1ο Μέρος: Μελέτη του Περιβάλλοντος και Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών

Έννοια και περιεχόμενο της ΜτΠ
Η Μελέτη Περιβάλλοντος (ΜτΠ) συνιστά έναν ενιαίο τομέα μάθησης με διεπιστημονικό χαρακτήρα, στον οποίο ενσωματώνονται στόχοι από το φυσικό, κοινωνικό, θρησκευτικό, πολιτισμικό, ιστορικό και οικονομικό περιβάλλον. Το μάθημα της ΜτΠ συγκεντρώνει στοιχεία από εκείνα τα μαθήματα που δε διδάσκονται στις τέσσερις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου αντιμετωπίζοντάς τα ενοποιητικά [Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (Φ.Ε.Κ. τεύχος Β΄ αρ. φύλλου 303/13-03-03, Παράρτημα, Τόμος Α΄, σελ. 4044)]. ( http://www.pi-schools.gr)

Η ΜτΠ εντάσσει σε ένα διεπιστημονικό πλαίσιο, το οποίο παρέχει δυνατότητες για διαθεματικές προεκτάσεις, στοιχεία από:

Επιπλέον, διασυνδέεται με προγράμματα και αξιοποιεί την εμπειρία από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, την Αγωγή Καταναλωτή, την Κυκλοφοριακή Αγωγή, την Αγωγή Υγείας, την Αγωγή στα Μ.Μ.Ε. και τη Σύγχρονη Τεχνολογία.

Οι βασικοί άξονες της ΜτΠ αφορούν:

i) στο ανθρωπογενές περιβάλλον
ii) στο φυσικό περιβάλλον
iii) στην αλληλεπίδραση ανθρώπου - περιβάλλοντος

Οι σκοποί της διδασκαλίας της ΜτΠ

Γενικός σκοπός της ΜτΠ είναι η απόκτηση γνώσεων και η ανάπτυξη δεξιοτήτων, αξιών και στάσεων, που επιτρέπουν στο μαθητή να παρατηρεί, να περιγράφει, να ερμηνεύει και σε κάποιο βαθμό, να προβλέπει τη λειτουργία, τους συσχετισμούς και τις αλληλεπιδράσεις του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η ανθρώπινη δραστηριότητα στο χώρο και το χρόνο, με τρόπο που να οδηγείται στη συνειδητοποίηση των πλεονεκτημάτων και της ανάγκης για αειφόρο ανάπτυξη του πλανήτη. Η διαδικασία αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία μιας σφαιρικής αντίληψης για τη ζωή, που συνιστά κυρίως την ανάπτυξη γνωστικών διασυνδέσεων και αλληλεπιδράσεων μεταξύ διαφορετικών αντικειμένων, στις οποίες η έμφαση δίνεται στην αντιμετώπιση του μαθητή ως ερευνητή.

[Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (Φ.Ε.Κ. τεύχος Β΄ αρ. φύλλου 303/13-03-03, Παράρτημα, Τόμος Α΄, σελ. 4039)]

 Η ΜτΠ στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών

Η ΜτΠ ως μάθημα είναι από τη φύση της διαθεματική και διεπιστημονική και υπό κατάλληλες διδακτικές και παιδαγωγικές συνθήκες είναι δυνατό να εκπληρώνει στον επιθυμητό βαθμό τους στόχους του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ).

Διαθεματικές έννοιες

Κυρίαρχη διαθεματική έννοια του μαθήματος της ΜτΠ είναι η αλληλεπίδραση και ακολουθούν/συνυπάρχουν οι έννοιες του συστήματος, της ομοιότητας-διαφοράς, της μεταβολής, του χώρου και της επικοινωνίας. Η έννοια της αλληλεπίδρασης αλλά και συναφείς έννοιες (αλληλεξάρτηση, συνεργασία, συλλογικότητα) αξιοποιούνται, ώστε οι μαθητές να κατανοήσουν τον τρόπο και τους «κανόνες» με τους οποίους αντικείμενα, άνθρωποι και πράγματα αποτελούν ομάδες-σύνολα (έννοια άτομο-σύνολο). Η έννοια του πολιτισμού συνδέεται με τις έννοιες της επικοινωνίας, της αλληλεπίδρασης, της ομοιότητας-διαφοράς και σε ορισμένες περιπτώσεις του ατόμου-συνόλου. Η κατανόηση του «άλλου» και «διαφορετικού» και η σχετική ευαισθητοποίηση, που αφορά και στη δραστηριοποίηση των μαθητών αλλά και στην ευαισθητοποίησή τους σε θέματα περιβάλλοντος που συσχετίζονται άμεσα με την έννοια του πολιτισμού.

Διαθεματικές δεξιότητες

Η ΜτΠ προσφέρει τη δυνατότητα, με κατάλληλους διδακτικούς χειρισμούς, οι μαθητές να ασκηθούν στις ακόλουθες διαθεματικές δεξιότητες, έτσι όπως καθορίζονται από το ΔΕΠΠΣ (ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ, ΦΕΚ 303 και 304, Μάρτιος 2003):

• δεξιότητα της επικοινωνίας (ομιλία, ακρόαση, ανάγνωση, γραφή, επιχειρηματολογία, διάλογος κ.τ.λ.).
• δεξιότητα της σωστής χρήσης των αριθμών και των μαθηματικών εννοιών στην καθημερινή ζωή.
• δεξιότητα/ικανότητα χρήσης ποικίλων πηγών και εργαλείων πληροφόρησης και επικοινωνίας με στόχο αφενός την εξεύρεση, ανάλυση, αξιολόγηση και παρουσίαση πληροφοριών και αφετέρου την προστασία από την «πληροφορική ρύπανση».
• δεξιότητα συνεργασίας με άλλα άτομα σε ομαδικές εργασίες.
• ικανότητα κριτικής επεξεργασίας, πληροφοριών, αξιών και παραδοχών.
• ικανότητα της επίλυσης προβλημάτων μέσα από την καλλιέργεια των απαραίτητων δεξιοτήτων και στρατηγικών σχεδιασμού, ελέγχου, ανατροφοδότησης και διορθωτικής παρέμβασης.
• ικανότητα ορθολογικών επιλογών, σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο.
• ικανότητα διαχείρισης πόρων (φυσικών, οικονομικών, κοινωνικών κ.ά.).
• ικανότητα της δημιουργικής επινόησης.
• ικανότητα «ευαίσθητης αντίληψης της τέχνης» και δημιουργία τέχνης.
• αξιοποίηση γνώσεων και υιοθέτηση αξιών κατάλληλων για τη διαμόρφωση προσωπικής άποψης στη λήψη αποφάσεων.