περὶ δὲ τῶν δημοσίων ἐγκλημάτων ἀναγκαῖον πρῶτον μὲν τῷ πλήθει μεταδιδόναι τῆς κρίσεως—οἱ γὰρ ἀδικούμενοι πάντες εἰσίν, ὁπόταν τις τὴν πόλιν ἀδικῇ, καὶ χαλεπῶς ἂν ἐν δίκῃ φέροιεν ἄμοιροι γιγνόμενοι τῶν τοιούτων διακρίσεων —ἀλλ᾽ ἀρχήν τε εἶναι χρὴ τῆς τοιαύτης δίκης καὶ τελευτὴν εἰς τὸν δῆμον ἀποδιδομένην, τὴν δὲ βάσανον ἐν ταῖς μεγίσταις ἀρχαῖς τρισίν, ἃς ἂν ὅ τε φεύγων καὶ ὁ διώκων συνομολογῆτον: ἐὰν δὲ μὴ δύνησθον κοινωνῆσαι τῆς ὁμολογίας αὐτοί, τὴν βουλὴν ἐπικρίνειν αὐτῶν τὴν αἵρεσιν [768β] ἑκατέρου. δεῖ δὲ δὴ καὶ τῶν ἰδίων δικῶν κοινωνεῖν κατὰ δύναμιν ἅπαντας: ὁ γὰρ ἀκοινώνητος ὢν ἐξουσίας τοῦ συνδικάζειν ἡγεῖται τὸ παράπαν τῆς πόλεως οὐ μέτοχος εἶναι. διὰ ταῦτ᾽ οὖν δὴ καὶ κατὰ φυλὰς ἀναγκαῖον δικαστήριά τε γίγνεσθαι καὶ κλήρῳ δικαστὰς ἐκ τοῦ παραχρῆμα ἀδιαφθόρους ταῖς δεήσεσι δικάζειν, τὸ δὲ τέλος κρίνειν πάντων τῶν τοιούτων ἐκεῖνο τὸ δικαστήριον, ὅ φαμεν εἴς γε ἀνθρωπίνην δύναμιν ὡς οἷόν τε ἀδιαφθορώτατα παρεσκευάσθαι τοῖς μὴ [768ξ] δυναμένοις μήτε ἐν τοῖς γείτοσι μήτε ἐν τοῖς φυλετικοῖς δικαστηρίοις ἀπαλλάττεσθαι.

Όσον αφορά τα εγκλήματα κατά της πολιτείας είναι απαραίτητο πριν απ’ όλα να μετάσχει της δίκης ολόκληρος ο λαός –διότι στην προκειμένη περίπτωση οι αδικούμενοι είναι όλοι, όταν κανείς αδικεί την πόλη, και θα το έφεραν βαρέως αν αγνοούνταν κατά τη λήψη αποφάσεων τέτοιου είδους. Ο λαός, λοιπόν, πρέπει να αναλάβει την έναρξη και τον τελειωμό μιας τέτοιας δίκης, αλλά η διεξαγωγή της έρευνας θα αναληφθεί από τρεις ανώτατες αρχές, τις οποίες θα συνομολογήσουν και ο προσφεύγων και ο διωκόμενος. Και αν οι δυο τους δεν μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία οι ίδιοι, θα αποφασίσει η βουλή τελεσιδίκως επί της εκλογής του ενός και του άλλου. Πρέπει όμως, πράγματι, να μετέχουν κατά το δυνατόν όλοι και στις ιδιωτικής φύσεως δίκες· διότι εκείνος που δεν μετέχει της εξουσίας του να δικάζει έχει την εντύπωση ότι είναι εξ ολοκλήρου στερημένος των πολιτικών του δικαιωμάτων. Γι’ αυτούς, λοιπόν, τους λόγους είναι ανάγκη να υπάρχουν, και μάλιστα κατά φυλές, δικαστήρια και δικαστές εκλεγόμενοι δια κλήρου, οι οποίοι χωρίς να παρασύρονται από τα παρακάλια θα δικάζουν εκ του προχείρου, αλλά την τελική απόφαση για όλα αυτά θα είναι αρμόδιο να κρίνει το δικαστήριο εκείνο, το οποίο είπαμε ότι πρέπει να είναι οργανωμένο κατά τον πιο αδιάφθορο τρόπο, όσο βεβαίως είναι ανθρωπίνως δυνατόν, (και θα προορίζεται) για κείνους που δεν μπορούν ούτε ενώπιον των γειτόνων τους, ούτε στα φυλετικά δικαστήρια να επιτύχουν διευθέτηση των διαφορών τους.

[πηγή: Perseus Digital Library]

[πηγή: Πλάτωνος «Νόμοι», πρόλογος Κ.Δ.Γεωργούλης, μτφρ. και σημ. Κων. Φίλιππας, Πάπυρος, Αθήνα 1975]