Σχέδιο της δυτικής πρόσοψης της Εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων που βρίσκεται στην αρχή της οδού Ολύμπου, κοντά στα δυτικά τείχη της Θεσσαλονίκης και νότια της Ληταίας Πύλης. Αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα αρχιτεκτονικής της παλαιολόγειας βυζαντινής περιόδου (1261-1453). Ιδρύθηκε από τον Πατριάρχη Νίφωνα Α' κατά την περίοδο 1310-1314 σύμφωνα με την επιγραφή <<Πατριάρχης και κτήτωρ>> που βρέθηκε στο υπέρθυρο της εισόδου, τα μονογράμματα (συμπιλήματα) στα κιονόκρανα της δυτικής όψης και τις κεραμοπλαστικές επιγραφές στη δυτική και νότια όψη. Αποτελούσε καθολικό μοναστηριού σύμφωνα με τον πυλώνα νότια του ναού και την κινστέρνα στα βορειοδυτικά του. Το μοναστήρι ήταν αφιερωμένο στην Παναγία, ίσως επρόκειτο για τη Μονή της Θεοτόκου Γοργοεπηκόου σύμφωνα με την απεικόνιση του Παύλου δεομένου μπροστά στην ένθρονη Θεοτόκο, στο υπέρθυρο της εισόδου προς τον κυρίως ναό, και τις θεομητορικές σκηνές που κοσμούν τη στοά. Ως προς τα αρχιτεκτονικά του χαρακτηριστικά το μνημείο ανήκει στον τύπο των τετρακιόνιων (όπως παρουσιάζεται στο εικονιζόμενο σχέδιο), σύνθετων πεντάτρουλλων σταυροειδών εγγεγραμμένων ναών με νάρθηκα και περίστωο με δύο παρεκκλήσια ανατολικά. Τα πολλαπλά επίπεδα όπου αποτυπώνεται έντονα το σημείο του σταυρού, η πλινθόκτιστη ανωδομή, οι ραδινοί τρούλοι, οι πολύπλευρες κόγχες του ιερού βήματος, τα αψιδώματα, τα βαθμιδωτά τόξα, οι ημικιονίσκοι, τα δίλοβα παράθυρα και τα τρίβηλα ανοίγματα συντελούν στη δημιουργία ενός κομψού και ανάλαφρου συνόλου Αριστουργηματικά ψηφιδωτά της εποχής του Νίφωνα σώζονται αποσπασματικά στα υψηλότερα σημεία του κυρίως ναού: ο Παντοκράτορας και οι προφήτες στον τρούλο, οι Ευαγγελιστές στα σφαιρικά τρίγωνα, το Δωδεκάορτο στις καμάρες και το δυτικό τοίχο και άγιοι μάρτυρες. Πρόκειται για το τελευταίο ψηφιδωτό σύνολο της Θεσσαλονίκης και από τα τελευταία στο Βυζάντιο, προτού αρχίσει η πτωτική πορεία της αυτοκρατορίας. Το εικονογραφικό πρόγραμμα συμπληρώθηκε με τοιχογραφίες υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας, στα χαμηλότερα τμήματα του κυρίως ναού, το νάρθηκα, το περίστωο και το βόρειο παρεκκλήσι του Προδρόμου με σκηνές από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη και με θέματα συμβολικά ή εμπνευσμένα από την υμνογραφία. Η τοιχογράφηση του ναού έχει συνδεθεί με την ηγουμενία του Παύλου ''και δευτέρου κτήτορος'', μετά το 1314 ή μεταξύ των ετών 1328-1334. Περί το 1520-1530 η μονή μετατράπηκε σε τζαμί με την επωνυμία Σοούκ Σου Τζαμί (= τζαμί του κρύου νερού). Τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες καλύφθηκαν με επίχρισμα, αφού πρώτα αφαιρέθηκαν προσεκτικά οι χρυσές ψηφίδες. Η επωνυμία Άγιοι Απόστολοι συνδέεται με τη νεώτερη παράδοση του 19ου αιώνα. Οι αποκαλύψεις των τοιχογραφιών πραγματοποιήθηκαν σταδιακά από το 1926 και εξής. Μετά τους σεισμούς του 1978 έγιναν εργασίες στερέωσης. Το 2002 αναδείχθηκαν τα ψηφιδωτά. Από το 1988 αποτελεί μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.