3. Οικοσυστήματα του πλανήτη μας

 

Οι εναλλακτικές ιδέες των παιδιών

Eξέλιξη και προσαρμογή: Aς ξεχάσουμε τον Δαρβίνο!

Οι παρανοήσεις στο θέμα «προσαρμογή» φαίνεται να ξεκινούν από την άγνοια των μαθητών για τις έννοιες της «εξέλιξης» και της «φυσικής επιλογής». Δημιουργείται η αίσθηση πως έχουμε να κάνουμε με μαθητές που αποφοίτησαν από προ-δαρβινικά σχολεία και γνώρισαν το θέμα της προσαρμογής των οργανισμών από τηλεοπτικές εκπομπές κινουμένων σχεδίων. Οι μαθητές έχουν την αντίληψη πως η προσαρμογή των οργανισμών πραγματοποιείται απλά για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες και οι επιθυμίες των οργανισμών και να εκπληρωθούν οι μελλοντικές απαιτήσεις τους. Με απλά λόγια, το πουλί που θέλει να τρέφεται με οργανισμούς που βρίσκονται βαθιά στη λάσπη, φροντίζει να κληρονομήσει στους απογόνους του μακρύτερο ράμφος. Σύμφωνα με τη μελέτη των Engel Clough και Wood-Robinson (1985), οι μαθητές συνέχεαν την προσαρμογή του κάθε ατόμου στη διάρκεια της ζωής του με τις κληρονομικές αλλαγές του πληθυσμού με το χρόνο. Πίστευαν δηλαδή σε κληρονομικότητα επίκτητων χαρακτηριστικών (θεωρία Lamark).

 

Η Brumby (1979) βρήκε ότι μόνο το 18% των μαθητών, ακόμη και μετά από μελέτη Βιολογίας σε Λυκειακό Επίπεδο, μπορούσαν να δικαιολογήσουν μια αλλαγή λόγω εξέλιξης μέσω μιας διαδικασίας επιλογής.

 

Χάρτης ελληνικών οικοσυστημάτων

Οι μαθητές επιδιώκεται:

·          Να αναφέρουν μερικά από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της πατρίδας μας

·          Να γνωρίζουν κάποια σπάνια ζώα ή φυτά ή ειδικά χαρακτηριστικά των οικοσυστημάτων αυτών.

 

: Ο μαθητής έχει τη δυνατότητα, κάνοντας «κλικ» στο όνομα ενός οικοσυστήματος, να εντοπίσει τη θέση του στο χάρτη. Όμως μπορεί και, κάνοντας «κλικ» σε μια γαλάζια κουκίδα στο χάρτη, να δει ποιο οικοσύστημα (από αυτά που εμφανίζονται στα δεξιά της οθόνης) υπάρχει σε εκείνη την περιοχή. Με οποιαδήποτε από τις δύο παραπάνω ενέργειες παρουσιάζεται μια σύντομη περιγραφή του οικοσυστήματος που επιλέγεται και, ενδεικτικά, η εικόνα κάποιου χαρακτηριστικού είδους (της χλωρίδας ή της πανίδας) που συναντά κανείς εκεί. Ορισμένα οικοσυστήματα συνοδεύονται από φωτογραφίες και βίντεο.

 

Η πατρίδα μας διαθέτει μια πολύ πλούσια χλωρίδα και πανίδα και θα πρέπει να γίνει συνείδηση όλων μας η προστασία του ιδιαίτερου και σπάνιου φυσικού μας πλούτου. Ο δάσκαλος εξηγεί ότι εκτός από τα οικοσυστήματα που εμφανίζονται στο χάρτη, υπάρχουν και πολλά άλλα αξιόλογα ελληνικά οικοσυστήματα.

 

Τα κυριότερα χερσαία οικοσυστήματα της Γης

οικοσυστήματα του πλανήτη μας

(τούντρα-τάιγκα-δάση φυλλοβόλων-τροπικά δάση-λιβάδια-έρημος-μεσογειακού τύπου-ορεινά)

Οι μαθητές επιδιώκεται:

·          Να αναφέρουν μερικά από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα του πλανήτη μας, να γνωρίζουν προσεγγιστικά τη θέση τους στον παγκόσμιο χάρτη και να αναγνωρίζουν βασικά χαρακτηριστικά τους.

·          Να αναφέρουν κάποια ζώα ή φυτά, χαρακτηριστικά των οικοσυστημάτων αυτών.

 

: Παγκόσμιος χάρτης που απεικονίζει χρωματικά τη γεωγραφική κατανομή των οικοσυστημάτων. Όταν το ποντίκι τοποθετηθεί στη θέση ‘’υπόμνημα’’, εμφανίζεται αυτόματα ένας οδηγός που εξηγεί τους χρωματικούς συμβολισμούς. Ο μαθητής έχει τη δυνατότητα, κάνοντας «κλικ» στο όνομα ενός οικοσυστήματος, να διαβάσει λεπτομερείς επεξηγήσεις για κάθε οικοσύστημα. Ταυτόχρονα με τις οδηγίες και για κάθε οικοσύστημα, εμφανίζεται στην οθόνη ένα χαρακτηριστικό ζώο ή φυτό. Αν η εικόνα ενοχλεί στην ανάγνωση των κειμένων, μπορεί να μετακινηθεί με «κλικ» και σύρσιμό της σε άλλο σημείο.

 

Η απομνημόνευση των πληροφοριών δεν μπορεί να αποτελεί αυτοσκοπό. Συνιστούμε στο δάσκαλο να προκαλέσει συζήτηση και ομαδικές δραστηριότητες με θέματα: διαφορές οικοσυστημάτων, οικοσυστήματα της Ευρώπης, κλίμα και οικοσυστήματα κλπ., ώστε η κατάκτηση της γνώσης να έχει πιο ενεργητική μορφή.

 

προσαρμογή

(στην άμμο της ακτής - ο ιπτάμενος σκίουρος- στα παγωμένα νερά - περιπλάνηση στην έρημο – τρώγοντας στη λάσπη –φτάνοντας στην κορυφή)

 

Οι μαθητές επιδιώκεται:

·          να αναγνωρίζουν τη σημασία της προσαρμογής στην επιβίωση και την εξέλιξη των ειδών

·          να αναφέρουν κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα προσαρμογής.

 

: Αnimations, εικόνες και πληροφοριακά κείμενα για μερικές εντυπωσιακές περιπτώσεις προσαρμογής.

 

Τα παραδείγματα είναι αρκετά χαρακτηριστικά για να πεισθούν οι μαθητές για τη θαυμαστή διαδικασία της προσαρμογής. Αυτό που θα πρέπει να εξηγηθεί από το δάσκαλο είναι ότι οι διαδικασίες αυτές δε γίνονται αυτόματα, αλλά είναι αποτέλεσμα μεταβολών που διαρκούν χιλιάδες χρόνια. Το γενικό πάντως μήνυμα είναι πως επιβιώνουν εκείνοι οι οργανισμοί που αντιμετωπίζουν καλύτερα, ευφυέστερα και αποτελεσματικότερα τα προβλήματα αναζήτησης τροφής και αντιμετώπισης των κινδύνων. Οι υπόλοιποι εξαφανίζονται, παραχωρώντας τη θέση τους σε άλλους, πιο ικανούς στην τέχνη της επιβίωσης. Κάποιοι βέβαια αποτελούν την εξαίρεση του κανόνα. Για παράδειγμα, οι καρχαρίες και οι στρουθοκάμηλοι, οι οποίοι εδώ και εκατομμύρια χρόνια έκαναν ελάχιστα βήματα προσαρμογής και θυμίζουν έντονα τους μακρινούς τους προγόνους.

 

Ας παίξουμε - Παίζω με ζώα και φυτά

: Παιχνίδι αναγνώρισης εικόνων ζώων και φυτών, χαρακτηριστικών των οικοσυστημάτων της πατρίδας μας.

 

Διδακτικοί στόχοι:

·        η αναγνώριση ζώων και φυτών, χαρακτηριστικών των οικοσυστημάτων της πατρίδας μας.

Πρόσθετο υλικό

Ας παίξουμε

·          Παίζω με ζώα και φυτά

Ιστορική αναδρομή

·          Ο κόσμος για τον κόσμο

Βιβλιογραφία

Φύλλα εργασίας

Κριτήρια αξιολόγησης

Σχετικές συνδέσεις

Βίντεο

·          Έβρος

·          Καρέτα-καρέτα

·          Νέστος

·          Πρέσπες

Φωτογραφίες

·          Αμβρακικός

·          Αξιός-Λουδίας

·          Βιστονίδα

·          Βόλβη

·          Έβρος

·          Κερκίνη

·          Νέστος

·          Όλυμπος

·          Πρέσπες

·          Σαμαριά