ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εργαλεία. 6

Προτεινόμενη οργάνωση της τάξης 7

Διάρκεια (ενδεικτική) 7

Προτεινόμενη πορεία διδασκαλίας 7

Β’ ΦΑΣΗ : Συλλογή δεδομένων. 9

Γ’ ΦΑΣΗ: Ανάπτυξη βάσης δεδομένων. 9

Εναλλακτικές προτάσεις 20

Παράρτημα. 21

Ερευνώ και εκτιμώ

Περίληψη

___________________________________________________________

Οι μαθητές συλλέγουν στοιχεία για να πραγματευθούν ένα θέμα το οποίο έχει ενδιαφέρον και νόημα για τους ίδιους. Συζητούν μεταξύ τους, συλλέγουν, οργανώνουν, διαχειρίζονται, αναλύουν και ερμηνεύουν τα δεδομένα τα οποία συλλέγουν. Διαμορφώνουν εκτιμήσεις και εξάγουν συμπεράσματα σχετικά με το θέμα το οποίο διαπραγματεύονται.

Στόχοι

___________________________________________________________

Οι επιδιωκόμενοι στόχοι μέσα από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι:

Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο

· Η εξοικείωση των μαθητών με τις διαδικασίες συλλογής, καταγραφής και οργάνωσης δεδομένων.

· Η διαχείριση και ανάλυση δεδομένων, η εξαγωγή συμπερασμάτων και η διατύπωση επιχειρηματολογίας

· Η άσκηση στη χρήση γραφημάτων και γραφικών παραστάσεων για την εμπεριστατωμένη παρουσίαση των ευρημάτων μιας έρευνας

· Η καλλιέργεια εκφραστικών δεξιοτήτων στον προφορικό λόγο.

Β. Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών

· Ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η χρήση βάσης δεδομένων.

Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

· Η προώθηση της συνεργατικής μάθησης και της επικοινωνίας.

· Η ενθάρρυνση στο διάλογο και την επιχειρηματολογία.

· Η διερεύνηση ενός συνόλου δεδομένων και ανίχνευση των σχέσεων που τα διέπουν προκειμένου να διατυπώσουν λογικές υποθέσεις.

· Η ανάπτυξη και αξιολόγηση επιχειρημάτων που βασίζονται στην ανάλυση δεδομένων.

Εργαλεία

___________________________________________________________

Τεχνολογική πλατφόρμα: Αβάκιο 2

Λογισμικό: Σύνθεση ψηφίδων [logo, βάση δεδομένων, εικόνα, ερώτημα, σύνολο, επεξεργαστής εγγραφών] .

Σημείωση: Αναλυτικότερες οδηγίες χρήσης του λογισμικού παρέχονται στο εγχειρίδιο χρήσης του λογισμικού «Ταξινομούμε».

Προτεινόμενη οργάνωση της τάξης

___________________________________________________________

Προτείνεται η οργάνωση των μαθητών σε μικρές ομάδες (2 – 3 μέλη)

Διάρκεια (ενδεικτική)

___________________________________________________________

Α^’ Φάση: 1 ώρα

Β’ Φάση: (συνίσταται να πραγματοποιηθεί εκτός διδακτικού χρόνου)

Γ Φάση : 2 ώρες

Δ Φάση: 2-4 ώρες

Ε Φάση : 1-2 ώρες

Προτεινόμενη πορεία διδασκαλίας

___________________________________________________________

Η όλη δραστηριότητα αποτελείται από πέντε επιμέρους φάσεις:

Α. Διατύπωση προβλήματος και καθορισμός ερωτημάτων προς διερεύνηση

Β. Συλλογή δεδομένων

Γ. Ανάπτυξη βάσης δεδομένων

Δ. Επεξεργασία δεδομένων

Ε. Παρουσίαση αποτελεσμάτων της έρευνας

Α’ ΦΑΣΗ : Διατύπωση προβλήματος και καθορισμός ερωτημάτων προς διερεύνηση

Η έναρξη της δραστηριότητας σηματοδοτείται από την επιλογή του θέματος. Το θέμα μπορεί να προταθεί είτε από τον εκπαιδευτικό είτε από τους μαθητές. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να προσελκύσει το ενδιαφέρον των μαθητών και στο σημείο αυτό θα πρέπει ο εκπαιδευτικός να δείξει ιδιαίτερη ευαισθησία.

Στη συνέχεια, αφού καθορισθεί το θέμα, μέσα από τη συλλογική συζήτηση του θέματος και με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού, οι μαθητές θα πρέπει να καθορίσουν τα συγκεκριμένα ερωτήματα σχετικά με το θέμα το οποίο επέλεξαν.

Η κρισιμότητα της πρώτης αυτής φάσης έγκειται σε δύο σημεία τα οποία αποτελούν και προϋποθέσεις για την επιτυχή διεξαγωγή της δραστηριότητας. Πρώτον, στο πώς θα αφυπνισθεί το πραγματικό ενδιαφέρον των παιδιών, αφού αυτό θα αποτελέσει το βασικό κίνητρο για την επιτυχή διεξαγωγή της όλης δραστηριότητας. Δεύτερον, στη συλλογική συζήτηση μέσα από την οποία θα καθοριστούν με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια και ακρίβεια τα στοιχεία τα οποία θα χρειαστούν, προκειμένου να διαπραγματευθούν το θέμα και το πώς αυτά θα συλλεχθούν.

Το συγκεκριμένο λογισμικό περιέχει ένα δείγμα βάσης δεδομένων. Η αφορμή για τη δημιουργία της συγκεκριμένης βάσης δεδομένων δόθηκε από μια συζήτηση η οποία έγινε πριν από τις διακοπές των Χριστουγέννων σε μια τάξη Ε’ Δημοτικού. Το ερώτημα το οποίο ετέθη, κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης με τους μαθητές σχετικά με το πρόγραμμα της δανειστικής βιβλιοθήκης του σχολείου, ήταν αν και κατά πόσο συσχετίζεται το διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων με την επίδοση ενός παιδιού στο γλωσσικό μάθημα. Αρκετοί μαθητές αποδείχθηκαν πρόθυμοι να συνηγορήσουν υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης, διαμορφώνοντας αντίστοιχα δύο ομάδες. Κοινό στοιχείο ωστόσο και των δύο ομάδων ήταν ότι δεν ήταν σε θέση να διατυπώσουν βάσιμα επιχειρήματα.

Ο εκπαιδευτικός, αφού άφησε για λίγο τη σχετική συζήτηση να αναπτυχθεί, πρότεινε στη συνέχεια να διεξάγουν μια μικρή έρευνα για το θέμα βασισμένη σε στοιχεία που θα δώσουν τα ίδια τα παιδιά. Η πρόταση προσέλκυσε το ενδιαφέρον των παιδιών, ιδιαίτερα μάλιστα όταν τους προτάθηκε να χρησιμοποιήσουν υπολογιστή. Κάθε μια από τις δύο ομάδες ήθελε να αποδείξει το …δίκιο της.

Μέσα από τη σχετική συζήτηση καθορίστηκαν και τα συγκεκριμένα στοιχεία τα οποία έπρεπε να συλλεχθούν. Κατ’ αρχάς εύκολα οι μαθητές υπέδειξαν ότι θα χρειαστούν δεδομένα όπως οι βαθμοί στο μάθημα της ‘Γλώσσας’ και το πόσα βιβλία έχει διαβάσει το κάθε παιδί. Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός αξιοποιώντας τις επιμέρους προτάσεις μαθητών, βοήθησε την τάξη να οργανώσει συστηματικά τα δεδομένα τα οποία θα συνέλεγαν. Έτσι, η πρόταση ενός μαθητή «να δούμε αν τα αγόρια ή τα κορίτσια διαβάζουν πιο πολλά βιβλία» διαμόρφωσε την ανάγκη να συλλεχθεί πληροφορία σε σχέση με τον παράγοντα ‘φύλο’. Αντίστοιχα, μια μαθήτρια σημείωσε ότι δεν της μένει χρόνος γιατί κάνει πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες και ο εκπαιδευτικός αξιοποιώντας αυτό, πρότεινε να συλλεχθεί η σχετική πληροφορία. Κάποιο άλλο παιδί, μάλλον για να απαντήσει στην προηγούμενη μαθήτρια, της είπε ότι δεν φταίει αυτό αλλά ότι βλέπει πολλές ώρες τηλεόραση και έτσι αποφάσισαν να συμπεριλάβουν και το στοιχείο αυτό.

Μέσα από αυτή τη διαδικασία, διαμορφώθηκε βαθμιαία το σύνολο των δεδομένων τα οποία πρέπει να συλλεχθούν. Διαμορφώνονται με άλλα λόγια όλα τα πεδία τα οποία θα έχει η βάση δεδομένων την οποία θα φτιάξουν στη συνέχεια.

Στην προκειμένη περίπτωση, επειδή το θέμα της συζήτησης ξεκίνησε άλλωστε από τη δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου, αποφασίστηκε να συλλεχθούν στοιχεία και για το είδος των βιβλίων που προτιμούν να διαβάζουν, προκειμένου να προτείνουν την αγορά του συγκεκριμένου είδους βιβλίων.

Η πρώτη φάση ολοκληρώνεται με τη σύνταξη του ερωτηματολόγιου το οποίο θα πρέπει να απαντηθεί από κάθε μαθητή. (βλ. παράρτημα)

Β’ ΦΑΣΗ : Συλλογή δεδομένων

Στη συνέχεια, αφού πλέον έχει επιλεγεί ο τρόπος συλλογής δεδομένων και έχει διαμορφωθεί το μέσον συλλογής τους (στη προκειμένη περίπτωση το ερωτηματολόγιο), οι μαθητές συλλέγουν τις πληροφορίες με βάση τις οποίες θα δημιουργήσουν τη βάση τους.

Γ’ ΦΑΣΗ: Ανάπτυξη βάσης δεδομένων

Η συγκέντρωση των πληροφοριών ακολουθείται από την κωδικοποίηση και οργάνωσή τους, με τη μορφή πεδίων και εγγραφών, έτσι ώστε η οργανωμένη πλέον πληροφορία να εξυπηρετεί το σκοπό κατασκευής της βάσης δεδομένων.

Συγκεκριμένα, ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές (οι οποίοι έχουν μπροστά τους από ένα ερωτηματολόγιο) να προτείνουν τρόπους οργάνωσης των δεδομένων. Για παράδειγμα, με βάση την πρώτη ερώτηση μπορούμε να φτιάξουμε δύο πεδία. Μια με το όνομα κάθε παιδιού και μια με το φύλο. Αντίστοιχα, θα πρέπει να έχουμε ένα πεδίο στη βάση δεδομένων, για να βάλουμε την πληροφορία σχετικά με τον αριθμό των βιβλίων που έχει διαβάσει το κάθε παιδί. Η διαδικασία αυτή ολοκληρώνεται, όταν η πληροφορία που παίρνουμε από κάθε ερώτηση μπορεί να ταξινομηθεί σε κάποια κατηγορία (πεδίο) και έχει καθοριστεί το είδος των εγγραφών (αν δηλαδή θα είναι κείμενο, αριθμοί κλπ). Ο εκπαιδευτικός διευθύνει τη συζήτηση και διαχειρίζεται τις προτάσεις των μαθητών, καταγράφοντας στον πίνακα τις κατηγορίες, τα πεδία που θα έχει η βάση των δεδομένων.

Το σημείο αυτό, της οργάνωσης των δεδομένων, θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό. Από το πώς έχουμε οργανώσει τα δεδομένα μας καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό οι δυνατότητες διατύπωσης ερωτήσεων. Οι μαθητές συχνά δυσκολεύονται να εκτιμήσουν τη σημασία οργάνωσης των δεδομένων και θα χρειαστεί ο εκπαιδευτικός να τους βοηθήσει σε αυτό.

Για παράδειγμα, στην προκειμένη περίπτωση, οι μαθητές δεν είχαν προτείνει ως πεδίο το ‘ΦΥΛΟ’. Ήταν μάλιστα αρκετά ανυπόμονοι, θέλοντας να τελειώνουν με τη φάση αυτή και να περάσουν στο εργαστήριο των υπολογιστών. Ο εκπαιδευτικός θεώρησε σκόπιμο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό, δίνοντας τους την ευκαιρία να εκτιμήσουν τη σημασία οργάνωσης των δεδομένων τους μέσα από την εμπειρία τους. Αρχικά λοιπόν σημειώθηκαν οι κατηγορίες των δεδομένων στον πίνακα, οι μαθητές τις σημείωσαν στο τετράδιο τους και στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός, παρουσία όλης της τάξης άρχισε να φτιάχνει τη βάση των δεδομένων. Αφού τους επέτρεψε να γράψουν μερικές εγγραφές τους ζήτησε να του πουν αν φαίνεται να είναι τα αγόρια ή τα κορίτσια αυτά που έχουν διαβάσει τα περισσότερα βιβλία (σύμφωνα με μια από τις ερωτήσεις που είχαν θέσει οι ίδιοι οι μαθητές στη Α φάση). Παρά τις προσπάθειες των παιδιών φυσικά στάθηκε αδύνατο να πάρουν μια απάντηση, αφού η οργάνωση των δεδομένων δεν τους επέτρεπε να διατυπώσουν μια σχετική ερώτηση (δεν υπήρχε το πεδίο ‘ΦΥΛΟ’). Έτσι χρειάστηκε να αφήσουν για λίγο τους υπολογιστές και να επιστρέψουν στη συζήτηση σχετικά με την κατηγοριοποίηση των δεδομένων τους.

Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία οργάνωσης της πληροφορίας, ο εκπαιδευτικός (ή κάποια ομάδα μαθητών) δημιουργεί τη βάση δεδομένων. Δημιουργεί δηλαδή τα πεδία, τα ονοματίζει και καθορίζει το είδος των εγγραφών (αριθμοί, κείμενο κλπ). Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός ή μια ομάδα μαθητών ή ακόμα και καθεμία ομάδα μαθητών εκ περιτροπής εισάγει στον υπολογιστή και από μερικές εγγραφές, ώστε να ολοκληρωθεί η βάση δεδομένων.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση το τελικό προϊόν αυτής της φάσης παρουσιάζεται στην εικόνα 1.

Εικόνα 1

Αφού ολοκληρωθεί η δημιουργία της βάσης δεδομένων σκόπιμο είναι ο εκπαιδευτικός να την ελέγξει, για τυχόν λάθη στη πληκτρολόγηση και στη συνέχεια αποθηκεύει το αρχείο, το αντιγράφει και το τοποθετεί σε κάθε έναν από τους διαθέσιμους υπολογιστές με τους οποίους θα δουλέψουν οι μαθητές.

Δ’ ΦΑΣΗ: Επεξεργασία δεδομένων

Η φάση αυτή είναι στην καρδιά της όλης δραστηριότητας. Οι μαθητές, οργανωμένοι σε μικρές ομάδες (2 – 3 μέλη, ανάλογα και με τον αριθμό των διαθέσιμων υπολογιστών), διατυπώνουν ερωτήσεις στην ψηφίδα Ερώτηση, βλέπουν τα αποτελέσματα τόσο στην ψηφίδα Επεξεργαστής Βάσεων όσο και στην ψηφίδα Σύνολο και προσπαθούν να απαντήσουν στα ερωτήματα τα οποία έχουν θέσει.

Αρχικά, οι μαθητές καλούνται από τον εκπαιδευτικό να διατυπώσουν «απλά» ερωτήματα (π.χ. πόσα αγόρια και πόσα κορίτσια είναι στη τάξη, βλ. εικόνα 2) και παράλληλα ενθαρρύνονται να αξιοποιούν τα χαρακτηριστικά του λογισμικού προκειμένου να βελτιώνουν τα γραφήματά τους (εικόνα 3).

Εικόνα 2

Εικόνα 3

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως θα διαπιστώσετε, σε πολλές περιπτώσεις η χρήση των λειτουργιών του λογισμικού δεν είναι απλώς χρήσιμη για την καλύτερη παρουσίαση των δεδομένων (όπως για παράδειγμα στην παραπάνω περίπτωση) αλλά αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου να πάρουν απαντήσεις. Για παράδειγμα, στην ερώτηση που θέλησε να δοκιμάσει μια ομάδα παιδιών, σχετικά με το αν τα αγόρια ή τα κορίτσια έχουν διαβάσει περισσότερα βιβλία, ένα γράφημα όπως της εικόνας 4 προφανώς δεν παρέχει καμιά πληροφορία. Θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί η λειτουργία του υπολογισμού προκειμένου να πάρουμε κάποια απάντηση (βλ. εικόνα 5).

Εικόνα 4

Εικόνα 5

Στη συνέχεια και με σεβασμό στο ρυθμό της τάξης, οι μαθητές προχωρούν στη διατύπωση περισσότερο σύνθετων ερωτήσεων που τους επιτρέπουν να κάνουν συσχετίσεις μεταξύ των δεδομένων τους και να πάρουν κάποιες πρώτες απαντήσεις στα ερωτήματα τα οποία είχαν θέσει αρχικά.

Το ζητούμενο στην προκειμένη περίπτωση είναι πώς ακριβώς θα διατυπώσουν τις ερωτήσεις τους και τι γράφημα τους βοηθά κάθε φορά στην ερμηνεία των δεδομένων τους.

Ίσως μερικές φορές χρειαστεί ο εκπαιδευτικός να υιοθετήσει το ρόλο του «συνηγόρου του διαβόλου» και να προκαλέσει τους μαθητές να ψάξουν σε βάθος τα δεδομένα. Ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις, και στο βαθμό που υπάρχει χρόνος και γνήσιο ενδιαφέρον, οι μαθητές φέρνουν στο προσκήνιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, μια ομάδα μαθητών συσχετίζοντας το βαθμό επίδοσης στο γλωσσικό μάθημα και τον αριθμό των βιβλίων που διάβασε κάθε παιδί, διαπίστωσε ότι υπάρχει μια περίπτωση όπου ενώ φαίνεται το παιδί να έχει διαβάσει έναν ικανό αριθμό βιβλίων, εντούτοις ο βαθμός του είναι κάτω από 9 (βλ. εικόνα 6). Ωστόσο μια προσεκτικότερη μελέτη δείχνει ότι η συγκεκριμένη μαθήτρια, διάβαζε αποκλειστικά κόμικς (βλ. εικόνα 7).

Εικόνα 6

Εικόνα 7

Στο σημείο αυτό αξίζει να δούμε ως παράδειγμα μια περίπτωση στην οποία οι μαθητές έχουν την δυνατότητα να διατυπώνουν σταδιακά σύνθετα ερωτήματα και τελικά να διαμορφώνουν εκτιμήσεις οι οποίες βασίζονται σε συσχέτιση δεδομένων.

Αρχικά οι μαθητές μπορούν να διατυπώσουν μια ερώτηση σχετικά με το μέσο όρο του χρόνου που παρακολουθούν τηλεόραση (εικόνα 8). Μπορούν ακόμα να δουν το μέσο όρο σε σχέση με τον παράγοντα φύλο (εικόνα 9).

Εικόνα 8

Εικόνα 9

Στη συνέχεια, ας υποθέσουμε ότι θέλουν να συσχετίσουν το χρόνο που αφιερώνουν στην τηλεόραση με τη σχολική επίδοση και ειδικότερα με ένα συγκεκριμένο μάθημα λ.χ. το μάθημα της ελληνικής γλώσσας. Αυτό μπορεί να διατυπωθεί με δύο ερωτήσεις. Μία σχετικά με τις ώρες που αφιερώνουν στη τηλεόραση και μια σχετικά με το βαθμό στο γλωσσικό μάθημα (εικόνες 10 Α ).

Εικόνα 10 Α

Παρατηρούμε ότι το 1/3 των παιδιών (3 από σύνολο 9) που αφιερώνουν περισσότερες από 2 ώρες την ημέρα στην τηλεόραση, έχουν πάρει βαθμό στο μάθημα της ‘Γλώσσας’ εννέα ή δέκα.

Εστιάζοντας το ενδιαφέρον μας στα παιδιά που βαθμολογήθηκαν με 10 στο γλωσσικό μάθημα, θα δούμε, όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία, ότι κανένα δεν δαπανά περισσότερες από 2 ώρες στην τηλεόραση (εικόνα 10 Β)

Εικόνα 10 Β

Η μέχρι τώρα ανάλυση δείχνει να υπάρχει κάποια συσχέτιση μεταξύ των ωρών που ένας μαθητής/τρια αφιερώνει στην τηλεόραση και της σχολικής επίδοσης (τουλάχιστον έτσι όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στο βαθμό του γλωσσικού μαθήματος). Ωστόσο αυτή η συσχέτιση παρουσιάζεται σχετικά αδύναμη, αφού τα δεδομένα δείχνουν ότι υπάρχουν 6 παιδιά (περίπου το 1/3 της τάξης) για τα οποία δεν έχει εφαρμογή η παραπάνω εκτίμηση.

Αν όμως μελετήσουμε καλύτερα τα δεδομένα, προσθέσουμε στις ώρες της τηλεόρασης αυτές που κάποιο παιδί παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια, τότε η όποια συσχέτιση αποδίδεται εμφανέστερα (εικόνα 14).

Για να μπορέσουμε να συσχετίσουμε τις ώρες που κάθε παιδί αφιερώνει στην τηλεόραση και σε ηλεκτρονικά παιχνίδια και τη σχολική επίδοση στο γλωσσικό μάθημα, θα χρειαστεί να δημιουργήσουμε ένα νέο πεδίο στο οποίο να εμφανίζεται το αποτέλεσμα της πρόσθεσης [Ώρες τηλεόρασης + Ώρες για ηλεκτρονικά παιχνίδια]. Η διαδικασία είναι σχετικά απλή: Από το μενού Πεδίο της ψηφίδας Επεξεργαστής Βάσεων επιλέγουμε Νέο Πεδίο (εικόνες 11 και 12)

Εικόνα 11

Εικόνα 12

Καθορίζουμε το όνομα του νέου πεδίου, το είδος των δεδομένων και επιλέγουμε τη δυνατότητα να είναι ‘Υπολογιζόμενο’. Τέλος καθορίζουμε το τι θα προστίθεται ([Ώρες τηλεόρασης] + [Ώρες ηλ. παιχν.]) (βλ. εικόνα 13)

Εικόνα 13

Χρησιμοποιώντας το πεδίο το οποίο δημιουργήσαμε, διατυπώνουμε τη σχετική ερώτηση και παίρνουμε ένα αποτέλεσμα (εικόνα 14) το οποίο ισχυροποιεί περισσότερο τη σχέση μεταξύ σχολικής επίδοσης στο γλωσσικό μάθημα και του χρόνου ο οποίος αφιερώνεται σε τηλεόραση και ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Εικόνα 14

Μέσα από τέτοιες (ή ανάλογες) περιπτώσεις επιδίωξη μας είναι, η παροχή ευκαιριών στα παιδιά ώστε να κατανοούν ότι τα ίδια δεδομένα μπορούν να αναπαρασταθούν με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τις πτυχές του υπό μελέτη αντικειμένου στις οποίες δίνουμε έμφαση κάθε φορά.

Κατ’ ανάλογο τρόπο, οι μαθητές μπορούν να κάνουν ό,τι συσχετίσεις θέλουν προκειμένου να πάρουν απαντήσεις στα ερωτήματά τους. Για παράδειγμα το είδος των βιβλίων που φαίνεται να προσελκύει κυρίως το ενδιαφέρον τους και συνεπώς τι μπορούν να προτείνουν στην δανειστική βιβλιοθήκη (εικόνα 15) και τελικά να διαμορφώσουν ένα ολοκληρωμένο (στον ένα ή τον άλλο βαθμό) προφίλ της τάξης τους (ή ακόμα και του σχολείου τους).

Εικόνα 15

Εργαζόμενοι με αυτό τον τρόπο οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να εξαγάγουν πληροφορίες από γραφικές παραστάσεις, να τις ερμηνεύσουν μέσα από τη συζήτηση μεταξύ τους και την ενεργό συμμετοχή – παρέμβαση του εκπαιδευτικού. Επιπλέον μπορούν να προτείνουν και τελικά να προκρίνουν δόκιμους τρόπους κωδικοποίησης και παρουσίασης της πληροφορίας.

Ε’ ΦΑΣΗ : Παρουσίαση αποτελεσμάτων της έρευνας

Η δραστηριότητα ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των ευρημάτων. Οι μαθητές έχουν ήδη, από την προηγούμενη φάση, επιλέξει τα διαγράμματα που θα χρησιμοποιήσουν προκειμένου να τεκμηριώσουν τις εκτιμήσεις και τα συμπεράσματά τους σχετικά με τα ερωτήματα τα οποία είχαν θέση εξαρχής ή ακόμα προέκυψαν κατά την εξέλιξη της δραστηριότητας.

Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να δώσει τον απαιτούμενο χρόνο σε κάθε ομάδα παιδιών, να προετοιμάσει την παρουσίασή της. Κατά τη διάρκεια αυτών των συζητήσεων, ο ίδιος έχει την ευκαιρία να μετακινείται ανάμεσα στις ομάδες και να βοηθά τους μαθητές (με κάποια ερώτηση, υπαινιγμό, σχόλιο κλπ) στη δόμηση της επιχειρηματολογίας τους, επιμένοντας ιδιαίτερα στην τεκμηρίωση των εκτιμήσεων και συμπερασμάτων τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στη φάση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε λογισμικό παρουσιάσεων (π.χ. Power Point). Τα σχετικά υπολογιστικά εργαλεία επιτρέπουν την παρουσίαση της πληροφορίας με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Προφανώς είναι επιθυμητή η εξοικείωση των μαθητών με τις ποικίλες δυνατότητες παρουσίασης της πληροφορίας, ώστε να εμπλουτίζεται το ρεπερτόριό τους. Ωστόσο ο βασικός στόχος παραμένει πάντα η τεκμηριωμένη, πειστική παρουσίαση των εκτιμήσεων και συμπερασμάτων τους.

Ο εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει από κάθε ομάδα να παρουσιάσει ένα μέρος των ερωτημάτων τα οποία είχαν τεθεί ή ακόμη να αξιοποιήσει το πιθανό γεγονός ότι διαφορετικές ομάδες έχουν χρησιμοποιήσει διαφορετικά διαγράμματα για να τεκμηριώσουν το ίδιο συμπέρασμα και να πυροδοτήσει μια συζήτηση στο σύνολο της τάξης.

Για την παρουσίαση της δουλειάς της, κάθε ομάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει έναν υπολογιστή συνδεδεμένο με βιντεοπροβολέα (αν είναι διαθέσιμος) ή εκτυπώσεις. Σε κάθε περίπτωση συνίσταται η παρουσίαση της δουλειάς από όλα τα μέλη της ομάδας για χρονικό διάστημα που είναι προκαθορισμένο και γνωστό εκ των προτέρων (π.χ. 5-10 λεπτά). Η υπόλοιπη τάξη παρακολουθεί, διατυπώνει ερωτήσεις και σχόλια, συζητά τις εκτιμήσεις που παρουσιάζονται.

Τέλος, ως προέκταση της δραστηριότητας, οι μαθητές μπορούν να αξιοποιήσουν τη δουλειά τους, γράφοντας π.χ. μια τεκμηριωμένη επιστολή στη Διεύθυνση του Σχολείου σχετικά με το είδος των βιβλίων που θα ήθελαν να αγοράσει ή στο Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων σχετικά με τις εξωσχολικές δραστηριότητες που θα ήθελαν να τους προσφέρει ή ένα άρθρο στη σχολική εφημερίδα.

Σε κάθε περίπτωση ίσως βρείτε σκόπιμο να ζητήσετε από την κάθε ομάδα μαθητών να συντάξει μια αναφορά για τη δουλειά της. Ερωτήματα όπως πώς δούλεψε, τι προβλήματα συνάντησε, πως τα αντιμετώπισε κλπ. μπορούν να τροφοδοτήσουν τη παραγωγή του γραπτού λόγου.

Εναλλακτικές προτάσεις

___________________________________________________________

Οι στόχοι της δραστηριότητας, έτσι όπως διατυπώθηκαν, μπορούν κάλλιστα να ικανοποιηθούν μέσα από τη διερεύνηση οποιουδήποτε θέματος συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των μαθητών και έχει νόημα για τους ίδιους.

Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικές:

Α. Με αφορμή το πρόβλημα της λειψυδρίας, οι μαθητές μπορούν να εμπλακούν στη διαμόρφωση μια βάσης δεδομένων για τη μελέτη της κατανάλωσης νερού. Στοιχεία μπορούν να αντλήσουν από το παλαιό σχολικό εγχειρίδιο της Ε’ Δημοτικού. Μπορούν επίσης να αντλήσουν στοιχεία σχετικά με την οικιακή κατανάλωση νερού από το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS (www.medsos.gr) .

Β. Να συγκεντρώσουν στοιχεία από εφημερίδες και περιοδικά για κάποιες ομάδες που τους ενδιαφέρουν, να διαμορφώσουν επιχειρήματα από τη μελέτη των δεδομένων και να χρησιμοποιήσουν γραφήματα και διαγράμματα προκειμένου να απαντήσουν ερωτήματα όπως: Ποια ομάδα είναι καλύτερη, ποια δείχνει μια σταθερή βελτίωση το τελευταίο διάστημα, ποια κοινά στοιχεία φαίνεται να έχουν οι καλύτεροι παίκτες κλπ.

Γ. Είναι επίσης δυνατόν αντί η τάξη ως σύνολο να διερευνά ένα θέμα, οι μαθητές να οργανωθούν σε μικρότερες ομάδες π.χ. 3-4 μαθητές και κάθε ομάδα να μελετήσει το θέμα που την ενδιαφέρει και στη συνέχεια να το παρουσιάσει στην υπόλοιπη τάξη.

Τάξεις

Ε’ - ΣΤ’ Δημοτικού

Γνωστικά Αντικείμενα

· Γλώσσα

· Μαθηματικά

· Πληροφορική

Σύνδεση με ΔΕΠΣ

Γλώσσα

· Προφορικός λόγος.

· Διαλογικές μορφές επικοινωνίας

· Περιγραφές

· Διαχείριση πληροφορίας

Μαθηματικά

· Συλλογή και επεξεργασία δεδομένων.

· Στατιστική

Πληροφορική

· Βάσεις δεδομένων

· Οργάνωση – επεξεργασία δεδομένων

· Δημιουργία γραφημάτων

Τι κάνει ο μαθητής

· Αναζητά, συλλέγει και οργανώνει πληροφορίες

· Σχεδιάζει και δημιουργεί μια βάση δεδομένων

· Οργανώνει, αναλύει, επιλέγει, επεξεργάζεται κριτικά και χρησιμοποιεί πληροφορίες.

· Αναπαριστά και ερμηνεύει ερευνητικά δεδομένα

· Δημιουργεί, χρησιμοποιεί, ερμηνεύει γραφικές παραστάσεις

· Διατυπώνει, εξηγεί και επιχειρηματολογεί με ακρίβεια.

· Πειραματίζεται με μεταβλητές προκειμένου να διαμορφώσει και να ελέγξει υποθέσεις. Ερμηνεύσει τα αποτελέσματα και αναπροσαρμόζει την στρατηγική του.

Ο καταιγισμός ιδεών και προτάσεων από τους μαθητές μπορεί να συστηματοποιηθεί γράφοντας στον πίνακα τα βασικά δεδομένα τα οποία αποφασίζουν οι μαθητές ότι χρειάζονται.

Το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο το οποίο χρησιμοποιήθηκε, ήταν εύκολα κατανοητό από το κάθε παιδί αφού φτιάχτηκε και συμπληρώθηκε από τα ίδια τα παιδιά μέσα στην τάξη.

Ωστόσο αν σε κάποια άλλη δραστηριότητα, κρίνεται αναγκαία η συλλογή στοιχείων και από άλλες τάξεις, ίσως θα ήταν σκόπιμο να αφιερώσετε κάποιο χρόνο στη διατύπωση των ερωτήσεων ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα παρανόησης κάποιας ερώτησης.

Ανεξάρτητα από το συμβάν που αναφέρεται στο σημείο αυτό, θα σας προτείναμε πριν περάσετε όλες τις εγγραφές σε μια βάση δεδομένων, να πειραματισθείτε πρώτα με μερικές από αυτές (π.χ. γύρω στις 10 εγγραφές) προκειμένου να διαπιστώσετε τυχόν προβλήματα στο σχεδιασμό της βάσης, στην οργάνωση των δεδομένων τους. Ίσως μια τέτοια δοκιμή, σας υποδείξει την ανάγκη για περισσότερα ή λιγότερα πεδία, για μια διαφορετική οργάνωση των δεδομένων σας.

Συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία δημιουργίας πεδίων, ονοματοδοσίας, καθορισμού είδους δεδομένων κλπ μπορείτε να βρείτε στο συνοδευτικό ‘εγχειρίδιο χρήσης’.

Συνίσταται η εισαγωγή των δεδομένων με κεφαλαία γράμματα, για να μειώνονται λάθη κατά τη πληκτρολόγηση. (Π.χ. το πρόγραμμα «καταλαβαίνει» ως διαφορετική την εγγραφή ‘δέκα’ και διαφορετική την εγγραφή ‘δεκα’ μολονότι ο χρήστης μπορεί να νομίζει ότι είναι το ίδιο πράγμα.

Αν οι μαθητές δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία από τη χρήση γραφημάτων και διαγραμμάτων, θα χρειαστούν επιπλέον χρόνο για να εξοικειωθούν με τη χρήση τους. Θα χρειαστεί κάποιος χρόνος, προκειμένου να εκπαιδευτούν στη διατύπωση αρχικά «απλών» και στη συνέχεια περισσότερο σύνθετων ερωτημάτων, πιθανά και με τη χρήση τύπων. Για το σκοπό αυτό μπορεί φυσικά να αξιοποιηθεί η υπάρχουσα βάση δεδομένων.

Συνίσταται η οργάνωση των μαθητών σε μικρές ομάδες ώστε να αποφεύγεται η σχέση ένα παιδί – ένας υπολογιστής και να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη συζήτηση μεταξύ των μελών της ομάδας, στην προσπάθεια δηλαδή διατύπωσης ερωτήσεων και ερμηνείας διαγραμμάτων και γραφημάτων.

Θεωρείται σκόπιμο, καθ’ όλη τη φάση της επεξεργασίας των δεδομένων, να υπενθυμίζεται τακτικά στους μαθητές να καταγράφουν τα διαγράμματα που έχουν για τους ίδιους κάποια σημασία, που τους βοηθούν να τεκμηριώνουν μια εκτίμησή τους. Μπορούν να το κάνουν αυτό είτε παίρνοντας ένα στιγμιότυπο (μια φωτογραφία) του διαγράμματος που θέλουν είτε καταγράφοντας την ερώτηση που έκαναν ώστε να μπορούν να το αναπαραγάγουν εύκολα.

Η σχετική εμπειρία δείχνει ότι συχνά οι μαθητές, παρασυρόμενοι από τον ενθουσιασμό τους, όταν πιστεύουν ότι «βρήκαν» μια απάντηση, ξεχνάνε να καταγράψουν το σχετικό γράφημα. Γεγονός που δυσκολεύει τη προετοιμασία τους για την παρουσίαση της δουλειάς τους.

Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη γραφή του τύπου ώστε να αναγράφεται το όνομα των πεδίων επακριβώς.

Με την ολοκλήρωση της

φάσης αυτής, κάθε ομάδα θα πρέπει να έχει επισημάνει κάποια διαγράμματα, τα οποία στη συνέχεια θα χρησιμοποιήσει για την παρουσίαση της δουλειάς της.

Επιπροσθέτως, μπορείτε να εκτυπώσετε ορισμένα από αυτά, ώστε να διευκολύνεται η συζήτηση μεταξύ των μελών κάθε ομάδας.

Σημειώνεται με ιδιαίτερη έμφαση το σημείο αυτό, αφού πολλές φορές τα παιδιά (αλλά και ενήλικοι χρήστες) επικεντρώνουν κυρίως στη μορφή και όχι στο περιεχόμενο της παρουσίασης.

	Όνομα
	Τάξη
	Πόσα περίπου εξωσχολικά βιβλία διάβασες τα 2 προηγούμενα χρόνια;
	Ποιο είναι το αγαπημένο σου είδος βιβλίων Διάλεξε μια ή περισσότερες από τις παρακάτω κατηγορίες: παραμύθια, ιστορικά, μυθολογία, επιστημονικά, επιστημονικής φαντασίας, περιπέτειας, μυστηρίου, διηγήματα, οικολογία – φύση – περιβάλλον, κόμιξ, κοινωνικά μυθιστορήματα, άλλο (γράψε ποιο)
	Πόσες ώρες την ημέρα βλέπεις τηλεόραση;
	Τι είδους εκπομπές προτιμάς; Διάλεξε μια ή περισσότερες από τις παρακάτω Σίριαλ, ταινίες, ντοκιμαντέρ, άλλο (πες ποιο)
	Πόσες ώρες την ημέρα παίζεις ηλεκτρονικά παιχνίδια;
	Παρακολουθείς μαθήματα ξένων γλωσσών εκτός σχολείου;
	Ποια γλώσσα; (ή ποιες γλώσσες;)
	Πόσες ώρες τη βδομάδα;
	Συμμετέχεις σε εξωσχολικές δραστηριότητες;
	Τι είδους; (π.χ. ποδόσφαιρο, χορός κλπ)
	Πόσες ώρες τη βδομάδα;

Πράξη:	ΠΛΕΙΑΔΕΣ: Ανάπτυξη Εκπαιδευτικού Λογισμικού και Ολοκληρωμένων Εκπαιδευτικών Πακέτων για τα Ελληνικά Σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης & Διάθεση Προϊόντων Εκπαιδευτικού Λογισμικού στα Σχολεία. (2003-2007) http://pleiades.cti.gr
Ενότητα:	ΝΗΡΗΙΔΕΣ: Ανάπτυξη ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών πακέτων
Τελικός Δικαιούχος (Φορέας Υλοποίήσης & Επιστημονικής Παρακολούθησης του έργου):	Ερευνητικό Ακαδημαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΕΑ.ΙΤΥ) (http://www.cti.gr/)
Φορέας Χρηματοδότησης και Λειτουργίας:	Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (Υπ.Ε.Π.Θ.)
Χρηματοδότηση:	Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: “Κοινωνία της Πληροφορίας”, Μέτρο 1.2, Γ’ ΚΠΣ
Ανάδοχος Φορέας Έργου	ΕΝΩΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ
*Ομάδα Ανάπτυξης του Έργου «Όνομα έργου»*	Συντονίστρια έργου: Δρ. Νικολέτα Γιαννούτσου Εκπαιδευτική ομάδα: Δρ. Μιχάλης Αργύρης, Δρ. Εύη Τρούκη, Στασινή Φράγκου, Δρ. Νικολέτα Γιαννούτσου Τεχνική ομάδα: Επιμέλεια: Δρ. Νικολέτα Γιαννούτσου
Υπεύθυνος/οι παρακολούθησης εκ μέρους του ΕΑ.ΙΤΥ:	Αννέττε Φώσβινκελ
Τρέχουσα Έκδοση Εκπαιδευτικού Πακέτου	Τελική Έκδοση- Απρίλιος 2008

Πράξη:	ΠΛΕΙΑΔΕΣ: Ανάπτυξη Εκπαιδευτικού Λογισμικού και Ολοκληρωμένων Εκπαιδευτικών Πακέτων για τα Ελληνικά Σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης & Διάθεση Προϊόντων Εκπαιδευτικού Λογισμικού στα Σχολεία. (2003-2007) http://pleiades.cti.gr
Ενότητα:	ΝΗΡΗΙΔΕΣ: Ανάπτυξη ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών πακέτων
Τελικός Δικαιούχος (Φορέας Υλοποίησης & Επιστημονικής Παρακολούθησης του έργου):	Ερευνητικό Ακαδημαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΕΑ.ΙΤΥ) (http://www.cti.gr/)
Φορέας Χρηματοδότησης και Λειτουργίας:	Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (Υπ.Ε.Π.Θ.)
Χρηματοδότηση:	Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: “Κοινωνία της Πληροφορίας”, Μέτρο 1.2, Γ’ ΚΠΣ

Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο

Β. Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών

Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

Α’ ΦΑΣΗ : Διατύπωση προβλήματος και καθορισμός ερωτημάτων προς διερεύνηση

Ε’ ΦΑΣΗ : Παρουσίαση αποτελεσμάτων της έρευνας

Ερωτηματολόγιο