Η διαδραστική δραστηριότητα μελέτης και επεξεργασίας ιστορικών χαρτών, με την αξιοποίηση ειδικού οδηγού «ανάγνωσης», αποτελεί αυτόνομο μαθησιακό αντικείμενο, το οποίο προσομοιώνει τον τρόπο εργασίας των ιστορικών στο πλαίσιο της γνωστικής μαθητείας. Η χρήση και η αξιοποίηση των ιστορικών πηγών αποτελούν προτεραιότητα των ιστορικών στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν το παρελθόν και να το καταστήσουν ιστορικό. Στην ίδια κατεύθυνση, η χρήση των ιστορικών πηγών στη σχολική τάξη, με την αξιοποίηση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων μελέτης, επιτρέπει την άμεση συμμετοχή των μαθητών σε διαδικασίες διερευνητικής μάθησης και οικοδόμησης της ιστορικής γνώσης. Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να εμπλακούν με δραστηριότητες ανάγνωσης ιστορικών χαρτών, οι οποίες αναφέρονται: α) στην αρχική παρατήρηση της ιστορικής πηγής, με την καταγραφή του είδους, του θέματος και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, β) στη μελέτη των επιμέρους στοιχείων της ιστορικής πηγής που αναφέρονται ή υπονοούνται, γ) στην κατανόηση του ευρύτερου ιστορικού πλαισίου δημιουργίας και αναφοράς της ιστορικής πηγής και του ιδιαίτερου ρόλου του δημιουργού της, δ) στην αξιοποίηση της πηγής για την κατανόηση του ιστορικού θέματος και την απάντηση πιθανών ιστορικών ερωτημάτων. Ειδικότερα, οι δραστηριότητες του μικρού οδηγού, με την αξιοποίηση τριών ιστορικών χαρτών ως παραδειγμάτων μελέτης, εξειδικεύονται σε επιμέρους βήματα - στάδια, τα οποία εμπλέκουν τους μαθητές στην ανάγνωση των ιστορικών χαρτών στη σχολική πράξη, καθώς τους δίνουν τη δυνατότητα να διακρίνουν τις επιμέρους διαδικασίες και να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι διαδικασίες αυτές προβάλλονται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις πρωτογενούς ιστορικού υλικού.