Εξουσία και ηγέτες

Το συμφέρον του ισχυρότερου (Πολιτεία, 1ο βιβλίο)

[e] Κάθε κυβέρνηση βάζει τους νόμους σύμφωνα με το συμφέρον της, η δημοκρατία δημοκρατικούς, η βασιλεία μοναρχικούς και κατά τον ίδιο τρόπο κι οι άλλες. Και αφού άπαξ τους βάλουν, ορίζουν πως αυτό είναι δίκαιο για τους υπηκόους, εκείνο δηλαδή που συμφέρει στον εαυτό τους, και όσοι τολμήσουν να το παραβούν, τους τιμωρούν ως παρανόμους και άδικους. Αυτό λοιπόν είναι, σοφολογιότατέ μου, που λέγω ότι σε όλες τις πόλεις είναι το ίδιο το δίκαιο, [339a] δηλαδή το συμφέρον εκείνου που έχει την εξουσία στα χέρια του· και αυτός είναι, όπως ξέρουν όλοι, ο ισχυρότερος· ώστε συμβαίνει, για έναν που γνωρίζει να σκέπτεται, το αυτό να είναι παντού και πάντοτε το δίκαιο, δηλαδή το συμφέρον του ισχυρότερου.

[πηγή: Ι. Ν. Γρυπάρης, Πλάτων. Πολιτεία, Ζαχαρόπουλος]

Η αντίληψη του Μενέλαου για την ηγεσία και τους νόμους (Αίας, 1071-1090)

ΜΕ.

[…] Είναι πολίτης
κακός, όποιος δε θέλει να υπακούει
τους άρχοντές του. Κι ούτε ορθοί θα μέναν
οι νόμοι σε μια πόλη, αν δεν υπήρχε
κι ο φόβος να τους παραστέκει. Μήτε
σωστά ο στρατός θα κυβερνιόταν, άμα
το σεβασμό δεν είχε και το φόβο
να τον συντρέχουν. Ο καθένας πρέπει,
όσο μεγάλο ανάστημα κι αν έχει,
να ξέρει πως μπορεί να τον γκρεμίσει
κι ένα μικρό κακό. Και μάθε κείνος
που νιώθει φόβο και ντροπή, γλιτώνει·
μα όπου κανείς μπορεί έτσι να καυχιέται
κι ό,τι θέλει να κάνει, να λογιάζεις
πως θα ’ρθει κάποια μέρα που σε μαύρους
βυθούς η πολιτεία θα βουλιάξει,
κι ας είχε ξεκινήσει πρίμα. Κάποιος
σωτήριος φόβος ας με παραστέκει
και να μη λογαριάζουμε πως όταν
κάνουμε αυτά που μας ευχαριστούνε,
δε θα τα ξεπληρώσουμε μ’ εκείνα
που μας στενοχωρούν. Αυτά πηγαίνουν
το ’να ξοπίσω απ’ τ’ άλλο. Ετούτος ήταν
γιομάτος ξιπασιά και φλόγα πρώτα,
μα τώρα εγώ καυχιέμαι. Και σου λέω
να μην τον θάψεις, μήπως θάβοντάς τον
και το δικό σου τότε σκάψεις τάφο.

[Σοφοκλέους Τραγωδίαι. Οιδίπους Τύραννος – Αίας, Β΄ Γενικού Λυκείου]