Η τέχνη της υφαντικής στην αρχαία ελληνική γραμματεία και τέχνη

Ιλιαδικές σκηνές υφαντικής

Γ 125-128: Το υφαντό της Ελένης

Ενώ ετοιμάζεται η μονομαχία του Πάρη και του Μενέλαου, η Ελένη, που υφαίνει στα διαμερίσματά της, προσκαλείται από την αγγελιαφόρο των θεών, την Ίριδα, να πάει στα τείχη. Εκείνη αφήνει το υφαντό της, που απεικόνιζε τον πόλεμο που γίνεται για χάρη της, και με τις θεραπαινίδες της εμφανίζεται στα τρωικά τείχη, μπροστά στους γέροντες της πόλης

« Την ήβρεν οπού ύφαινε διπλό μεγάλο υφάδι 
πορφύριο κι επάνω του κεντούσε τους πολέμους 
των χαλκοφόρων Αχαιών, των ιπποδάμων Τρώων 
που εξ αφορμής της απαρχής εκείνοι επολεμούσαν».

[Ομηρικά Έπη: Ιλιάδα, B' Γυμνασίου, μτφ. Ιάκ. Πολυλάς, Αθήνα: ΟΕΔΒ 2010]

Ζ 490-493: Ο Έκτορας συναντά την Ανδρομάχη

«Αλλ’ άμε σπίτι, έχε στον νουν τα έργα τα δικά σου,
την ηλακάτην, τ’ αργαλειό, και πρόσταζε τες κόρες
να εργάζονται· στον πόλεμον θα καταγίνουν όλοι
οι άνδρες που εγεννήθησαν στην Τροίαν κι εγώ πρώτος».

[Ομηρικά Έπη: Ιλιάδα, B' Γυμνασίου, μτφ. Ιάκ. Πολυλάς, Αθήνα: ΟΕΔΒ 2010]

Θυμηθείτε και το τέχνασμα της Πηνελόπης όπως το διηγείται στον μεταμφιεσμένο Οδυσσέα στην Οδύσσεια τ 149 κ.ε.

149	Tου Oδυσσέα ο πόθος εμένα με μαράζωσε, κι όσο για γάμο
150	βιάζονται αυτοί, τόσο κι εγώ σκαρώνω δόλους. Ένας θεός πρώτα με φώτισε για κείνο το πανί,
152-3	να στήσω μες στην κάμαρή μου τον ψηλό αργαλειό, / [...] ενώ τους έλεγα τα λόγια αυτά, για να τους ξεγελάσω:
155	"Nέοι κι ωραίοι μνηστήρες, αφού ο θείος Oδυσσέας πέθανε, κάνετε λίγη υπομονή, μην τρέχετε πίσω απ' τον γάμο μου, ωσότου τούτο το πανί το αποτελειώσω, για να μην παν χαμένες οι κλωστές μου. Tο υφαίνω σάβανο του σεβαστού Λαέρτη [...]."

Η Πηνελόπη και ο Tηλέμαχος μπροστά στον αργαλειό της βασίλισσας. Aγγειογραφία, γύρω στο 440 π.X. (Chiusi Iταλίας, Museo Civico) Αττικός ερυθρόμορφος σκύφος (αγγείο πόσης με δύο οριζόντιες λαβές) από το Chiusi (σημερινή Τοσκάνη). Αποδίδεται στον "Ζωγράφο της Πηνελόπης" (επώνυμο αγγείο). Στην κύρια όψη του αγγείου απεικονίζεται ο Τηλέμαχος με την Πηνελόπη (σκηνή η οποία δίνει άλλωστε το συμβατικό όνομα στον ανώνυμο αγγειογράφο του συγκεκριμένου αγγείου). Η Πηνελόπη, μπροστά από τον αργαλειό της, όπου υφαίνει το πλούσια διακοσμημένο σάβανο του γερο-Λαέρτη, κάθεται απελπισμένη σε δίφρο. Η στάση της φανερώνει απόγνωση και λύπη. Μπροστά της στέκεται το Τηλέμαχος κρατώντας δύο δόρατα. Στην άλλη όψη του αγγείου εικονίζεται η αναγνώριση του Οδυσσέα από τη γριά υπηρέτριά του.

Για την τέχνη της υφαντικής αλλά και γενικότερα για την ενδυμασία ανά τους αιώνες μπορείτε να συμβουλευτείτε και την αντίστοιχη ενότητα του ΝΟΗΣΙΣ, καθώς και τους ακόλουθους δικτυακούς τόπους:

Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης: Συλλογή υφαντικής

Η ενδυμασία ως στοιχείο πολιτισμού
[Αρχαία Ελληνικά: A. Αρχαία Ελλάδα -Τόπος και Άνθρωποι  Β.Ηροδότου Ιστορίες : συνοδευτικό λογισμικό για τη διδασκαλία]

400 Χρόνια Ελληνικής Φορεσιάς
[πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού]

Λαϊκές φορεσιές
[πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού]