Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ

14ος - 17ος αιώνας

Μεμονωμένες περιπτώσεις φυγής (κυρίως λογίων και «αριστοκρατών») εμφανίζονται ήδη κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 14ου αιώνα. Οι περισσότεροι έμεναν στην ιταλική χερσόνησο. Αρκετοί ωστόσο, κυρίως στρατιωτικοί και λόγιοι προχωρούσαν δυτικότερα (προς τη Γαλλία και τα βρετανικά νησιά), αναζητώντας εκεί προσφορότερες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης. Θα πάρει ευρύτερες διαστάσεις κατά τη σταδιακή τουρκική κατάκτηση των φράγκικων και ιδιαίτερα των βενετικών κτήσεων, που άρχισε με την άλωση της Χαλκίδας, στα 1470, και ολοκληρώθηκε με την κατάκτηση της Κρήτης, στα 1645 - 1669.

Ακούσιες μετακινήσεις Ελλήνων γίνονταν κατά τη διάρκεια των πολεμικών συγκρούσεων των Οθωμανών με τις δυτικές δυνάμεις. Κατά τη διάρκεια ή και συνήθως με τη λήξη των εχθροπραξιών πολλοί από τους κατοίκους που είχαν ανάμιξη στα γεγονότα, έφευγαν προς διάφορες κατευθύνσεις και κυρίως προς τις φραγκοκρατούμενες ελληνικές περιοχές και από εκεί προς τη Δύση. Έτσι έχουμε μετακινήσεις ελληνικού πληθυσμού αρχικά προς την Κρήτη, την Κύπρο και τα Επτάνησα και στη συνέχεια προς την ίδια την πόλη της Βενετίας ή προς μερικές από τις κτήσεις της στην Ιστρία και τη Δαλματία. Από τους φυγάδες πάντως που κατέφευγαν στις ισπανικές κτήσεις της Ιταλίας προήλθαν και οι ολιγάριθμες ομάδες που πέρασαν στην ιβηρική χερσόνησο κυρίως στο Τολέδο, με χαρακτηριστικότερη την περίπτωση του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.

Οι εκούσιοι εκπατρισμοί των Ελλήνων ήταν κυρίως αποτέλεσμα οικονομικών συνθηκών. Αιτία αποτελούσαν από το ένα μέρος η οξυμένη οικονομική κρίση και η διαφθορά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και από την άλλη οι οικονομικές δραστηριότητες των δυτικών χωρών στην ανατολή.
Έτσι Έλληνες μετακινούνταν μέσα στα όρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας και όταν δημιουργούνταν οι κατάλληλες ευκαιρίες και έξω από αυτά. Παράδειγμα οι μετακινήσεις Ελλήνων από την Πελοπόννησο, την Ήπειρο, τα νησιά και τις μικρασιατικές ακτές σε περιοχές της βόρειας Δαλματίας, της Σικελίας, της νότια και κεντρικής Ιταλίας που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ του τέλους του 15ου και τις των αρχών του 17ου αιώνα).


Πηγή: Χασιώτης Ι.Κ.,
Επισκόπηση της Ιστορίας της Νεοελληνικής Διασποράς
Βάνιας: Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 42-44.

 

 © 2007 Γρηγόρης Φιλιππιάδης