αυτά παγιδεύουν το θερμό αέρα στην επιφάνεια της Γης, όπως ένα θερμοκήπιο διατηρεί τη ζέστη. Η άνοδος της θερμοκρασίας μπορεί κάποια μέρα να προκαλέσει σοβαρές εδαφολογικές μεταβολές σε πολλές περιοχές της Γης.

 

 

ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ

(Κίμων Χρηστάνης, «Η εκμετάλλευση  των ενεργειακών πηγών από τον άνθρωποι και τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλεί», από το βιβλίο: «ΕΝΕΡΓΕΙΑ-Περιβαλλοντική Αγωγή», Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κλειτορίας,  Κλειτορία 1999)

 

Πυρηνικά καύσιμα θεωρούνται οι ραδιενεργές ορυκτές πρώτες ύλες, δηλαδή τα ορυκτά και μεταλλεύματα του ουρανίου και του θορίου. Όλες οι φάσεις του  κύκλου μετατροπής του ουρανίου σε ενέργεια, από την εξόρυξη και τον εμπλουτισμό, μέχρι την ηλεκτροπαραγωγή και τη διάθεση των αποβλήτων, είναι στενά συνυφασμένες με σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα, που οφείλονται κατά κύριο λόγο στην εκπομπή ακτινοβολιών.

Κατά την εξόρυξη των ραδιενεργών μεταλλευμάτων, οι εργαζόμενοι εκτίθενται στη ραδιενέργεια, αλλά και εισπνέουν ραδιενεργή σκόνη, που εγκαθίσταται στα πνευμόνια τους.

Περιβαλλοντική φόρτιση δημιουργείται και κατά τον εμπλουτισμό του εξορυσσόμενου μεταλλεύματος.

Στα επόμενα στάδια επεξεργασίας του μεταλλεύματος μέχρι και την παρασκευή του καυσίμου, οι εκπομπές ακτινοβολίας είναι ιδιαίτερα χαμηλές.

Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα του κύκλου του ουρανίου, είναι η διάθεση των καταλοίπων. Ανάλογα με την ένταση της ακτινοβολίας που διαθέτουν, διακρίνονται σε χαμηλής, μέσης και υψηλής ραδιενέργειας κατάλοιπα. Σε ορισμένες χώρες (ΗΠΑ, Γαλλία) τα χαμηλής και μερικές κατηγορίες από τα μέσης ραδιενέργειας κατάλοιπα, τοποθετούνται σε ειδικά βαρέλια, που θάβονται σε αβαθείς εκσκαφές και καλύπτονται με σκυρόδεμα και άργιλο. Άλλες χώρες (Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ελβετία) βυθίζουν τα βαρέλια με τα χαμηλής ραδιενέργειας κατάλοιπα, σε βαθιά σημεία του ωκεανού. Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί διαρροές.

Η ασφαλής αποθήκευση των καταλοίπων αποτελεί κατά γενική παραδοχή άλυτο μέχρι σήμερα πρόβλημα.

Κατάλοιπο υψηλής ραδιενέργειας και μεγάλης διάρκειας ζωής αποτελεί και ο ίδιος ο πυρηνικός αντιδραστήρας, που μετά το τέλος της λειτουργίας του πρέπει να απομονωθεί επιτόπου από το περιβάλλον αφού δεν είναι δυνατή η αποσυναρμολόγησή του.

Εκτός όμως από τα παραπάνω προβλήματα, πρέπει να αναφερθεί και ο παράγοντας «ατύχημα». Μέχρι σήμερα έχουν αναφερθεί αρκετές δεκάδες ατυχημάτων σε πολλές χώρες. Σοβαρότερα όλων ήταν τα ατυχήματα στο Three Miles Island/ΗΠΑ (Μάρτιος 1979) και στο Τσερνομπίλ/Ουκρανία (Απρίλιος 1986).

 

 

ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΧΡΟΝΙΑ ΠΙΣΩ

(«Η ενέργεια και η Περιβαλλοντική αγωγή», Γκέλη Μανούσου, Περιοδικό «ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ», τεύχος 13, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2002)

 

… Ο ήλιος μάς προσφέρει φως και θερμότητα. Αυτό το έβλεπαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας, αλλά μόνο τους τελευταίους αιώνες συνειδητοποιήσαμε ότι είναι ο μοναδικός τροφοδότης μας σε ενέργεια.

Πηγαίνοντας χιλιάδες χρόνια πίσω, βλέπουμε ότι ο άνθρωπος έκανε για πρώτη φορά χρήση ενέργειας προερχόμενης έξω από το σώμα του. Αν κάνουμε μια ιστορική αναδρομή, θα δούμε από πού άρχισε να παίρνει ενέργεια ο άνθρωπος:

 

 

Άσφαλτος

6000 π.Χ.

Γνωστή στη Μ. Ανατολή

2500-538 π.Χ.

Βαβυλώνα, διάφορες τεχνολογικές εφαρμογές

Φυσικό αέριο

1000 π.Χ.

Κίνα: χρησιμοποιείται για φωτισμό, θέρμανση, μαγείρεμα

Κάρβουνο

Το χρησιμοποιούν οι Κινέζοι, οι Άγγλοι και οι Ρωμαίοι.

Γίνεται εμπορεύσιμο υλικό τον 13ο αιώνα μ.Χ.

1709μ.Χ. Κοκ, μεταλλουργία, φωταέριο

Πετρέλαιο

Γνωστό στους Βαβυλώνιους.

1640 μ.Χ. Μοντένα Ιταλίας

1650 μ.Χ. πετρελαιοπηγές στη Ρουμανία.

1859 μ.Χ. πετρελαιοπηγές στις ΗΠΑ

Άνεμος

Κίνηση πλοίων από αρχαιοτάτων χρόνων.

Ανεμόμυλοι

Επινοήθηκαν στην Κίνα. Το 10ο αιώνα περνάνε στην Ευρώπη από τους Άραβες.

Υδραυλικοί τροχοί

1000 π.Χ. Βαβυλώνα, άρδευση χωραφιών.

Ρωμαϊκή εποχή: αλευρόμυλοι, πριονιστήρια.

 

 

Η ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

(Από το βιβλίο «ΕΝΕΡΓΕΙΑ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ», Κωνσταντίνος Γ. Πατσέας, Εκδόσεις «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ», Αθήνα 1999)

 

 

Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου που χρειάζεται η χώρα μας εισάγεται, με αποτέλεσμα μια μεγάλη απώλεια συναλλάγματος, είναι φανερή η σημασία της εκμετάλλευσης της άφθονης ηλιακής ενέργειας λόγω μεγάλης ηλιοφάνειας, για την εθνική οικονομία.

Σήμερα στην ελληνική αγορά διατίθενται τα προϊόντα 100 περίπου κατασκευαστών ηλιακών θερμοσιφώνων και συστημάτων παραγωγής ζεστού νερού χρήσης. Ορισμένοι κατασκευαστές εξάγουν και στο εξωτερικό. Η τεχνολογία των ελληνικών  ηλιακών συστημάτων, που είναι κυρίως επίπεδοι συλλέκτες, είναι προσαρμοσμένη στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Σήμερα, η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο αριθμό εγκαταστημένων ηλιακών θερμοσιφώνων ανά κάτοικο στην Ευρώπη και μάλιστα σε εμπορικά κτίρια (κυρίως ξενοδοχεία). Με την αύξηση της παραγωγής μειώθηκε και το κόστος των ηλιακών θερμοσιφώνων.

Η επέκταση της χρησιμοποίησης της ηλιακής ενέργειας στη θέρμανση και στον κλιματισμό κτιρίων, θα μπορούσε να έχει μια σημαντικότερη συμβολή στην κάλυψη των ενεργειακών μας αναγκών. Το γεγονός όμως ότι τέτοιες εγκαταστάσεις είναι σήμερα ακόμη ακριβές, δικαιολογεί την περιορισμένη χρήση της ηλιακής ενέργειας για θέρμανση ή κλιματισμό κτιρίων.

 

 

 

ΜΕΡΙΚΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΣΥ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΟΥ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΕΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

(Απόσπασμα από το βιβλίο «Μια ματιά στο περιβάλλον», Ντέηβιντ Σουζούκι-Μπάρμπαρα Χέννερ, Μετάφραση: Ευθαλία Παπανικολάου-Ίρις Νικολαΐδου, Εκδόσεις «ΑΔΩΝΙΣ», Αθήνα 1997)

 

  1. Πριν πετάξεις κάποιο χαρτί στα σκουπίδια, έλεγξε μήπως έχει άγραφο χώρο. Εάν έχει, χρησιμοποίησέ το για να σχεδιάζεις ή κόψε το σε τετραγωνάκια και χρησιμοποίησέ το για σημειωματάριο, δίπλα στο τηλέφωνο.
  2. Όταν κάνεις ντους ή μπάνιο, χρησιμοποίησε όσο το δυνατό λιγότερο νερό.
  3. Μην πετάς τα τελευταία κομματάκια του σαπουνιού σου. Κόλλησέ τα στο καινούργιο σαπούνι που θα χρησιμοποιήσεις.
  4. Απόφευγε να αγοράζεις σπρέι, γιατί τα προωθητικά τους αέρια περιέχουν χημικά που βλάπτουν το όζον.
  5. Κάνε φυσικό λίπασμα με ορισμένα απορρίμματα της κουζίνας, όπως είναι οι φλούδες από τα φρούτα και τις πατάτες. Θα εντυπωσιαστείς όταν διαπιστώσεις πόσο λιγότερα απορρίμματα θα δίνεις στο απορριμματοφόρο. Και ο κήπος σου θα επωφεληθεί.
  6. Αντί να εγκαταστήσεις σύστημα κλιματισμού, φύτεψε μερικά δέντρα γύρω από το σπίτι σου. Είναι το φτηνότερο σύστημα κλιματισμού που υπάρχει.
  7. Πότιζε τα δέντρα στο δρόμο μπροστά από το σπίτι σου. Έτσι θα βοηθήσεις να γίνει πιο καθαρός ο αέρας.
  8. Όταν αγοράζεις πράγματα συσκευασμένα σε πακέτα, να προτιμάς τα μεγαλύτερα πακέτα. Πρώτο, γιατί η μεγάλη ποσότητα είναι οικονομικότερη και δεύτερο γιατί η συσκευασία της χρειάζεται λιγότερα περιτυλίγματα απ’ όσα η ίδια ποσότητα όταν συσκευάζεται σε μικρά πακέτα.
  9. Απόφευγε, όπου μπορείς, τις πλαστικές σακούλες. Όταν πηγαίνεις για ψώνια, θυμήσου να έχεις μια δική σου σακούλα, ένα καλάθι ή μια πάνινη τσάντα.
  10. Χαμήλωνε τη θέρμανση, όταν μπορείς, και φόρεσε ένα πιο ζεστό ρούχο.
  11. Όπου μπορείς, περπάτα ή πάρε το ποδήλατό σου, αντί να ζητάς να σε πηγαίνουν με το αυτοκίνητο. Είναι καλύτερο για την υγεία σου, εξοικονομείται ενέργεια και ελαττώνεται η ρύπανση.
  12. Όταν έχεις το δικαίωμα της επιλογής, αγόραζε το προϊόν που δουλεύει με ανθρώπινη ενέργεια αντί με μπαταρία ή ηλεκτρισμό. Για παράδειγμα, χρειάζεσαι πραγματικά έναν ηλεκτρικό λεμονοστίφτη;
  13. Κουβέντιασε με τους γονείς σου και άλλους συγγενείς ή φίλους για το περιβάλλον και πώς μπορούμε να το προστατέψουμε. Αντάλλαξε ιδέες για την εξοικονόμηση ενέργειας και την ανακύκλωση υλικών.

 

 

ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

(Από το βιβλίο «Ισχύς και Ενέργεια», Ρόζι Χάρλου-Σάλλυ Μόργκαν, Μετάφραση: Μάνος Βενετσάνος, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1996)

 

Τα σκουπίδια μπορούν να προσφέρουν μια φτηνή πηγή ενέργειας, μόνο αν αρχίσουμε να τη χρησιμοποιούμε συστηματικά. Τα σκουπίδια που θάβονται στις χωματερές για πολλά χρόνια, αποσυντίθενται εκλύοντας ένα αέριο, το μεθάνιο. Αυτό συνήθως διαφεύγει στην ατμόσφαιρα. Αν όμως αποθηκευτεί, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο θέρμανσης ζεστού νερού ή παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Έτσι, με τα σκουπίδια μας μπορούμε να παράγουμε ηλεκτρικό ρεύμα.

 

 

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΒΙΟΜΑΖΑΣ

(«Αρχές Περιβαλλοντικών Επιστημών», Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα 1998)

 

Ως ενέργεια βιομάζας θεωρείται η χημική ενέργεια που εγκλείουν οι διάφορες οργανικές (φυτικές και ζωικές) ουσίες. Πρόκειται ουσιαστικά για την ηλιακή ενέργεια που αποθηκεύεται στους φυτικούς ιστούς με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης και μεταφέρεται στους ζωικούς ιστούς και στα ζωικά προϊόντα, μέσω της τροφικής αλυσίδας. Τα ορυκτά καύσιμα (γαιάνθρακας, πετρέλαιο) αποτελούν και αυτά μορφές βιομάζας, αφού προέρχονται από οργανικές ουσίες, που κάποτε εγκλείστηκαν στο φλοιό της γης. Εξάλλου η βιομάζα με τη μορφή του ξύλου ή του λίπους αποτέλεσε και το πρώτο καύσιμο της ανθρωπότητας. Σήμερα, ως ανανεώσιμες πηγές βιομάζας για την παραγωγή ενέργειας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε προϊόντα ειδικών φυτικών καλλιεργειών (δέντρα, καλάμια, καλαμπόκι, φύκια κ.ά.), τα κατάλοιπα συνήθως καλλιεργειών (άχυρο, ελαιοπυρήνες, φυτικό υλικό από κλάδεμα δέντρων κ.ά.), τα περιττώματα ζώων και τα οργανικής σύστασης απορρίμματα. Ο απλούστερος τρόπος για να παραχθεί ενέργεια από αυτά είναι και ο αρχαιότερος, δηλαδή η καύση τους. Υπάρχουν, ωστόσο, και πολλοί άλλοι τρόποι που οδηγούν στην παραγωγή καύσιμων υγρών και αερίων. Τέτοιοι είναι η αναερόβια χώνευση για την παραγωγή μεθανίου, η ζύμωση για την παραγωγή αλκοόλ, η αποσύνθεση με θέρμανση σε 500-900 βαθμούς Κελσίου χωρίς παρουσία οξυγόνου (πυρόλυση) για την παραγωγή μεθανόλης, η μερική καύση με ελεγχόμενη παροχή οξυγόνου για την παραγωγή γκαζιού κ.ά.

Οι μέθοδοι αυτές –ορισμένες από τις οποίες ήταν γνωστές από παλιά- μπορούν να εφαρμοστούν είτε σε μικρές συσκευές είτε σε ολόκληρα εργοστάσια.

 

 

ΤΙ ΕΓΡΑΨΑΝ ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ…

(Από το «Χρονικό του 20ου αιώνα», Εκδόσεις «Τέσσερα Έψιλον», Αθήνα)

 

 

ΠΥΡΗΝΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΣΤΟ ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ (26-4-1986), 30 Απριλίου 1986

Η Σοβιετική Ένωση παραδέχτηκε σήμερα ότι συνέβη ένα σοβαρότατο ατύχημα, τέσσερις ημέρες νωρίτερα, σ’ ένα εργοστάσιο παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στην πόλη Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας. Δυτικογερμανοί και Σουηδοί ειδικοί που κλήθηκαν από τους Σοβιετικούς για βοήθεια, δήλωσαν ότι το ατύχημα αυτό ήταν από τα σοβαρότερα στην ιστορία της πυρηνικής ενέργειας.

Στη δήλωσή της, που αποτελούνταν από τέσσερις παραγράφους, η σοβιετική κυβέρνηση αποκάλυψε για πρώτη φορά ότι το ατύχημα συνέβη στον αντιδραστήρα 4 της μονάδας, που περιλάμβανε συνολικά τέσσερις αντιδραστήρες και είχε ως άμεσο αποτέλεσμα το θάνατο δύο ατόμων.

Η σοβιετική ανακοίνωση που διαβάστηκε από το τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων ανέφερε, επίσης, ότι οι άλλοι τρεις αντιδραστήρες της μονάδας αυτής, είχαν τεθεί εκτός λειτουργίας, ενώ τα παρακείμενα χωριά είχαν εκκενωθεί.

Μια ένδειξη για το είδος του ατυχήματος προήλθε από τη σοβιετική έκκληση για βοήθεια προς τους Γερμανούς και Σουηδούς επιστήμονες, που τους ζητούσε να συντελέσουν στην κατάσβεση της φωτιάς στον πυρήνα του αντιδραστήρα. Ο εν λόγω αντιδραστήρας του Τσέρνομπιλ περιέχει μεγάλες ποσότητες εύφλεκτου γραφίτη που πιστεύεται ότι πήρε φωτιά και κάηκε χωρίς να μπορέσει να περιοριστεί η διαρροή ραδιενέργειας. Οι Σοβιετικοί, όμως, δεν έδωσαν καμιά πληροφόρηση για το ποσό ραδιενέργειας που εκλύθηκε από το ατύχημα.

Γεγονός είναι, πάντως, ότι η Σοβιετική Ένωση άργησε να ανακοινώσει το ατύχημα. Οι πρώτες ενδείξεις ότι κάτι σοβαρό συνέβαινε προέκυψαν όταν σταθμοί μέτρησης της ραδιενέργειας στη Σουηδία, Φιλανδία και Δανία, έδειχναν αδικαιολόγητα υψηλές τιμές. Ώρες αργότερα, οι Σοβιετικοί ανέφεραν το ατύχημα.

 

ΘΟΡΥΒΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ, 6 Μαΐου 1986

Η αύξηση της ραδιενέργειας στην ελληνική ατμόσφαιρα από το νέφος του Τσέρνομπιλ κατέληξε κι αυτή να γίνει αντικείμενο αντιπαράθεσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση. Η τελευταία κατηγορεί την πρώτη ότι ενώ απέκρυψε, πρώτα, για μέρες τον επικείμενο κίνδυνο από τη σοβιετική έκρηξη, στη συνέχεια κατέβαλε προσπάθειες να αποκρύψει την πραγματική έκταση της μόλυνσης, που σημειώθηκε στη χώρα μας. Τελικά, μετά από πολύωρη σύσκεψη στο Πεντάγωνο, ομολογήθηκε αυξημένη ραδιενέργεια και διατυπώθηκε σύσταση για προσοχή από το γάλα και τα χόρτα (υπάρχει ασάφεια για το νερό). Η χρονική διάρκεια του κινδύνου ορίστηκε κατ’ αρχήν σε τρεις μήνες.

Στην αγορά, πάντως, έχει προκληθεί πραγματικός πανικός, ενώ τα σούπερ μάρκετ άδειασαν από διάφορα είδη παλαιότερης εμφιάλωσης ή κονσερβοποίησης και από τυριά, επίσης, παλαιότερης παραγωγής. Φρούτα (κεράσια, φράουλες κτλ.) παραμένουν ουσιαστικά αδιάθετα.

 

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΡΗΓΜΑ ΣΕ ΤΑΝΚΕΡ ΣΤΗΝ ΑΛΑΣΚΑ, 24 Μαρτίου 1989

Στον πορθμό του Πρίγκιπα Γουλιέλμου, στις νότιες ακτές της Αλάσκας, στο τάνκερ «Exxon Valdez”, που ήταν φορτωμένο με 206.000 τόνους πετρελαίου, προκαλείται ρήγμα μετά από πρόσκρουσή του σε ύφαλο. 44.000 τόνοι πετρελαίου διαρρέουν και μολύνουν την ακτή σε μήκος μεγαλύτερο από 110 χλμ.

Θύματα του πετρελαίου, που εξαπλώνεται γρήγορα στις ακτές της περιοχής αυτής που είναι πλούσια σε ψάρια, είναι χιλιάδες φάλαινες, θαλάσσιοι ελέφαντες και φώκιες. Σύμφωνα με υπολογισμούς μολύνθηκαν, επίσης, περισσότερα από 2,6 εκατομμύρια πουλιά. Η αλιεία στην περιοχή σταμάτησε για άγνωστο διάστημα.

Οι επικρίσεις για την καταστροφή στρέφονται κατά της Exxon. Μετά τις αρχικές της προσπάθειες να μειώσει τη σημασία της καταστροφής, η εταιρία αναγκάζεται να αναλάβει τον καθαρισμό των ακτών. Παρά τις προσπάθειες 9.000 ανθρώπων, όμως, μόνο ένα μικρό μέρος της ακτής ελευθερώνεται από το πετρέλαιο.