Ο υπατος Φιλοπαππος και ο παππους του, βασιλευς Αντιοχος Δ΄
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ   
 
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ  
 
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Σχέδια που αναπαριστούν τις μορφές του ύπατου Φιλοπάππου και του παππού του Φιλόπαππου, του Αντίοχου Δ΄ του τελευταίου Βασιλέως της Κομμαγηνής. Ο Ιούλιος Αντίοχος Φιλόπαππος ήταν απόγονος του οίκου των Σελευκιδών, ηγεμόνων του ελληνιστικού βασιλείου της Συρίας, ο οποίος κατέφυγε εξόριστος στην Αθήνα μετά την κατάλυση του βασιλείου της Κομμαγηνής στη Συρία από τους Ρωμαίους το 72 μ.Χ. Χάρη στις πλούσιες ευεργεσίες του προς το Δήμο των Αθηναίων, ο Φιλόπαππος ανακηρύχθηκε ύπατος, απέκτησε το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη και συγχρόνως την άδεια να υψώσει ταφικό μνημείο, σε ιερή περιοχή και μάλιστα στην ιδιαίτερα τιμητική θέση απέναντι από την Ακρόπολη. Σύμφωνα με τον Παυσανία το μνημείο κτίσθηκε στην ίδια θέση, όπου παλαιότερα είχε ταφεί ο Μουσαίος, αρχαίος Έλληνας ποιητής, μαθητής και για κάποιους γιος του Ορφέα. Ο λόφος του Φιλοπάππου οναμάζεται και λόφος των Μουσών. Το μνημείο χρονολογείται στο 114-116 μ.Χ. κατά την περίοδο της ρωμαϊκής κυριαρχίας στην Αθήνα. Αποτελείται από μία μεγάλη μαρμάρινη πρόσοψη πάνω σε κρηπίδα ύψους 12 μέτρων διακοσμημένη με ανάγλυφα που αναπαριστούν το Φιλόπαππο και μέλη της οικογένειάς του. Η πρόσοψη του μνημείου που είναι στραμμένη προς την Ακρόπολη αποτελείται από δύο ζώνες. Στην ανώτερη ζώνη διακρίνονται τρεις βαθιές κόγχες, στις οποίες είναι τοποθετημένα αγάλματα καθιστών μορφών. Στην κεντρική κόγχη διασώζεται το άγαλμα του ένθρονου Φιλοπάππου και κάτω από αυτό υπάρχει η επιγραφή <<Φιλόπαππος Επιφανούς Βησαιεύς>> δηλ. Φιλόπαππος, γιος του Επιφάνους, εγγεγραμμένος πολίτης στο δήμο της Βήσης των Αθηναίων. Στην αριστερή κόγχη παριστάνεται ο παππούς του Αντίοχου σύμφωνα με την επιγραφή Βασιλεύς Αντίοχος Βασιλέως Αντιόχου. Στη δεξιά κόγχη που δεν υπάρχει σήμερα απεικονίζονταν ο ιδρυτής της δυναστείας των Σελευκιδών, ο Βασιλεύς Σέλευκος Αντιόχου Νικάτωρ. Το εικονιζόμενο μνημείο διαπιστώθηκε πως έφερε νεκρικό θάλαμο ύψους 9 μέτρων και εμβαδού 7Χ5 μέτρων. Η είσοδος στο θάλαμο αυτόν γινόταν από κλίμακα στη νοτιοδυτική του πλευρά και απέναντι από την είσοδό του υπήρχε η σαρκοφάγος του Φιλοπάππου. Το μνημείο χαρακτηρίζεται από υπερβολικό αριθμό παραστάσεων και διακοσμητικών στοιχείων σε αντίθεση προς τη δωρική λιτότητα και τη μεγαλοπρέπεια του Παρθενώνα στο απέναντι λόφο της Ακρόπολης. Ο Φιλόπαππος χάρη στις δωρεές του στο Δήμο Αθηναίων απέκτησε το δικαίωμα του πολίτη, αν και τον 5ο αι. π.Χ. η ιδιότητα του πολίτη αποδίδονταν με συγκεκριμένες και αυστηρές προϋποθέσεις που αφορούσαν κυρίως το φύλο, την καταγωγή και την οικονομική κατάσταση. Επιπρόσθετα στον Επιτάφιο ο Περικλής αναφέρει ως ιδεώδες για έναν Αθηναίο πολίτη την αγάπη για το ωραίο και το απλό. Ο πλούτος αποτελεί πιο πολύ αφορμή για κάποιο έργο παρά για επαίνους και λόγια σε αντίθεση προς το μνημείο που διέταξε να δημιουργήσουν για τον ίδιο ο Φιλόπαππος. Ο πλούτος επικρίνεται και στο ομώνυμο έργο του Αριστοφάνη. Το εικονιζόμενο σχέδιο προέρχεται από τον τρίτο τόμο του βιβλίου «Οι αρχαιότητες της Aθήνας και άλλα μνημεία της Ελλάδας», που έγραψαν οι Άγγλοι αρχιτέκτονες και αρχαιολόγοι Tζέιμς Στιούαρτ και Νίκολας Ρέβετ το 1794. Από το 1751 που ήρθαν στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα μέχρι το 1754 οι Στιούαρτ και Ρέβετ κατέγραψαν και αποτύπωσαν σε σχέδια πολλά αρχιτεκτονικά μνημεία της πόλης της Αθήνας.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
Προτείνεται οι μαθητές να περιγράψουν την εικόνα. Αφού πληροφορηθούν από τον/την εκπαιδευτικό για την προσωπικότητα και το έργο του Φιλόπαππου, μπορούν να ολοκληρώσουν σε σχέδιο τις μορφές των προσώπων του Φιλόπαππου και του παππού του Αντίοχου Δ΄, που παρουσιάζονται στο ταφικό μνημείο και να γράψουν μία επιγραφή για το καθένα πρόσωπο. Καθώς ο Φιλόπαππος έχτισε το μνημείο απέναντι από το λόφο της Ακρόπολης, καθ΄υπέρβαση της ιερής παράδοσης, είναι δυνατό οι μαθητές να συζητήσουν την έννοια του "καλού και αγαθού" πολίτη, που συνδεόταν με τη δικαιοσύνη και την εντιμότητα. Επιπρόσθετα μπορούν να αναφερθούν στις υποχρεώσεις των πλουσίων πολιτών στην αρχαία Αθήνα, όπως τις λειτουργίες ως μία μορφή έμμεσης φορολογίας και ενίσχυσης των φτωχών πολιτών. Το ζήτημα της δίκαιης κατανομής του πλούτου τίθεται και στην κωμωδία του Αριστοφάνη "Πλούτος". Ακόμη καθώς το μνημείο του Φιλοπάππου βρίσκεται απέναντι από το λόφο της Ακρόπολης και τον Παρθενώνα, οι μαθητές μπορούν να συγκρίνουν τα δύο κτίρια εστιάζοντας στην υπερβολική διακόσμηση του πρώτου και στη δωρική λιτότητα και τη μεγαλοπρέπεια του δεύτερου.


ΣΤΟΧΕΥΟΜΕΝΟ ΚΟΙΝΟ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ
ΤΥΠΙΚΟ ΕΥΡΟΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
9 - 15
ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ
ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΡΤΕΛΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΡΟΧΟ
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΟ
8526/5703
ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικ. Λασκαρίδη
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Φωτόδεντρο Πολιτισμός
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη (Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη)
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΙΕΠ (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΙΕΠ))
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
Ιστορία HistoryΙστορία > Αρχαιότητα (1100 π.Χ.- 4ος μ.Χ. αι.) Ancient times (1100 B.C. - 4th century A.D.)Αρχαιότητα (1100 π.Χ.- 4ος μ.Χ. αι.) > Τέχνες (Αρχιτεκτονική, Κεραμική, Πλαστική, Ζωγραφι... Arts (Architecture, Ceramic Art, Plastic Art, Painting)Τέχνες (Αρχιτεκτονική, Κεραμική, Πλαστική, Ζωγραφι...
Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία Ancient Greek Language and GrammarΑρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία > Θέματα TopicsΘέματα > Πόλη - Πολίτης City - CitizenΠόλη - Πολίτης
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
γνωστική προσέγγιση > άμεση διδασκαλία
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ
γνωστικός > διεργασία > να κατανοούν
συναισθηματικός > να διαμορφώνουν και να ακολουθούν ένα σύστημα αξιών
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ & ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
υπεύθυνος / συντονιστής υποέργου: Δρ. Θεοδόσιος Τσαπέλας
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
μεταδεδομένα: ΜΑΡΙΑ ΒΛΑΧΑΚΗ
επιμέλεια / επικύρωση μεταδεδομένων: ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΡΟΣΔΟΣ
ΔΙΑΘΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ / ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
χορηγός άδειας χρήσης: Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη
εκδότης/ες: Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη
χορηγός άδειας χρήσης μεταδεδομένων: ΙΕΠ
εκδότης/ες μεταδεδομένων: ΙΤΥΕ, ΙΕΠ
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ  
seal image metadata seal image
ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ