Οι επιπτώσεις της παρουσίας των προσφύγων στην κοινωνική, πνευματική και πολιτιστική ζωή της χώρας

    Στην αρχή, ιδιαίτερα οι πρόσφυγες οι οποίοι διέμεναν σε συνοικισμούς που δημιουργήθηκαν αποκλειστικά για αυτούς, δεν είχαν πολλές επαφές με τους ντόπιους. Προτιμούσαν να συνάπτουν σχέσεις μεταξύ τους, ενώ οι γηγενείς πολλές φορές τους απέφευγαν γιατί αδυνατούσαν να κατανοήσουν την συμπεριφορά τους, την οποία θεωρούσαν ελευθεριάζουσα για τα δικά τους μάλλον συντηρητικά ήθη. Διαφορετικά ήταν τα πράγματα με τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν μέσα στις πόλεις ή στα χωριά οι οποίοι γρήγορα ανέπτυξαν σχέσεις με το ντόπιο στοιχείο συνάπτοντας μεικτούς γάμους.
     Οι περισσότεροι πρόσφυγες μπορεί, όταν ήλθαν, να στερούνταν οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου έφεραν όμως μαζί τους μια πλούσια πολιτιστική παράδοση αιώνων, η οποία και μπόλιασε δημιουργικά την πνευματική και καλλιτεχνική ζωή του τόπου σε όλα τα επίπεδα της. Οργανοπαίχτες, τραγουδιστές και συνθέτες επέβαλαν ένα νέο είδος αστικής λαϊκής μουσικής, τα ρεμπέτικα. Αλλά και η ελληνική συμφωνική μουσική οφείλει πολλά στους πρόσφυγες αφού ο Μανόλης Καλομοίρης (Σμύρνη 1883-Αθήνα 1962) θεωρείται ως ο δημιουργός της νεοελληνικής εθνικής μουσικής. Στη λογοτεχνία ο Γ. Σεφέρης, ο Η. Βενέζης, ο Κ. Πολίτης, ο Γ. Θεοτοκάς, ο Σ. Δούκας, ο Μ. Λουντέμης, η Δ. Σωτηρίου, στη ζωγραφική αλλά και στη λογοτεχνία η ιδιότυπη παρουσία του Φ. Κόντογλου, είναι μερικές μόνο από τις πνευματικές προσωπικότητες του μικρασιάτικου ελληνισμού που ανανέωσαν τα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας.