Η σημασία της τιμημένης ζωής για τον ομηρικό και τραγικό ήρωα

Σοφοκλής: Ο πιο ομηρικός από τους ποιητές

Ο Σοφοκλής ονομαζόταν ο πιο ομηρικός από τους ποιητές, ήταν ο τραγικός Όμηρος, ακριβώς όπως ο Όμηρος ήταν ο επικός Σοφοκλής. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Όμηρος είναι πρώτης σπουδαιότητας ως προς την καλλιτεχνική επίδραση. Ο Σοφοκλής στήριξε ολόκληρα έργα του στον Όμηρο, για παράδειγμα την Ναυσικᾶν. Στα σωζόμενα δράματα μπορούμε να βρούμε πολλές αναμνήσεις, όπως η ανάμνηση του Έκτορα και της Ανδρομάχης στον Όμηρο, στη σκηνή ανάμεσα στον Αίαντα και στην Τέκμησσα.

[πηγή: T.B.L. Webster, Εισαγωγή στον Σοφοκλή, μτφ.-επιμ. Ιωάννης Αχ. Μπάρμπας, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 66]

Όμηρος, Ζ 459-465: Λόγια του Έκτορα στη σύζυγό του, Ανδρομάχη

[Αρχαία Ελληνικά (μτφρ), Ομηρικά Έπη-Ιλιάδα Β Γυμνασίου)]

Σοφοκλής, Αίας 597-604: Λόγια της Τέκμησσας στον σύζυγό της, Αίαντα

Κι απ' τους αφέντες κάποιος πικρά λόγια
θα ρίχνει για να με πληγώνει. «Ιδέστε
του Αίαντα την ομόκλινη, που πρώτος
ήτανε του στρατού, ποιαν άθλια τώρα
σκλάβα ζωή θα ζήσει μπρος σ' εκείνη
την πρωτινή της ευτυχία». Τέτοια
θα λέει· κι η συμφορά θα με σπαράζει,
κι εσέ και τη γενιά σου θ' ατιμάζουν
τα λόγια τούτα.

[Σοφοκλέους τραγωδίαι:"Οιδίπους Τύραννος" και "Αίας", Β Γενικού Λυκείου]

Σοφοκλής, Ἠλέκτρα 975-989: Λόγια της Ηλέκτρας στην αδελφή της, Χρυσόθεμη

Ηλέκτρα

Ποιος συμπολίτης, αν μας δει, και ποιος από τους ξένους
δε θα μας υποδέχεται με άξιους επαίνους;
«Δείτε τις δυο τις αδελφές, φίλοι, και καμαρώστε,
που την τιμή του πατρικού σπιτιού τους έχουν σώσει,
που τους εχθρούς κατόρθωσαν κάποτε να σκοτώσουν,
κι ας ήταν παντοδύναμοι, τη ζήση αψηφώντας!
Χρωστάμε σεβασμό σ’ αυτές, χρωστάμε και αγάπη·
κι έχουμε χρέος στις γιορτές, στις τελετές της πόλης,
να τις τιμούμε όλοι μας για την παλικαριά τους».
Τέτοια θα λεν οι άνθρωποι για μας· δε θα μας λείψει
η δόξα ούτε ζωντανές ούτε και πεθαμένες.
Ἐλα, καλή μου, άκου με· βοήθα τον πατέρα,
συμπόνεσε τον αδελφό, σώσε με απ’ τα δεινά μου
κι απ’ τα δικά σου γλίτωσε, ξέροντας ότι είναι
ντροπή η ζωή μες στην ντροπή γι’ ανθρώπους της σειράς μας!

[πηγή: Σοφοκλής Ηλέκτρα, μτφ. Στέλλα Μπαζάκου-Μαραγκουδάκη, Dian Books, Αθήνα 1996]

Ευριπίδης, Ἑκάβη 349-371: Λόγια της Πολυξένης στον Οδυσσέα

Πολυξένη

Γιατί να θέλω τη ζωή; Ήτανε ο γονιός μου
σ’ όλους τους Φρύγες βασιλιάς, χαρά για μένα πρώτη·
έπειτα ανατράφηκα μες σε χρυσές ελπίδες
να γίνω νύφη βασιλιά, και άφθονοι μνηστήρες
πάλευαν ποιος θα μ’ έπαιρνε γυναίκα στο παλάτι.
Και ήμουνα η δύστυχη δέσποινα και καμάρι
μέσα στις Τρωαδίτισσες, γυναίκες και κοπέλες,
παρόμοια με τις θεές, μόνο θνητή που ήμουν…
Και τώρα είμαι σκλάβα σας! Αυτό με κάνει πρώτα
να λαχταρώ το θάνατο – δεν το ’χω συνηθίσει·
μετά μπορεί σκληρόκαρδος αφέντης να μου τύχει,
να μ’ αγοράσει δίνοντας ασήμια – ποιον; εμένα,
την αδελφή του Έκτορα, των τέκνων του Πριάμου…–
και να με πάει στο σπίτι του ψωμί να του ζυμώνω,
να του σκουπίζω, όρθια στον αργαλειό να υφαίνω,
να μ’ αναγκάσει να περνώ ζωή φαρμακωμένη…
Μπορεί και το κρεβάτι μου να το μολύνει δούλος
αγοραστός, που ήμουνα άξια για βασιλιάδες…
Όχι! Να μην τ’ αξιωθώ να δω μια τέτοια μέρα!
Καλύτερα το σώμα μου να καταπιεί ο Άδης…
Ναι, Οδυσσέα, πάρε με! Πάρε με να με σφάξεις!
Χάθηκαν οι ελπίδες πια· τίποτα δεν υπάρχει
να μ’ ενθαρρύνει πως μπορεί να νιώσω ευτυχία…

[πηγή: Ευριπίδης Εκάβη, μτφ. Στέλλα Μπαζάκου-Μαραγκουδάκη, Dian Books, Αθήνα 2002]