Η τρύπα του όζοντος

Το όζον είναι μια χημική ένωση που αποτελείται από τρία άτομα οξυγόνου, έχει μοριακό τύπο Ο3. Το 90% του όζοντος υπάρχει στην στρατόσφαιρα, δημιουργείται κυρίως από το οξυγόνο κατά τις ηλεκτρικές εκκενώσεις (κεραυνοί, αστραπές) και παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο. Απορροφά μεγάλο μέρος της υπεριώδους ακτινοβολίας του ηλίου, η οποία προκαλεί βλάβες όπως καρκίνο του δέρματος, οφθαλμολογικές παθήσεις και αλλοιώσεις του γενετικού υλικού. Η αποφυγή της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι και ο λόγος που δεν πρέπει να εκτιθέμεθα στον ήλιο για πολύ χρόνο.

Tην τελευταία τριακονταετία έχει παρατηρηθεί μια σημαντική μείωση του στρατοσφαιρικού όζοντος. Το φαινόμενο είναι πιο έντονο στην ανταρκτική, είναι γνωστό ως "τρύπα του όζοντος" και είναι πολύ ανησυχητικό καθόσον πιθανώς θα οδηγήσει στην αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας που προσπίπτει στη γή.
Η τρύπα του όζοντος οφείλεται κυρίως στους χλωροφθοράνθρακες (CFCs), oι οποίοι είναι αδρανείς ενώσεις που χρησιμοποιούνται ως ψυκτικά μέσα, προωθητικά αέρια για σπρέυ και ως διογκωτικά στην παραγωγή αφρώδους πλαστικού. Τα CFCs φθάνουν στην στρατόσφαιρα, διασπώνται από τις υπεριώδεις ακτινοβολίες παρέχοντας άτομα χλωρίου. Αυτά αντιδρούν με το όζον και δίνουν ClO και Ο2. Τo ClO αντιδρά με άτομα οξυγόνου και δίνει άτομα χλωρίου με βάση τις παρακάτων απλές χημικές εξισώσεις:

Cl(g) + Ο3(g) ClO(g) + Ο2(g)
ClO(g) + O(g) Cl(g) + Ο2(g)

Παρατηρούμε ότι τα άτομα χλωρίου αναλώνονται στην πρώτη αντίδραση, αλλά παράγονται στη δεύτερη. Έτσι ένα άτομο χλωρίου που δημιουργείται από τα CFCs ενός σπρέυ καταστρέφει 100.000 μόρια όζοντος.
Πολλές χώρες έχουν δεσμευτεί να πάρουν μέτρα για τη μείωση της χρήσης των CFSs και την αντικατάστασή τους με άλλες ενώσεις που δεν περιέχουν χλώριο κια δεν καταστρέφουν το όζον, όπως οι υδροφθοράνθρακες (HFCs).
Το φαινόμενο της καταστροφής του όζοντος ανακαλύφθηκε to 1974 από τους Mario Molina (Ινστιτούτο Τεχνολογίας Μασαχουσέτης) και Sherwood Rowland (Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας).Οι δύο επιστήμονες και ο Paul Cruzen (Ινστιτούτο Max Planck, Mainz, Γερμανίας), που μελέτησε το ρόλο των οξειδίων του αζώτου στην καταστροφή του όζοντος, τιμήθηκαν το 1995 με το βραβείο Νόμπελ Χημείας.

Έτσι, την άλλη φορά που αγοράζετε ένα σπρέυ, ένα ψυγείο ή ένα κλιματιστικό, ρωτήστε! Περιέχει CFCs;