Η καταληψη της Χαλκιδας απο τους Οθωμανους (1470)
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ   
 
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ  
 
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Το αντικείμενο αυτό είναι χαρακτικό που απιεκονίζει σκηνή από τη μάχη μεταξύ Ενετών και Οθωμανών στη Χαλκίδα, (1470). Το αντικείμενο αυτό προέρχεται από το βιβλίο: ADELPHUS, i.e. Johann Adolph Meulich.Die Türckisch Chronica von irem Vrsprung anefang und Regiment bisz vff dise Zeit sampt yre kriegen und streyten mit den christen begangen, Erbämrklich zü lesen, Strasburg, Martin Flach, M.CCCC.XIII [=1513]. Στις 12 Ιουλίου του 1470 η ενετοκρατούμενη τότε Χαλκίδα, περνάει στα χέρια των Οθωμανών. Η μάχη μεταξύ Ενετών και Οθωμανών υπήρξε αρκετά σκληρή, σύμφωνα με μαρτυρίες ιστορικών και μελετητών, καθώς οι Τούρκοι επέδειξαν ιδιαίτερο μένος τόσο εναντίον των Ενετών όσο και των Χαλκιδέων. Από το 1204 έως και το 1470 η Χαλκίδα βρισκόταν υπό ενετική διοίκηση με την ονομασία Νεγρεπόντε ή Νεγκροπόντε (Negroponte) πού σημαίνει «Μαύρη Γέφυρα» από το χρώμα της ξύλινης γέφυρας πού κατασκεύασαν στη Χαλκίδα και η οποία ένωνε το νησί με τη Στερεά Ελλάδα. Η Χαλκίδα τα χρόνια αυτά βρισκόταν σε ανθηρή οικονομική κατάσταση, είχε πυκνή συγκοινωνία και ακμαίο ΕΜΠΟΡΙΟ και ήταν μετά την Κρήτη, αξιόλογο διαμετακομιστικό κέντρο. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, αλλά και τις ήττες που υπέστησαν οι Ενετοί σε στεριά και θάλασσα η Χαλκίδα έγινε η πιο σπουδαία πόλη των ενετικών κτήσεων όντας το τελευταίο προπύργιο των Ενετών στο Αιγαίο. Η αμυντική θωράκιση του περιώνυμου ευβοϊκού κάστρου ήταν εντυπωσιακή, αφού αποτελούσε το σπουδαιότερο προπύργιο και ναυτικό κέντρο της Βενετίας στο Αιγαίο. Περιβάλλονταν από πανίσχυρα τείχη με 100 πύργους και εκατοντάδες πολεμίστρες. Η οχύρωση της Χαλκίδας εκείνη την εποχή ήταν άριστη και οι Ενετοί είχαν φροντίσει να έχουν την άμυνα της πόλης σε εξαίρετη κατάσταση ειδικά όσον αφορούσε το μέτωπο της θάλασσας. Στις 15 Ιουνίου του 1470 ο Τούρκικος στόλος μπήκε ανενόχλητος στον Ευβοϊκό. Περισσότεροι από 70.000 Τούρκοι στρατιώτες έφτασαν στην Εύβοια με τα πλοία του Μαχμούτ Πασά ενώ ο σουλτάνος λέγεται ότι έφερε άλλες 120.000 στρατό μέσω της ξηράς φτάνοντας στο σύνολο τον αριθμό των 200.000 περίπου στρατιωτών (περισσοτέρων σε αριθμό από αυτούς πού διέθεσε στα 1453 για να αλώσει τη Πόλη - εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι σε άλλες πηγές το μέγεθος του Οθωμανικού στρατού - με δόση υπερβολής προφανώς - αναφέρεται σε 300.000 άνδρες). Ο ίδιος ο Μωάμεθ παρακολουθούσε τα στρατεύματα του από τον λόφο της βοιωτικής ακτής (γνωστός σήμερα ως λόφος του Καράμπαμπα). Ο Οθωμανικός στόλος προσέγγισε την περιοχή της σημερινής συνοικίας Βούρκος, όπου και αγκυροβόλησε. Οι Έλληνες και οι Βενετοί μαχητές ενισχύονται με 700 Κρήτες και 500 Δαλματούς μισθοφόρους. Ο τρομερός Σουλτάνος δεν έχασε χρόνο όταν πλησίασε στα τείχη. Επισκόπησε την τοποθεσία και την οχύρωση της πόλης και κατέστρωσε το σχέδιο του. Μεταξύ της νησίδας Μιλεμόζα (νησάκι του Πασά) και του Ευρίπου, στο χώρο της σημερινής υψηλής γέφυρας, διέταξε να κατασκευαστεί μια γέφυρα πλωτή επί 45 πλοίων. Ατυχώς για τους Ενετούς εκείνο το διάστημα μέρος του στρατού μαζί με τον Alviso Calbo είχαν σταλεί στο Ηράκλειο Κρήτης. Όταν η γέφυρα συμπληρώθηκε, μετέφερε το στρατηγείο του επί ευβοϊκού εδάφους, σε απόσταση μισού μιλίου Β.Α. της Χαλκίδας και διέταξε ν΄αναπτυχθεί ο στρατός του σε ασφυκτικό κλοιό γύρω από τα τείχη της. Διέταξε, επίσης, να σχηματισθεί και δεύτερη πλωτή γέφυρα έξω από το βόρειο τείχος της πόλης (παρά το σημερινό δημαρχείο περίπου), με πλοία που σύρθηκαν δια ξηράς από την περιοχή του Βούρκου, στο Β. Ευβοϊκό. Πλην άλλων σημείων τοποθέτησε κανόνια και στο σημερινό λόφο Καράμπαμπα έναντι της Χαλκίδας. Δύο Οθωμανικές επιθέσεις στις 25 και 30 Ιουνίου αντίστοιχα αποκρούστηκαν επιτυχώς από τους Ενετούς και οι απώλειες για τους Τούρκους ήταν βαριές. Περίπου 16.000 Τούρκοι σκοτώθηκαν, ενώ 30 γαλέρες του Τούρκικου στόλου καταστράφηκαν ολοσχερώς. Υπάρχουν διάφορα κείμενα τα οποία περιγράφουν την άλωση της Χαλκίδας και τη σφαγή των κατοίκων της. Όλα όμως συγκλίνουν στην ιδιαίτερη σκληρότητα που επέδειξαν οι Τούρκοι έναντι των πολιορκημένων. Σύμφωνα με το κείμενο του Γιάννη Γαβριηλίδη, στις 25 Ιουνίου ο Μωάμεθ με εκπρόσωπο του ζητάει από τον Βενετό Βάιλο την παράδοση της πόλης και υπόσχεται καλά ανταλλάγματα. Η απάντηση είναι αρνητική και σχεδόν αμέσως αρχίζει ο βομβαρδισμός με πυροβόλα που εκτοξεύουν πέτρες βάρους 100 λιβρών (45 κιλά περίπου), με αποτέλεσμα αρκετές ζημιές στην οχύρωση και σε πολλές εγκαταστάσεις μέσα στην πόλη. Το βράδυ της 26ης Ιουνίου, αποκαλύπτεται η προδοσία των Δαλματών μισθοφόρων και ο Βάιλος απελπισμένος διατάσσει την εκπαίδευση παιδιών στη χρήση του τόξου και το μέτρο αποδίδει πέραν κάθε προσδοκίας. Ακολουθούν και άλλες βίαιες επιθέσεις, κατά τις οποίες οι απώλειες για τους αμυνόμενους είναι αρκετές αλλά για τους πολιορκητές φθάνουν τα όρια της πανωλεθρίας. Οι επιθέσεις των Οθωμανών στις 5 και 8 Ιουλίου αντίστοιχα ήταν και αυτές χωρίς αποτέλεσμα με τις δύο νέες αυτές απόπειρες να τους κοστίζουν μερικές χιλιάδες επιπλέον στρατιωτών. Από την άλλη πλευρά ο Μωάμεθ ήταν απογοητευμένος από τις συνεχείς ανεπιτυχείς προσπάθειες κατάληψης της Χαλκίδας, από τις μεγάλες απώλειες που είχε υποστεί ο στρατός του αλλά και από την παρουσία του Ενετικού στόλου που πιθανόν το μέγεθος του να είχε υπερεκτιμήσει. Έτοιμος να εγκαταλείψει την μάχη, πείστηκε μόνο από τις συνεχείς εκκλήσεις του Μαχμούτ Πασά για μία τελευταία προσπάθεια. Αυτή η τελευταία προσπάθεια ξεκίνησε στις 11 Ιουλίου και ολοκληρώθηκε την 12η Ιουλίου με την κατάληψη του Νεγκρεπόνε από τους Οθωμανούς. Ο Μωάμεθ για να τονώσει μάλιστα το ηθικό των πολεμιστών του, τους υπόσχεται ότι μετά την άλωση της πόλης τα υπάρχοντα και οι κάτοικοι της θα τους ανήκουν για 3 ημέρες, ικανοποιώντας με αυτόν τον τρόπο τα κτηνώδη ένστικτα τους. Όπως και σε πολλές μεγάλες μάχες οι προδότες δεν έλειψαν και από εδώ. Μερικές μέρες πριν ο Δαλματός αξιωματικός Tommaso Schiavo και ο φίλος του Luca από την Κορκούλα της σημερινής Κροατίας, έγιναν αντιληπτοί από μία άγρυπνη γυναίκα καθώς ετοιμάζονταν να περάσουν Τούρκους στην πόλη. Και οι δύο κατέληξαν κρεμασμένοι δημόσια για παραδειγματισμό. Την τελευταία ημέρα πριν την επίθεση, ένας άλλος προδότης πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του. Ο Fiorio di Nardone υπέδειξε στους Τούρκους το πιο αδύναμο σημείο στα τείχη. Όπως συνήθως ο Μωάμεθ έταξε μυθικά ποσά σε όσους κατάφερναν να σκαρφαλώσουν πρώτοι στα τείχη. Η τελευταία επίθεση εκδηλώθηκε τη νύχτα της 11ης προς 12ης Ιουλίου και είναι η πιο βίαια από όλες. Όλη η πόλη πήρε μέρος στην μάχη. Γέροι άντρες, γυναίκες και παιδιά πήραν τα όπλα. Σοροί από σκοτωμένες γυναίκες βρέθηκαν αργότερα ανάμεσα στις απώλειες των ηττημένων. Η μάχη συνεχιζόταν για 5 ώρες, και όταν οι γενίτσαροι κατάφεραν να μπουν από δύο διαφορετικές πύλες της πόλης (Giudecca και Burchiana) σε κάθε τους ΒΗΜΑ δημιουργούσαν ποτάμια αίματος.Οι Τούρκοι πολεμιστές χύνονται στην πόλη και ακολουθεί κυνηγητό στους δρόμους, ταπεινώσεις, βιασμοί και μαζικές σφαγές. στις οποίες πρωτοστατεί προσωπικά ο Μωάμεθ. Ο ίδιος μάλιστα διατάσσει να του φέρουν μπροστά του όλα τα αγόρια ηλικίας 10 χρονών τα οποία σφάζονται στο σύνολό τους. Ο Μωάμεθ κατέλαβε τη Χαλκίδα έκαψε τη γέφυρα του Νεγροπόντη, κατέσφαξε το πληθυσμό της όπου δεν έμεινε ούτε δείγμα Ενετού, έδωσε στους στρατιώτες του όλα τα ανήλικα αγοράκια και τις κοπελίτσες στα χαρέμια των αξιωματικών του. Όσοι Ενετοί επέζησαν της μάχης σφαγιάστηκαν στη συνέχεια, ενώ οι Έλληνες οδηγήθηκαν σαν σκλάβοι στην Κωνσταντινούπολη.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
Το αντικείμενο αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί για τη διδασκαλία της Νεότερης Ιστορίας μέχρι το 18ο αιώνα. Οι μαθητές εμπνεόμενοι από την γκραβούρα του βιβλίου, μπορούν να γνωρίσουν γεγονότα της Τοπικής Ιστορίας, που δεν είναι ευρύτερα γνωστά ,όπως είναι η πολιορκία και η άλωση της Χαλκίδας το 1470. Στο πλαίσιο συνεργατικής μεθόδου θα μπορούσε να ανατεθεί στους μαθητές να συγκεντρώσουν περισσότερες πληροφορίες για μεγάλες πολιορκίες, όπως ήταν η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης (και η άλωσή της), η πολιορκία του Μεσολογγίου (και η άλωσή του) , η πολιορκία της Χαλκίδας και η άλωσή της) και να συγκρίνουν τα γεγονότα αυτά σχετικά με τη στρατηγική των πολιορκητών, τη στρατηγική άμυνας των πολιορκούμενων, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε η κατάληψη των πόλεων αυτών και τη στάση των κατακτητών μετά (σφαγές , λεηλασίες κ.ά.). Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το στοιχείο της προδοσίας, που συχνά αξιοποιείται από τους πολιορκητές. Επίσης, στο πλαίσιο διαθεματικής προσέγγισης θα μπορούσε να αντεθεί στους μαθητές να μελετήσουν κείμενα, που περιέχουν πληροφορίες για τις πολιορκίες πόλεων στην επαναστατική περίοδο στην Ελλάδα ( π.χ. Πολιορκία Μεσολογγίου στα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, του Κολοκοτρώνη και στα στρατιωτικά ενθυμήματα του Κασομούλη) και να εξάγουν συμπεράσματα σχετικά με τα συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα. ώστε στη συνέχεια να διεξαχθεί σχετική συζήτηση. Χρήσιμο, θα ήταν να αναζητηθούν ντοκιμαντέρ ή αφιερώματα στα ανωτέρω γεγονότα και αφού προβληθούν, να γίνει σχετική συζήτηση με τους μαθητές (π.χ.www.ertarchives.gr, www.edutv.gr).


ΣΤΟΧΕΥΟΜΕΝΟ ΚΟΙΝΟ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ
ΤΥΠΙΚΟ ΕΥΡΟΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
15 - 20
ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΡΤΕΛΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΡΟΧΟ
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΟ
8526/6348
ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικ. Λασκαρίδη
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Φωτόδεντρο Πολιτισμός
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη (Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη)
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΙΕΠ (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΙΕΠ))
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
Ιστορία HistoryΙστορία > Νεότεροι χρόνοι (μέχρι και τον 18ο αι. μ.Χ.) Modern period (up to the 18th century A.D.)Νεότεροι χρόνοι (μέχρι και τον 18ο αι. μ.Χ.) > Πολεμικά γεγονότα War eventsΠολεμικά γεγονότα
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
γνωστική προσέγγιση
γνωστική προσέγγιση > άμεση διδασκαλία
γνωστική προσέγγιση > συνεργατική μάθηση
γνωστική προσέγγιση > διερευνητική μάθηση
γνωστική προσέγγιση > επίλυση προβλήματος
γνωστική προσέγγιση > αμοιβαία διδασκαλία
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ
γνωστικός
γνωστικός > γνώση
γνωστικός > γνώση > βασισμένος σε γεγονότα
γνωστικός > γνώση > εννοιολογικός
γνωστικός > γνώση > διαδικαστικός
γνωστικός > γνώση > μετα-γνωστικός
γνωστικός > διεργασία
γνωστικός > διεργασία > να θυμούνται
γνωστικός > διεργασία > να κατανοούν
γνωστικός > διεργασία > να εφαρμόζουν
γνωστικός > διεργασία > να σκέφτονται κριτικά και δημιουργικά
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ & ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
υπεύθυνος / συντονιστής υποέργου: Δρ. Θεοδόσιος Τσαπέλας
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
μεταδεδομένα: ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΚΟΣ
επιμέλεια / επικύρωση μεταδεδομένων: ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ
ΔΙΑΘΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ / ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
χορηγός άδειας χρήσης: Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη
εκδότης/ες: Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη
χορηγός άδειας χρήσης μεταδεδομένων: ΙΕΠ
εκδότης/ες μεταδεδομένων: ΙΤΥΕ, ΙΕΠ
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ  
seal image metadata seal image
ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ