Μουσουλμανα ποτιζει τα ανθη στο μνημα του αντρα της
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ   
 
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ  
 
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Ο Γάλλος αρχιτέκτονας, ζωγράφος και χαράκτης Antoine Laurent Castellan (1772-1838) παρουσιάζει στη συλλογή Lettres sur la Morée et les iles de Cérigo, Hydra et Zante τις εντυπώσεις του από την περιήγησή του το 1808 στα Κύθηρα, την Ύδρα και τη Ζάκυνθο που ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τα κείμενά του συνοδεύονται από 23 χαρακτικά και 3 χάρτες. Ένα από τα χαρακτικά αυτά είναι το συγκεκριμένο με τίτλο: «Μουσουλμάνα ποτίζει τα άνθη στο μνήμα του άντρα της». Όπως γράφει ο ίδιος ο περιηγητής και καλλιτέχνης, τα οθωμανικά νεκροταφεία βρίσκονταν, συνήθως, έξω από την πόλη. Τα επιτύμβια μνημεία των Τούρκων σκεπάζονται από κυπαρίσσια και η σκοτεινή σκιά έκανε το μέρος να αποπνέει μελαγχολία αλλά όχι αποστροφή. Οι Έλληνες και οι Τούρκοι υιοθέτησαν για το θάνατο τις ίδιες ιδέες με εκείνες των προγόνων τους. Βλέπουν το τέλος της ζωής σαν την αρχή ενός ειρηνικού ύπνου και δε θέλουν η τελετή της ταφής να συνοδεύεται από ζοφερές εικόνες. Οι νεκροί μεταφέρονται σε ανοιχτά φέρετρα, διακοσμημένα με πολύτιμα υφάσματα και λουλούδια ενώ ο νεκρός είναι ντυμένος με την «καλή» του φορεσιά. Οι περισσότεροι οθωμανικοί τάφοι ήταν φτιαγμένοι με μια οριζόντια πλάκα –στην οποία οδηγούν δυο-τρία σκαλοπάτια– που τα άκρα της είχε δύο κατακόρυφες στήλες. Η στήλη προς το μέρος της κεφαλής του νεκρού είναι μεγαλύτερη και εκεί αναγράφεται το όνομα και η χρονολογία θανάτου. Στην στήλη των ποδιών αναγράφεται κάποιο ρητό του Κορανίου ή χαράσσονται λουλούδια. Στην κορυφή της ψηλότερης στήλης υπάρχει το «κιουλάχι», το οποίο στους ανδρικούς τάφους φέρνει κάπως το σχήμα του μανιταριού (πολλές φορές μοιάζει ή είναι φέσι, σαρίκι ή τουρμπάνι). Από εκεί όμως γίνεται αντιληπτό το επάγγελμα ή ο βαθμός του νεκρού. Στις γυναικείες ταφόπλακες λαξεύονται συνήθως λουλούδια. Γενικά το διακοσμητικό στοιχείο, το οποίο βρισκόταν στην κορυφή της μεγάλης στήλης, σχετίζεται με αυτό που συνήθως φορούσε στο κεφάλι ή άρεσε στο νεκρό. Στη μεγάλη στήλη, για τα πολύ σημαντικά πρόσωπα, υπάρχουν επιπλέον πληροφορίες και βιογραφικά σημειώματα τα οποία εκτός από άψογα καλλιτεχνήματα αποτελούν και ιστορικά ντοκουμέντα. Συχνά οι τάφοι φτιάχνονται από λευκό μάρμαρο (μερικές φορές ζωγραφισμένο ή επιχρυσωμένο) και αφήνουν χώρο για να φυτευτούν μέσα σε αυτούς λουλούδια που η οικογένεια του νεκρού περιποιόταν με ευλάβεια. Το συγκεκριμένο χαρακτικό αποτυπώνει εξαιρετικά τη φροντίδα και την τιμή που πρόσφεραν οι ζωντανοί στους αγαπημένους τους νεκρούς. Ο τάφος της εικόνας αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα οθωμανικού επιτύμβιου μνημείου με τα χαρακτηριστικά λαξεμένα αραβουργήματα. Η Οθωμανή που φροντίζει τον τάφο του άντρα της φοράει χαρακτηριστική γυναικεία ενδυμασία ενώ πρωταγωνιστεί η μαντίλα που καλύπτει το πρόσωπο, στερεώνεται στην κορυφή του κεφαλιού και αφήνει ακάλυπτα μόνο τα μάτια.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
Η εικόνα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εποπτικό υλικό γνωριμίας με τα οθωμανικά νεκροταφεία και τα έθιμα σχετικά με την ταφή των νεκρών. Οι μαθητές μέσω παρατήρησης, σύγκρισης και συνδυαστικής σκέψης μπορεί να αναζητήσουν κοινές αναφορές ανάμεσα στα ελληνικά και οθωμανικά ταφικά έθιμα. Να συνδέσουν τη σημασία της μνημόνευσης της τιμής που αποδίδονταν στους νεκρούς με την τοποθέτηση επιτύμβιων στηλών επάνω στους τάφους τόσο στους αρχαίους ελληνικούς χρόνους όσο και κατά τον 18ο και 19ο στην κοινότητα των μουσουλμάνων αλλά και των ελλήνων. Μέσω της συνδυαστικής αξιοποίησης του πολιτισμικού κεφαλαίου των δύο γειτόνων λαών επιδιώκεται η κατανόηση της όσμωσης η οποία δημιουργείται από τη συνύπαρξη ατόμων και ομάδων με πολιτισμικές διαφορές. Ακόμα, η εικόνα αποτυπώνει, εύστοχα, την προνομιακή σχέση των γυναικών με τα κοιμητήρια στις παραδοσιακές κοινωνίες και οι μαθητές, παίρνοντας υπόψη τη θέση της γυναίκας στην οθωμανική περίοδο, μπορούν να αναζητήσουν σχέσεις ανάμεσα στον κοινωνικό της ρόλο και τη συμμετοχή της στην καθημερινή ζωή. Όσο αφορά στη δομή και τον καλλωπισμό των οθωμανικών επιτύμβιων μνημείων, το χαρακτικό του Castellan, αποτυπώνει τόσο τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική τους όσο και τα σκαλιστά αραβουργήματα για τα οποία είναι γνωστή ο οθωμανική τέχνη.


ΣΤΟΧΕΥΟΜΕΝΟ ΚΟΙΝΟ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ
ΤΥΠΙΚΟ ΕΥΡΟΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
12 - 18
ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ
ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΡΤΕΛΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΡΟΧΟ
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΟ
8526/1337
ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικ. Λασκαρίδη
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Φωτόδεντρο Πολιτισμός
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη (Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη)
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΙΕΠ (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΙΕΠ))
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
Διαπολιτισμική Αγωγή Intercultural EducationΔιαπολιτισμική Αγωγή
Θρησκευτικά Religious EducationΘρησκευτικά > Μη Χριστιανικά Θρησκεύματα Non-Christian ReligionsΜη Χριστιανικά Θρησκεύματα > Ισλάμ IslamΙσλάμ
Εικαστικά Visual Arts EducationΕικαστικά > Γλυπτική SculptureΓλυπτική
Ιστορία HistoryΙστορία > Νεότεροι χρόνοι (μέχρι και τον 18ο αι. μ.Χ.) Modern period (up to the 18th century A.D.)Νεότεροι χρόνοι (μέχρι και τον 18ο αι. μ.Χ.) > Διαπολιτισμικές ανταλλαγές Intercultural exchangesΔιαπολιτισμικές ανταλλαγές
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ & ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
υπεύθυνος / συντονιστής υποέργου: Δρ. Θεοδόσιος Τσαπέλας
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
μεταδεδομένα: ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΟΥ
επιμέλεια / επικύρωση μεταδεδομένων: ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ
ΔΙΑΘΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ / ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
χορηγός άδειας χρήσης: Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη
εκδότης/ες: Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη
χορηγός άδειας χρήσης μεταδεδομένων: ΙΕΠ
εκδότης/ες μεταδεδομένων: ΙΤΥΕ, ΙΕΠ
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ  
seal image metadata seal image
ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ