«Ο Ρήγας ψάλλει τον Θούριο»
Ξυλογραφία της Βάσως Κατράκη, 1943
Αθήνα, Συλλογή Ν. Γρηγοράκη
| Η μορφή του Ρήγα Βελεστινλή (1757-1798) είναι από τις πιο δημοφιλείς μορφές ηρώων του Αγώνα στην τέχνη. Η πρώτη αναπαράσταση της μορφής του έγινε από το Γερμανό ζωγράφο Πέτερ φον Ες, μεταξύ 1827-1834, ο οποίος με εντολή του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου είχε έρθει στην Ελλάδα για να σχεδιάσει μια σειρά από σκηνές του απελευθερωτικού Αγώνα των Ελλήνων. Το Έπος του 1940, η γερμανοϊταλική Κατοχή και η Αντίσταση υπήρξαν αφορμή για την αναβίωση εικόνων με θέματα από της Επανάσταση του 1821, κυρίως σε ξυλογραφίες, που εξυπηρετούσε ως τεχνική στα έντυπα και τις τυπωμένες εικόνες. Μορφές του 1821, που επηρέασαν καθοριστικά τον Αγώνα των Ελλήνων, προσφέρονται θαυμάσια για να κινητοποιήσουν τους Έλληνες, να στηρίξουν τη συλλογική προσπάθεια στα δύσκολα κατοχικά χρόνια. Έτσι, η μορφή του Ρήγα χαράχτηκε από γνωστούς Έλληνες καλλιτέχνες στοχεύοντας κυρίως στην έξαρση του πατριωτικού φρονήματος. Η ξυλογραφία αυτή της Βάσως Κατράκη είναι εμπνευσμένη από το αντίστοιχο λιθογραφικό σχέδιο του Πέτερ φον Ες, που είχε δημοσιευτεί σε λεύκωμα στο Μόναχο, το 1852. Τυπώθηκε για το παράνομο λεύκωμα «Από τους αγώνες του ελληνικού λαού», μια έκδοση του ΕΛΑΣ-ΕΑΜ, που κυκλοφόρησε στις 25 Μαρτίου 1943. Ο Ρήγας απεικονίζεται καθισμένος, να παίζει έγχορδο μουσικό όργανο και να τραγουδά τα πατριωτικά τραγούδια του για να ενθαρρύνει τους κατακτημένους Έλληνες (άνδρες, γυναίκες και παιδιά) που τον ακούνε. |