Ρήγας Βελεστινλής Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας(αποσπάσματα) Τα Δίκαια του ΑνθρώπουΆρθρον 1. – Ο σκοπός οπού απ' αρχής κόσμου οι άνθρωποι εσυμμαζώχθησαν από τα δάση την πρώτην φοράν, δια να κατοικήσουν όλοι μαζί, κτίζοντες χώρας και πόλεις, είναι δια να συμβοηθώνται και να ζώσιν ευτυχισμένοι, και όχι να συναντιτρώγονται ή να ρουφά το αίμα τους ένας. Τότε έκαμαν βασιλέα δια να αγρυπνή εις τα συμφέροντά των, δια να είναι βέβαιοι εις την απόλαυσιν των φυσικών δικαίων, τα οποία δεν έχει την άδειαν να τους τα αφαιρέση κανένας επί της γης. Άρθρον 2. – Αυτά τα Φυσικά Δίκαια είναι: πρώτον, το να είμεθα όλοι ίσοι και όχι ο ένας ανώτερος από τον άλλον· δεύτερον, να είμεθα ελεύθεροι και όχι ο ένας σκλάβος του αλλουνού· τρίτον, να είμεθα σίγουροι εις την ζωήν μας, και κανένας να μην ημπορή να μας την πάρη αδίκως και κατά την φαντασίαν· και τέταρτον, τα κτήματα οπού έχομεν κανένας να μην ημπορή να μας εγγίζη, αλλ' είναι ιδικά μας και των κληρονόμων μας. Άρθρον 3. – Όλοι οι άνθρωποι, Χριστιανοί και Τούρκοι, κατά φυσικόν λόγον είναι ίσοι. Όταν πταίση τινάς, οποιασδήποτε καταστάσεως, ο Νόμος είναι ο αυτός δια το πταίσμα και αμετάβλητος· ήγουν δεν παιδεύεται1 ο πλούσιος ολιγώτερον και ο πτωχός περισσότερον δια το αυτό σφάλμα, αλλ' ίσια-ίσια. 1. Τιμωρείται [...] Άρθρον 6. – Η Ελευθερία είναι εκείνη η δύναμις οπού έχει ο άνθρωπος εις το να κάμη όλον εκείνο, οπού δεν βλάπτει εις τα δίκαια των γειτόνων του. Αυτή έχει ως θεμέλιον την φύσιν, διατί φυσικά αγαπώμεν να είμεθα ελεύθεροι· έχει ως κανόνα την δικαιοσύνην, διατί η δικαία ελευθερία είναι καλή· έχει ως φύλακα τον Νόμον, διατί αυτός προσδιορίζει, έως πού πρέπει να είμεθα ελεύθεροι. Το ηθικόν σύνορον της Ελευθερίας είναι τούτο το ρητόν: Μην κάμης εις τον άλλο εκείνο οπού δεν θέλης να σε κάμουν. Άρθρον 7. – Το δίκαιον του να φανερώνωμεν την γνώμην μας και τους συλλογισμούς μας, τόσον με την τυπογραφίαν, όσον και με άλλον τρόπον· το δίκαιον του να συναθροιζώμεθα ειρηνικώς· η ελευθερία κάθε είδους θρησκείας, Χριστιανισμού, Τουρκισμού, Ιουδαϊσμού και τα λοιπά, δεν είναι εμποδισμένα εις την παρούσαν διοίκησιν. Άρθρον 13. – Κάθε άνθρωπος οπού φαίνεται πως είναι αθώος, αν τον συκοφαντήσουν πως έπταισεν, εν όσω να βεβαιωθή πως είναι πταίστης, και είναι ανάγκη να πιασθή από τους ανθρώπους του κριτηρίου, κάθε αυστηρότης, καθώς δέσιμον, υβρισμοί, δαρμοί, οπού δεν είναι αναγκαία δια την κατακράτησιν του ανθρώπου εκείνου, εν όσω να κριθή, να είναι εμποδισμένα, και μόνον αφού αποδειχθή πταίστης, τότε να γίνεται αρχή της τιμωρίας εις το υποκείμενόν του, καθώς διαλαμβάνει ο Νόμος. [...] Άρθρον 18. – Κάθε άνθρωπος ημπορεί να δουλεύση έναν άλλον ως υπηρέτης, προσφέροντας τον καιρόν του εις χρήσιν εκείνου· δεν ημπορεί όμως να πωλήση τον εαυτόν του, μήτε άλλος να τον πωλήση, επειδή και το υποκείμενόν του δεν είναι εις μόνην την εξουσίαν του εαυτού του, αλλά και της Πατρίδος. Ο Νόμος δεν γνωρίζει καμμίαν υποδούλωσιν μήτε σκλαβίαν και εις τους ιδίους δούλους· σώζεται2 μόνον μία υπόσχεσις, να φροντίζη ο υπηρέτης δια την εργασίαν του και είναι ευγνώμων προς εκείνον οπού τον πληρώνει μισθόν, όστις δεν έχει άδειαν μήτε να τον υβρίση, μήτε να τον δείρη· αναιρεί3 όμως την συμφωνίαν, τότε πληρώνει έως εκείνην την στιγμήν και τον αποβάλλει. 2. Αρκεί [...] Άρθρον 22. – Όλοι, χωρίς εξαίρεσιν, έχουν χρέος να ηξεύρουν γράμματα. Η Πατρίς έχει να καταστήση σχολεία εις όλα τα χωρία δια τα αρσενικά και θηλυκά παιδία. Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή, με την οποίαν λάμπουν τα ελεύθερα έθνη. Να εξηγούνται οι παλαιοί ιστορικοί συγγραφείς· εις δε τας μεγάλας πόλεις να παραδίδεται η γαλλική και η ιταλική γλώσσα· η δε ελληνική2 να είναι απαραίτητος 2. Η αρχαία ελληνική Το ΣύνταγμαΆρθρον 122. – Η Νομοθετική Διοίκησις βεβαιοί εις όλους τους Έλληνας, Τούρκους, Αρμένηδες, την ισοτιμίαν, την ελευθερίαν, την σιγουρότητα, την εξουσίαν των υποστατικών εκάστου, τα δημόσια χρέη οπού ήθελε γένουν δια την Ελευθερίαν, την ελευθερίαν όλων των θρησκειών, μίαν κοινήν ανατροφήν, δημοσίους συνδρομάς εκεί οπού ανήκουν, την απεριόριστον ελευθερίαν την τυπογραφίας, το δίκαιον τού να δίδη έκαστος αναφοράν και να προσκλαυθή, το δίκαιον τού συναθροίζεσθαι εις δημοσίους συντροφίας, και, τελευταίον, την απόλαυσιν όλων των Δικαίων του Ανθρώπου. [πηγή: Ρήγα Βελεστινλή, Τα Επαναστατικά, Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών - Βελεστίνου - Ρήγα, 52005, σελ. 21-24, 26-27, 59] |