Η επιτυμβια στηλη της Παμφιλης και Δημητριας - Κεραμεικος
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ   
 
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ  
 
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Στη φωτογραφία του Πέτρου Μωραΐτη (Αθήνα, γύρω στα 1870) αποτυπώνεται ένα από τα τελευταία επιτύμβια μνημεία που ενεγέρθηκαν στον Κεραμεικό πριν την έκδοση του απαγορευτικού νομού του Δημητρίου Φαληρέως το 317π.Χ περί καλλωπισμού των τάφων. Πρόκειται για την επιτύμβια στήλη της Παμφίλης και Δημητρίας που χρονολογείται το 320 π.Χ. Το ανάγλυφο φέρει επιγραφή «Η Δημητρία και Παμφίλη» και εικονίζει την Παμφίλη να κάθεται σε θρόνο και την αδελφή της Δημητρία να στέκεται όρθια δίπλα της. Το συγκεκριμένο ανάγλυφο πρέπει να είναι το δεύτερο που προέρχεται από τον ίδιο οικογενειακό τάφο, καθώς εικάζεται ότι υπήρχε ένα αρχικό είκοσι χρόνια πριν. Εκείνο το ανάγλυφο παρίστανε τη Δημητρία –η οποία πρόσφατα είχε πεθάνει– καθιστή να δίνει το χέρι της στην ζωντανή αδελφή της Παμφίλη που στεκόταν όρθια. Αυτή η "δεξίωσις" (=χειραψία) συνέδεε συμβολικά ένα νεκρό με τους ζωντανούς σε μια πράξη αποχαιρετισμού. Όταν είκοσι χρόνια μετά το θάνατο της Δημητρίας πεθαίνει και η Παμφίλη δημιουργείται ένα νέο επιτύμβιο ανάγλυφο, αυτό που αποτυπώνεται στη φωτογραφία του Μωραΐτη, το οποίο εικονίζει τις δύο νεκρές γυναίκες χωρίς χειραψία. Στο ανάγλυφο αυτό η Παμφίλη κάθεται και η Δημητρία είναι όρθια κοντά της ενώ οι δύο αδερφές τείνουν να δώσει το χέρι της η μία στην άλλη. Η επιτύμβια στήλη με τις θλιμμένες και υπερήφανες μορφές της Παμφίλης και Δημητρίας αποτελεί ένα αριστούργημα γλυπτικής του 4ου αι. π.Χ. Συνιστά χαρακτηριστικό δείγμα αττικού επιτύμβιου ανάγλυφου με αρχιτεκτονική πλαισίωση. Παρουσιάζεται δηλαδή ως πρόσοψη ναΐσκου με δύο παραστάδες που στηρίζουν ένα αέτωμα. Καθώς η επιτύμβια στήλη της Παμφίλης και Δημητρίας δημιουργήθηκε στα τέλη του 4ου αιώνα αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα εξέλιξης των ναΐσκων που με την πάροδο του χρόνου γίνονται βαθύτεροι και οι μορφές σχεδόν ολόγλυφες. Στη φωτογραφία του Μωραΐτη, περίπου το 1870, αποτυπώνεται το πρωτότυπο γλυπτό στο φυσικό του χώρο όπου ήταν τοποθετημένο, στον Κεραμεικό, πριν ακόμα μεταφερθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Κεραμεικού, τον Απρίλιο του 2003, για να προστατευθεί από την ατμοσφαιρική ρύπανση και φθορά. Στην αρχική θέση του γλυπτού τοποθετήθηκε αντίγραφό του.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
Η φωτογραφία του Πέτρου Μωραΐτη που αποτυπώνει την επιτύμβια στήλη των δύο αδελφών Παμφίλης και Δημητρίας μπορεί να αξιοποιηθεί ως χαρακτηριστικό δείγμα αττικού επιτύμβιου ολόγλυφου καθώς το συγκεκριμένο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα μετάβασης της γλυπτικής τεχνικής των επιτύμβιων μνημείων από ανάγλυφα που ήταν τον 5ο αι. σε ολόγλυφα τον 4ο αι. Η φωτογραφία μας επιτρέπει να σχηματίσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για τις τάσεις που επικράτησαν στην γλυπτική αλλά και για τις ταφικές πρακτικές, παραδόσεις και συνήθειες που πλαισίωναν τα ταφικά έθιμα στην αρχαία Ελλάδα. Χαρακτηριστικά η φωτογραφία μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για αναφορά στη «δεξίωση» (=χειραψία) με την οποία ο νεκρός αποχαιρετούσε τους ζωντανούς. Μια εικόνα που αναπαρίσταται συχνά στις επιτύμβιες στήλες.


ΣΤΟΧΕΥΟΜΕΝΟ ΚΟΙΝΟ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ
ΤΥΠΙΚΟ ΕΥΡΟΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
12 - 18
ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ
ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΡΤΕΛΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΡΟΧΟ
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΟ
8526/1107
ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Μουσείο Μπενάκη
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Φωτόδεντρο Πολιτισμός
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Μουσείο Μπενάκη (Μουσείο Μπενάκη)
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΙΕΠ (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΙΕΠ))
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
Ιστορία HistoryΙστορία > Αρχαιότητα (1100 π.Χ.- 4ος μ.Χ. αι.) Ancient times (1100 B.C. - 4th century A.D.)Αρχαιότητα (1100 π.Χ.- 4ος μ.Χ. αι.) > Τέχνες (Αρχιτεκτονική, Κεραμική, Πλαστική, Ζωγραφι... Arts (Architecture, Ceramic Art, Plastic Art, Painting)Τέχνες (Αρχιτεκτονική, Κεραμική, Πλαστική, Ζωγραφι...
Ιστορία HistoryΙστορία > Αρχαιότητα (1100 π.Χ.- 4ος μ.Χ. αι.) Ancient times (1100 B.C. - 4th century A.D.)Αρχαιότητα (1100 π.Χ.- 4ος μ.Χ. αι.) > Θρησκεία ReligionΘρησκεία
Εικαστικά Visual Arts EducationΕικαστικά > Γλυπτική SculptureΓλυπτική
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ & ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
υπεύθυνος / συντονιστής υποέργου: Δρ. Θεοδόσιος Τσαπέλας
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
μεταδεδομένα: ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΟΥ
επιμέλεια / επικύρωση μεταδεδομένων: ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ
ΔΙΑΘΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ / ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
χορηγός άδειας χρήσης: Μουσείο Μπενάκη
εκδότης/ες: Μουσείο Μπενάκη
χορηγός άδειας χρήσης μεταδεδομένων: ΙΕΠ
εκδότης/ες μεταδεδομένων: ΙΤΥΕ, ΙΕΠ
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ  
seal image metadata seal image
ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ