Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, «Γράμμα για τον φουτουρισμό»

Ο φουτουρισμός σαν ενιαίο, με ακρίβεια διατυπωμένο ρεύμα δεν υπήρχε στη Ρωσία πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Με αυτό το όνομα βάφτιζαν οι κριτικοί καθετί το επαναστατικά καινούριο.

Ιδεολογικά συσπειρωμένη ομάδα φουτουριστών ήταν η δική μας ομάδα, οι αποκαλούμενοι (αποτυχημένα) «κυβο-φουτουριστές» (Β. Χλέμπνικοφ, Β. Μαγιακόφσκι, Ντ. Μπσυρλιούκ, Α. Κρουτσιόνιχ, Β. Κάμενσκι, Ν. Ασέεφ, Ο.Μ. Μπρίκ, Σ. Τρετιακόφ, Μπ. Κούσνερ). Δεν είχαμε καιρό να ασχοληθούμε με τη θεωρία της ποίησης, προσφέραμε την πρακτική της.

Το μόνο μανιφέστο αυτής της ομάδας ήταν ο πρόλογος στη συλλογή Μπάτσος για το δημόσιο γούστο, που βγήκε το 1913. Μανιφέστο ποιητικό, που εξέφραζε τους σκοπούς του φουτουρισμού με θυμικά συνθήματα.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση διαχώρισε την ομάδα μας από τους πολυάριθμους φουτουροειδείς, που απομακρύνθηκαν από την επαναστατική Ρωσία, και μας διαμόρφωσε σαν ομάδα «φουτουριστών-κομμουνιστών» που τα λογοτεχνικά καθήκοντα της είναι τα παρακάτω:

1. Να επιβάλουμε τη λογοτεχνία σαν μαστοριά του λόγου, όχι όμως με την έννοια ενός εστετικού στυλιζαρίσματος, αλλά με την έννοια της ικανότητας να πετυχαίνουμε με το λόγο οποιοδήποτε στόχο.

2. Να ανταποκρινόμαστε σε οποιοδήποτε καθήκον απαιτεί η εποχή μας, και γι' αυτό:

α) να κάνουμε δουλειά πάνω στο λεξιλόγιο (λεξοπλασία, ηχητική ενορχήστρωση, κ.λπ.)

β) να αντικαταστήσουμε τη συμβατική μετρική των ιάμβων και των χορείων με την πολυρρυθμία της ίδιας της γλώσσας

γ) να επαναστατικοποιήσουμε το συντακτικό (απλούστευση των μορφών συνδυασμού των λέξεων, αιχμηρότητα ασυνήθιστης χρήσης των λέξεων κ.λπ.)

δ) να ανανεώσουμε τη σημαντική των λέξεων και συνδυασμών λέξεων

ε) να δημιουργήσουμε υποδείγματα συναρπαστικής κατασκευής της πλοκής

στ) να αναδείξουμε στο λόγο τα χαρακτηριστικά της αφίσας κ.λπ. Η λύση των παραπάνω προβλημάτων του λόγου θα μας δώσει τη δυνατότητα να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες στους πιο διαφορετικούς τομείς λεκτικής μορφοποίησης (μορφές: άρθρο, τηλεγράφημα, ποίημα, χρονογράφημα, ταμπέλα, προκήρυξη, ρεκλάμα κ.λπ.).

Όσο για το ζήτημα της πρόζας:

Αληθινά φουτουριστική πρόζα δεν υπάρχει, υπάρχουν μόνο ορισμένες απόπειρες του Χλέμπνικοφ, του Κάμενσκι, του Κούσνερ, το Συλλαλητήριο ανακτόρων, μα οι απόπειρες αυτές είναι λιγότερο σημαντικές από τους στίχους των ίδιων συγγραφέων. Αυτό εξηγείται με το ότι:

α) οι φουτουριστές δεν διαφορίζουν τα ξεχωριστά είδη ποίησης, αλλά βλέπουν όλη τη λογοτεχνία σαν ενιαία τέχνη του λόγου

β) πριν από τους φουτουριστές πίστευαν ότι η λυρική ποίηση έχει τον δικό της κύκλο θεμάτων και τη δική της φυσιογνωμία, που διαφέρουν από τα θέματα και τη γλώσσα της λεγόμενης έντεχνης πρόζας, ενώ για τους φουτουριστές αυτή η διαίρεση δεν υφίσταται

γ) πριν από τους φουτουριστές πίστευαν ότι η ποίηση έχει τους δικούς της στόχους (ποιητικούς) και ο πρακτικός λόγος τους δικούς του (μη ποιητικούς), ενώ για τους φουτουριστές η συγγραφή προκηρύξεων για την καταπολέμηση του τύφου και το ερωτικό ποίημα είναι μόνο διαφορετικές πλευρές της ίδιας λεκτικής κατεργασίας δ) ώς τώρα οι φουτουριστές έδιναν κυρίως στίχους· επειδή σε μια επαναστατική εποχή, όπου ο τρόπος ζωής δεν έχει ακόμα πήξει, χρειάζεται μια λυρική ποίηση συνθημάτων που θα κεντρίζει την επαναστατική πρακτική, και όχι μια νεστορική επισκόπηση των αποτελεσμάτων αυτής της πρακτικής

ε) μόνο εντελώς τελευταία μπήκε μπροστά στους φουτουριστές το καθήκον να δώσουν υποδείγματα σύγχρονου έπους: όχι όμως καταγραφικού-περιγραφικού, αλλά αποτελεσματικά προπαγανδιστικού ή ακόμα και φανταστικά ουτοπικού, τέτοιου που να δείχνει την καθημερινή ζωή όχι όπως είναι αλλά όπως απαραίτητα θα γίνει και πρέπει να γίνει.

Με συντροφικούς χαιρετισμούς

Βλ. Μαγιακόφσκι

(Μόσχα, 1 Σεπτεμβρίου 1922)

[πηγή: Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Ποίηση και επανάσταση, μτφρ. Αντώνης Βογιάζος, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1982, σ. 50-51]