Βυζαντιος Σκαρλατος
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ   
 
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ  
 
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Ξυλογραφία (1880) του κωνσταντινουπολίτη λογίου Σκαρλάτου Βυζαντίου (Ιάσιο, 1797/8 - Αθήνα, 1878). Απόκειται στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών/ΕΙΕ [Ποικίλη Στοά, τόμ. Α΄ (1880), σ. μετά 112]. Ο Δημήτριος Σκαλάτος Βυζάντιος γεννήθηκε στο Ιάσιο της Μολδαβίας στις 6 Νοεμβρίου και έμαθε γράμματα στην σχολή της Ξηράς Κρήνης (Κουρού Τσεσμέ), προαστίου της Κωνσταντινούπολης. Το 1821 κατέφυγε μαζί με τους γονείς του στη Μολδοβλαχία και, μετά από πολλά δεινά και περιπέτειες που διήρκεσαν εννέα χρόνια, έφτασαν στην Ελλάδα. Προσλήφθηκε στη γραμματεία των Εσωτερικών και αργότερα υπηρέτησε σε πολλές άλλες πολιτικές και εκκλησιαστικές επιτροπές. Το 1846 εξαιτίας εκκλησιαστικών ζητημάτων ήρθε σε ρήξη με τον Άρμανσπεργκ και παραιτήθηκε. Ασχολήθηκε με τα γράμματα και τις μελέτες ως το 1854, όταν ανέλαβε διευθυντής δημοτικής εκπαίδευσης. Στην υπηρεσία αυτή έφερε πολλές νέες ιδέες και βελτιώσεις. Πέθανε στην Αθήνα στις 11 Απριλίου 1878. Υπήρξε συντάκτης τριών λεξικών που σφράγισαν την ελληνική λεξικογραφία και μαζί ο πρώτος Ελληνας λεξικογράφος, ο οποίος γράφει λεξικό μέσα στην Ελλάδα, στο ελεύθερο νέο ελληνικό κράτος. Το πρώτο του λεξικό (1835) είναι λεξικό της Νέας Ελληνικής, της δημοτικής όπως θα λέγαμε σήμερα και φέρει τον τίτλο «Λεξικόν της καθ' ημάς ελληνικής διαλέκτου μεθηρμηνευμένης εις το αρχαίον ελληνικόν και το γαλλικόν». Είναι το λεξικό, που ο διευθυντής και εκδότης του α' τόμου του ιστορικού λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών, ο Ανθιμος Παπαδόπουλος, χαρακτηρίζει ως «το πληρέστερον και τελειότερον λεξικόν του 19ου αιώνος», μολονότι δεν περιέχει περισσότερες από 10.000 λέξεις και μολονότι ο ίδιος ο λεξικογράφος εξηγεί έντιμα και προειδοποιεί τον αναγνώστη «Αυτά προοιμίασα δι' εκείνους, όσοι βλέποντες την επιγραφήν του πονήματός μου, απαιτήσωσι Λεξικόν εντελές της σημερινής των Ελλήνων γλώσσης, εν ω κυρίως δεν είνε παρά βοήθημα πρόχειρον διά τους πρωτομαθείς σπουδαστές της αρχαίας Ελληνικής». Το δεύτερο λεξικό του Βυζαντίου είναι το Λεξικόν Ελληνικόν και Γαλλικόν (α' έκδ. 1846), πολύτιμο για το πλήθος των νέων λέξεων που περιέχει από μεταφράσεις ή και αποδόσεις αντιστοίχων λέξεων της Γαλλικής, της οποίας ο Βυζάντιος υπήρξε άριστος γνώστης. Το τρίτο λεξικό, το πιο γνωστό, είναι το «Λεξικόν της ελληνικής γλώσσης», έκδοση του 1852. Πρόκειται για λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, συντεταγμένο με βάση τον περίφημο Θησαυρό της ελληνικής γλώσσας του Ερρίκου Στεφάνου «εκ του οποίου», κατά τον Σκαρλάτο Βυζάντιο, «καθώς από του Ωκεανού, πάντες μεν ποταμοί, πάσα δε θάλασσα λεξικογραφίας Ελληνικής».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
Το μαθησιακό αντικείμενο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον διδάσκοντα στη διδασκαλία της Αρχαίας και Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Προτείνονται ομαδοσυνεργατικές, ερευνητικές-ανακαλυπτικές διδακτικές προσεγγίσεις με έμφαση στο λεξικογραφικό και ιστοριογραφικό έργο του κωνσταντινουπολίτη λογίου. Ο Σκαρλάτος Βυζάντιος, αυτοδίδακτος λεξικογράφος, ανήκει στους εξαιρετικής παιδείας λογίους του 19ου αιώνα, που με τα λεξικά και τις γλωσσικές θέσεις του έπαιξε σημαίνοντα ρόλο στην εποχή του, συγκαταλεχθείς στους διδασκάλους του Γένους. Τα λεξικά του απετέλεσαν σημεία αναφοράς στις γλωσσικές και φιλολογικές σπουδές και πολύτιμη πηγή υλικού για τα λεξικά που ακολούθησαν. Το κυριότερο όμως είναι ότι η λογιότητα του Σκαρλάτου Βυζαντίου, η επαγγελματική σχεδόν ενασχόλησή του με τη σύνταξη λεξικών και η επαφή του με ξένα μεγάλα (ιδίως γαλλικά) λεξικά, τα οποία φαίνεται να γνωρίζει, όπως γνωρίζει και τη σχετική με τα λεξικά και τη γλώσσα βιβλιογραφία της εποχής του, ανήγαγαν τα λεξικά του σε πρότυπα, που και την ποιότητα των ελληνικών λεξικών έκτοτε ανέβασαν και άλλους λογίους παρεκίνησαν να ασχοληθούν με τη λεξικογραφία, όπως ο ΄Αγγ. Βλάχος, ο Ν. Κοντόπουλος, ο Γ. Ζηκίδης, ο Αντ. Ηπίτης κ.ά. Προς τούτο προτείνονται εργασίες που θα εστιάζουν στη σημασία της λεξικογραφίας και σε παραδείγματα -παλαιότερα ή σύγχρονα - χρήσης τέτοιων έργων (είτε έντυπων είτε ηλεκτρονικών). Η επεξεργασία αυτών των δεδομένων θα μπορούσε να λάβει μορφή γραπτών δοκιμίων από την πλευρά των μαθητών/-τριών ή να γίνει αφορμή για αναζήτηση επιμέρους μορφολογικών, σημασιολογικών, λεξιλογικών, ετυμολογικών η φωνολογικών στοιχείων της αρχαίας ή/και νέας ελληνικής γλώσσας με αφορφή ανάλογα γλωσσικά κείμενα, λογοτεχνικά ή άλλα. Επίσης, ο διδάσκων μπορεί να εκμεταλλευτεί το τοπογραφικό-ιστοριογραφικό έργο του Δ. Σκαρλάτου (βλ.: Η Κωνσταντινούπολις : ή περιγραφή τοπογραφική, αρχαιολογική και ιστορική της περιωνύμου ταύτης μεγαλοπόλεως και των εκατέρωθεν του κόλπου και του Βοσπόρου προαστείων αυτής ___ / υπό Σκαρλάτου Δ. του Βυζαντίου συνδρομή φιλοτίμω του ευγενεστάτου άρχοντος Ποστελνίκου Σωτηρίου Καλλιάδου, ω και προσανατέθη), το οποίο μπορεί να ανακτηθεί διαδικτυακά από ψηφιακά αποθετήρια (ενδεικτικά: ΑΝΕΜΗ). Σε δεύτερο επίπεδο ο διδάσκων μπορεί να εκμεταλλευτεί το μαθησιακό αντικείμενο αναφορικά με την καθαυτό φυσιογνωμία και την ιστορική διαδρομή του Σκαρλάτου Βυζάντιου. Προτείνονται Φύλλα Εργασίας με ερωτήματα για τους νεοφαναριώτες και τον ρόλο τους στην οθωμανική αυτοκρατορία, το εκκλησιαστικό ζήτημα και την πολιτική που ακολούθησε η Αντιβασιλεία ως την καθιέρωση του «αυτοκέφαλου», την ιστορική σχολή στο Κουρού Τσεσμέ (Ξηρά Κρήνη) και την προσφορά της στην καλλιέργεια των ελληνικών γραμμάτων. Η παραπάνω χρήση ανταποκρίνεται στο πνεύμα των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών (ΑΠΣ) για το μάθημα της Ελληνικής Γλώσσας και της Ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επιπλέον μπορεί να λειτουργήσει διαθεματικά στα πεδία των Θρησκευτικών, της Πολιτικής και Κοινωνικής Αγωγής και των ΤΠΕ.


ΣΤΟΧΕΥΟΜΕΝΟ ΚΟΙΝΟ
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΡΤΕΛΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΡΟΧΟ
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΟ
8526/5710
ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Αποθετήρια ΕΚΤ
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Φωτόδεντρο Πολιτισμός
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΕΚΤ (Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης)
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΙΕΠ (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΙΕΠ))
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών-ΤΠΕ Information & Communication Technologies (ICT)Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών-ΤΠΕ > Πληροφορία InformationΠληροφορία > Επεξεργασία πληροφοριών Information processingΕπεξεργασία πληροφοριών
Θρησκευτικά Religious EducationΘρησκευτικά > Εκκλησιαστική Ιστορία Ecclesiastical HistoryΕκκλησιαστική Ιστορία > Σύγχρονα ιστορικά, γεωγραφικά και κοινωνικά στοιχε... Contemporary historic, geographical and social dataΣύγχρονα ιστορικά, γεωγραφικά και κοινωνικά στοιχε...
Πολιτικές και κοινωνικές επιστήμες Political & Social SciencesΠολιτικές και κοινωνικές επιστήμες
Νέα Ελληνική Γλώσσα Modern Greek LanguageΝέα Ελληνική Γλώσσα > Λεξιλόγιο - Σημασιολογία Vocabulary - SemanticsΛεξιλόγιο - Σημασιολογία > Ετυμολογία EtymologyΕτυμολογία
Ιστορία HistoryΙστορία > Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία (19ος-20ός αι.) Newer and Modern History (19th-20th century)Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία (19ος-20ός αι.) > Τέχνες, Γράμματα και Πολιτισμός Arts, Letters and CultureΤέχνες, Γράμματα και Πολιτισμός
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
συμπεριφοριστική προσέγγιση > προγραμματισμένη διδασκαλία
γνωστική προσέγγιση > συνεργατική μάθηση
γνωστική προσέγγιση > διερευνητική μάθηση
εποικοδομητισμός > εμπειρική μάθηση
εποικοδομητισμός > κοινότητες πρακτικής
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ
γνωστικός > γνώση > εννοιολογικός
γνωστικός > διεργασία > να θυμούνται
γνωστικός > διεργασία > να κατανοούν
γνωστικός > διεργασία > να εφαρμόζουν
συναισθηματικός > να δίνουν προσοχή
συναισθηματικός > να ανταποκρίνονται και να συμμετέχουν
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ & ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
επιστημονικός υπεύθυνος: National Documentation Centre (EKT), Hellenic Aggregator at Veria Public Library
υπεύθυνος / συντονιστής υποέργου: Δρ. Θεοδόσιος Τσαπέλας
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
μεταδεδομένα: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΕΛΣΗΣ
επιμέλεια / επικύρωση μεταδεδομένων: ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ
ΔΙΑΘΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ / ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
χορηγός άδειας χρήσης: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
εκδότης/ες: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
χορηγός άδειας χρήσης μεταδεδομένων: ΙΕΠ
εκδότης/ες μεταδεδομένων: ΙΤΥΕ, ΙΕΠ
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ  
seal image metadata seal image
ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ