ΙC ΧΡ. ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΑΛΑΞΕΙΔΙΟΥ

ευγαλμένη από παλαιά χερόγραφα, μεμβράνια, σιζίλια, και χρυσόβουλλα αυθεντικά, οπού ευρίσκονται, και είνε και σώζονται εις το Βασιλικόν Μοναστήρι του Σωτήρος Χριστού, χτισμένο παρά του ποτέ αυθέντη και Δεσπότη Κυρ Μιχαήλ του Κομνηνού, ου αιωνία η μνήμη. Αμήν.
Διά χειρός Ευθυμίου ιερομονάχου,
Έτος αψγ´. (1703) μηνί Μαρτίω.
Κύριε δόξα σοι νυν και αεί και εις τους αιώνας των
αιώνων. Αμήν.

Μ.Χ. 981 ή 996
Τον καιρόν της Βασιλείας Κωνσταντίνου Ρωμανού αγριωποί και χριστιανομάχοι άνθρωποι, Μπολγάροι λεγόμενοι, εμπήκασι στην Ελλάδα και από σπαθίου και κονταρίου εχαλάσασι τους Χριστιανούς και ετραβήξασι ίσα στον Μωρέα. Διαβαίνοντας γουν από το Σάλονα, επλοκάρασί το· και μισοί από δαύτους ήρθασι στο Γαλαξείδι, και επήραν σκλάβους από τα χωρία διά καταπατητάδες. Ερχόμενοι γουν οι άπιστοι στο Γαλαξείδι, που ήτανε χτισμένο παμπάλαια και ευμορφοκαστρογυρισμένο, έχοντας και φλότα καραβίων και σπήτια περίσσα, βουλήν επήκασιν οι άπιστοι από σπαθίου να το επάρουσι, […] και οι Γαλαξειδιώταις, βοηθώντας και με τη χάρι του Θεού, εσταθήκασι νικηταί και εσφάξασι τους άπιστους πειράταις, και εκερδίσασι την αμάχη· κάτι γουν από εκείνους τους πειράταις γλύσαντες από το μαχαίρι και την οργήν του Θεού, επήγασι, τρέχοντας γοργόν, και αφηγηθήκασι στους συντρόφους, που είχασι πλόκο το Σάλονα, τον σκοτωμό και τον χαϋμό των ομοφύλων μέσα στο Γαλαξεΐδι· και εκείνοι οι πανάπιστοι, έστοντας να μάθουσι ένα τόσο φαρμακωμένο μαντάτο, ωργισθήκασι περισσά και αφρίζασι από λύσσα εκδίκησης· καί έστοντας να επάρουσι το Σάλονα, με προδοσία ενός Σαλονίτου, που τον ελέγασι Κουτζοθόδωρο, στας ιγ'. Αύγουστος μήνας, επεράσασι από σπαθίου και μαχαιρίου γερόντους, νέους και γυναικόπαιδα, ξεπληρόνοντας οι μιαρότατοι κουρσάροι το γαίμα των συντρόφων, που με πόλεμο καλό 'χύθηκε στο Γαλαξείδι, ωσάν αφηγήθηκα άνωθες·
[…]
Αυτή γουν είνε η αληθινή ιστορία αυτού του τόπου, έστωντας πατρίδα μου, και για χατίρι της εκόπιασα πολλαίς νύχταις διαβάζωντας παλαιά βιβλία, που είνε και σώζονται στο μοναστήρι του Σωτήρος, που άλλαις φοραίς ήτανε δοξασμένο και με πολλαίς χάραις πλουτισμένο, και την σήμερα ήμερα είνε έρημο, έχοντας μονάχα πέντε ασκητάδες, τον αδελφό Νικόλαο, τον αδελφό Ιωάννη, τον αδερφό Μήτρο τον Χατζή-Βαρνάβα, που παραπάνου αφηγήθηκα, τον πάτερ Σωφρόνιο, και ελόγου μου· όλοι από χώρα Γαλαξείδι.

Κύριε, φύλαττε τους δούλους σου, συγχωρών αυτών πάντα τα αμαρτήματα· ότι σού εστιν η δόξα, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων Αμήν.
Κύριε † δόξα σοι. Αμήν.

Χειρόγραφο που ανακαλύφθηκε το 1863/4 και πρωτοεκδόθηκε το 1865 από τον ιστοριοδίφη Κώστα Σάθα.

Το πλήρες κείμενο του «Χρονικού του Γαλαξειδίου» στο Διαδίκτυο