Το κείμενο αυτό του Κωστή Παλαμά στο μαχητικό περιοδικό των δημοτικιστών "Ο Νουμάς" ( Vol 2, No 104 σελ. 2-4) του έτους 1904 κάνει λόγο στο πρώτο μέρος του άρθρου του για τη δημοτική γλώσσα κυρίως και στη συνέχεια αναφέρεται στην παράδοση, το δημοτικό τραγούδι, την εξέλιξή του και τη σημασία του για τον πολιτισμό μας. Κάνει επίσης αναφορά στον Γκαίτε και τους σύγχρονούς του λογοτέχνες, οι οποίοι δεν γοητεύτηκαν τόσο από την κλασσική αλλά από τη δημώδη γλώσσα, η οποία υιοθετήθηκε και εξελίχθηκε από ντόπιους, απλούς τεχνίτες της γλώσσας. Εκθειάζει την αττική τραγωδία γράφοντας ότι αποτελεί το αποκορύφωμα της Τέχνης και την ύψιστη μορφή του δημοτικού τραγουδιού, γιατί δημιουργήθηκε ως απόρροια των παιδικών βιωμάτων των τραγωδών, τη θύμιση δηλαδή των μύθων, των ναών, της παράδοσης του τόπου, και αυτό την κάνει ξεχωριστή. Σύμφωνα με το άρθρο, η ελληνική παραδοσιακή ποίηση εξελίχθηκε χάρη στην επιρροή της φύσης και την παρουσία όλων των στοιχείων του τόπου. Αυτός είναι και ο λόγος που η λατινική έμεινε απλά μια ατυχής απομίμηση της ελληνικής, επειδή της έλειπαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου και της παράδοσης. Η δημοτική γλώσσα, συνεχίζει ο ποιητής, είναι μια Τέχνη καθαρή, ανόθευτη , που έχει τις απαρχές της στην αρχαία παράδοση και δανείζεται στοιχεία της. Η γλώσσα των δημοτικιστών είναι φυσική, ανάλαφρη αλλά με ουσιαστικό και βαρυσήμαντο περιεχόμενο. Έτσι, τα δημοτικά τραγούδια χαρακτηρίζονται από ποιότητα και αξία. Υπάρχει στη συνέχεια μια απορία σχετικά με τη γλώσσα του Λουθήρου, που αποτέλεσε την αφετηρία της γερμανικής. Ο Ανδρέας Σκιάς τη βρίσκει τεχνητή, ενώ ο γράφων ( Παλαμάς) διαφωνεί ισχυριζόμενος πως ο Λούθηρος επηρεάστηκε από τον απλό λαό και στις ομιλίες του απευθυνόταν κυρίως σε αυτόν. Χωρίς το Λούθηρο δεν θα υπήρχε ο Γκαίτε και οι μεγάλοι λογοτέχνες, που αργότερα προσπάθησαν να αποτρέψουν την κατάπτωση της γερμανικής. Τέλος, από μια σύγκριση της λόγιας με τη δημοτική, αναδεικνύεται φυσικά η τελευταία, καθώς η καθαρεύουσα προκαλεί δέος λόγω της επίκλησης στα αρχαία, αλλά η δημοτική είναι ζωντανή, παραστατική, διαχρονική κερδίζοντας έτσι σε αξία. Στη δεύτερη ενότητα του κειμένου, ο Παλαμάς αναφέρεται στο θέατρο και το τραγούδι επισημαίνοντας ότι το ελληνικό θέατρο βρίσκεται πολύ πίσω από τα άλλα είδη του καλλιτεχνικού λόγου, γιατί δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια και το χαρακτηρίζει η ρουτίνα. Λείπει , με άλλα λόγια, το σημάδι της ζωής. Στη συνέχεια συγκρίνει τα παλαιά και τα σύγχρονα έργα υποστηρίζοντας ότι, όσα βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα και στη γλώσσα του δημοτικού τραγουδιού, είναι πραγματικά αριστουργήματα. Συνεχίζοντας επισημαίνει ότι η αρχή της φιλοσοφίας είναι το δημοτικό τραγούδι. Το λαϊκό δράμα ήταν η αφορμή να ανθίσει το θέατρο στις ευρωπαϊκές χώρες, όπως επίσης και η ευρωπαϊκή φιλολογία. Ο Κωστής Παλαμάς υποστηρίζει ότι, όποτε ξένοι προσπάθησαν να γράψουν έργα τα οποία δεν ήταν πρωτότυπα, τα έργα αυτά οδηγήθηκαν σε αποτυχία. Τέλος, αναφέρει , ότι πολλές φορές η οπτική ματιά των ξένων είναι πιο αντικειμενική και βαθύτερη ακόμα και από τη δική μας.