Με το όνομα Μνημείο Φιλοπάππου αναφέρεται το έναντι και νοτιοδυτικά της Ακρόπολης της Αθήνας, επί του ομώνυμου σήμερα, λόφου Μουσών, (στην αρχαιότητα), μνημείο του Φιλοπάππου, εγγονού του Αντίοχου Δ΄ του Επιφανούς, τελευταίου Βασιλέως της Κομμαγηνής στη Συρία, που είχε ανακηρυχθεί Ύπατος της Αθήνας (90 - 100 μ.Χ.), καθώς επίσης και "Αθηναίος πολίτης". Η ανέγερση του Μαυσωλείου αυτού προσδιορίζεται στην εποχή που η Αθήνα ήταν Ρωμαιοκρατούμενη, δηλαδή μεταξύ 114 και 116 μ.Χ. που πιθανώς να έγινε κατά παράβαση των ιερών παραδόσεων της αρχαίας Αθήνας που δεν επέτρεπαν να γίνουν ταφές εντός του περιβόλου των τειχών και στα ιερά υψώματα - άλση όπως ήταν ο λόφος των Μουσών που λεγόταν και "Μουσείο" επειδή κατά την παράδοση, ο μυθικός εποποιός της εποχής του Ορφέα, ο Μουσαίος εκεί έψαλλε τους ύμνους του και εκεί ενταφιάστηκε. Το Μνημείο του Φιλοπάππου φέρεται αρκετά "βεβαρυμένο" από πλήθος παραστάσεων και διακοσμητικών στοιχείων και ως πρωτότυπα περίπλοκο με κύρια όμως απλή μορφή που χαρακτηρίζεται από αρχιτεκτονική ευφυΐα στον επιδεικτικό σκοπό της ανέγερσης. Ο Περιηγητής Παυσανίας περιγράφει το μνημείο χωρίς καμία ιδιαίτερη ένδειξη εκτίμησής του: "και μνήμα αυτόθι ανδρί ωκοδομήθη Σύρω".