Αντιλήψεις των αρχαίων ελλήνων για τη διάκριση των πολιτευμάτων
Στο παρακάτω απόσπασμα από το έργο του Ηροδότου Ιστορίες ΙΙΙ, 80-82 επτά επίλεκτοι Πέρσες συζητούν ποιο είναι το καλύτερο πολίτευμα στην Περσία:
Ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά 1279b11–1280a6 κάνει λόγο για την ουσιαστική διαφορά μεταξύ ολιγαρχίας και δημοκρατίας:
[πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]
Τα πολιτεύματα κατά την αρχαϊκή εποχή:
Η πόλη-κράτος αποτελούσε το βασικό θεσμό πολιτικής οργάνωσης κατά την αρχαιότητα. Μέσα απ' αυτό το θεσμό λειτούργησαν οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί και ασκήθηκε η εξουσία, από τις εκάστοτε ισχυρές κοινωνικές τάξεις. Είναι ευνόητο ότι οι κοινωνικές συγκρούσεις και οι πολιτειακές μεταβολές είχαν διαφορετική εξέλιξη σε κάθε πόλη-κράτος.
Την πορεία μεταβολής των πολιτευμάτων παρουσιάζει το ακόλουθο θεωρητικό σχήμα:
βασιλεία → αριστοκρατία → ολιγαρχία → τυραννίδα → δημοκρατία