Υφαντουργειο ελαιοταπητων, Λεσβος
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ   
 
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ  
 
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Στο συγκεκριμένο μαθησιακό αντικείμενο παρουσιάζεται η φωτογραφία (2001) από έναν αργαλειό ταπήτων (ελαιόπανων) στην Αγιάσο της Λέσβου, στο εργοστάσιο του «Γούναρη Π. Γ. & Υιοί». Το εργοστάσιο ιδρύθηκε γύρω στα 1950 και μαζί με τα άλλα αντίστοιχα εργοστάσια της Αγιάσου κάλυπταν τις ανάγκες των ατμοκίνητων ελαιοτριβείων της περιοχής και του νησιού για ελαιόπανα («τσουπιά»), αλλά σήμερα έχει διακοπεί η λειτουργία του. Για να καταλάβουμε καλύτερα την χρήση των «τσουπιών» χρησιμοποιήσαμε ιστορικά στοιχεία σχετικά με την λειτουργία των ατμοκίνητων ελαιοτριβείων και της εξέλιξής τους, από το βιβλίο του κ. Νίκου Σηφουνάκη «Βιομηχανικά κτίρια στη Λέσβο».
Η λειτουργία του ατμοκίνητου ελαιοτριβείου (από το 1879 στη Λέσβο) άρχιζε από το λέβητα, το «καζάνι» που δούλευε με πυρήνα. Παράγονταν ατμός, που κινούσε την ατμομηχανή. Κατά τις έξι η ώρα την αυγή, μαζεύονταν και οι υπόλοιποι εργάτες της μηχανής για ν’ αρχίσει η δουλειά της ημέρας. Αυτοί κουβαλούσαν τα τσουβάλια με τις ελιές και τις έριχναν στον ελαιόμυλο, στις «πέτρες». Μπροστά από τις πέτρες ήταν η «χαμουριέρα», μεταλλική δεξαμενή όπου μαζεύονταν το χαμούρι. Από εκεί το μετέφερνε ο βοηθός του μάστορα στον πάγκο της πρέσας και το έριχνε σε μεγάλα τετράγωνα ελαιόπανα, τρίχινα και αργότερα από φυτικές ίνες, τα «τσουπιά». Αφού τα γέμιζαν με χαμούρι, τα δίπλωναν σε σχήμα φακέλου και τα στοίβαζαν πάνω στο «μπασκί». Αυτό λειτουργούσε με υδραυλική πίεση, χάρη στην αντλία, την «τρούμπα». Εδώ άρχιζε το στάμα: ο μάστορας συμπίεζε στο «μπασκί» τα «τσουπιά» με τον πολτό τρεις φορές, την πρώτη χωρίς νερό και τη δεύτερη και τρίτη χύνοντας ίσαμε 2-3 μαστραπάδες καυτό νερό σε κάθε «τσουπί». Το υγρό που έβγαινε ήταν λάδι ανακατεμένο με νερό και έτρεχε σε στέρνα μπροστά στην πρέσα, το «πολήμι». Μετά από κάμποση ώρα το λάδι είχε ανέβει στην επιφάνεια του «πολημιού», κι από κάτω είχε μείνει νερό με μικρή ποσότητα λαδιού, τη λεγόμενη «αμούρη».
Από τα μέσα του 20ου αιώνα τα ατμοκίνητα λιοτρίβια εκσυγχρονίζονται, δεν χρειάζονται πυρήνα για τα καζάνια, ούτε θερμαστές για να κινηθούν τα μηχανήματα. Οι ατμομηχανές αντικαθίστανται από πετρελαιομηχανές που είναι οικονομικότερες στην κατανάλωση καύσιμης ύλης. Τοποθετούνται φυγοκεντρικοί ελαιοδιαχωριστήρες στα πιεστήρια που εξασφαλίζουν τον πλήρη διαχωρισμό του λαδιού από το νερό και τη μούργα και ταυτόχρονα συλλέγουν το καθαρό λάδι. Αυτοί εισάγονται κυρίως από την Ιταλία και τη Γαλλία. Αργότερα ο ηλεκτρισμός έρχεται να διευκολύνει και να συντομέψει τη δουλειά, να βγάλει λάδι με χαμηλή οξύτητα, να προσαρμόσει τον τρόπο παραγωγής του λαδιού στις σύγχρονες απαιτήσεις. Δεν έχουμε πια μηχανές, ούτε ελαιόμυλους με «πέτρες» για να σπάει ο λιόκαρπος, ούτε «μπασκιά» για να συνθλίβεται. Στο καινούργιο σύστημα παραγωγής με τους «σπαστήρες» και τα φυγοκεντρικά εκθλιπτήρια – Decanters - κάθε μηχάνημα κινείται με ξεχωριστό ηλεκτροκινητήρα. Έτσι η απόδοση είναι μεγάλη και οι ποσότητες του λαδιού που παράγονται τεράστιες σε σχέση μ’ αυτές των προηγούμενων τρόπων παραγωγής.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
Ο εκπαιδευτικός καλεί τους μαθητές να χωριστούν σε ομάδες των δύο ατόμων και να βρουν στο διαδίκτυο περισσότερα στοιχεία από την ιστορική εξέλιξη των ελαιοτριβείων. Στη συνέχεια οι μαθητές διερευνούν τις αιτίες για τις οποίες θα μπορούσε να έχει σταματήσει η λειτουργία αυτού του εργοστασίου και την συνδέουν με όσα έχουν ήδη βρει για τα σύγχρονα ελαιοτριβεία. Στο τέλος οι μαθητές παρουσιάζουν στην ολομέλεια της τάξης τα ευρήματά τους και γίνεται η σχετική συζήτηση για τα αποτελέσματα της εισαγωγής της σύγχρονης τεχνολογίας σε διάφορες παραδοσιακές εργασίες.


ΣΤΟΧΕΥΟΜΕΝΟ ΚΟΙΝΟ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ
ΤΥΠΙΚΟ ΕΥΡΟΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
9 - 18
ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΡΤΕΛΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΡΟΧΟ
ΤΥΠΙΚΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
1:30:00
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΟ
8526/7618
ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Αποθετήρια ΕΚΤ
ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Φωτόδεντρο Πολιτισμός
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΕΚΤ (Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης)
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΙΕΠ (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΙΕΠ))
ΕΚΔΟΣΗ
v 1.0 (final)
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
Ιστορία HistoryΙστορία > Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία (19ος-20ός αι.) Newer and Modern History (19th-20th century)Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία (19ος-20ός αι.) > Οικονομία EconomyΟικονομία
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
γνωστική προσέγγιση > άμεση διδασκαλία
γνωστική προσέγγιση > συνεργατική μάθηση
γνωστική προσέγγιση > διερευνητική μάθηση
γνωστική προσέγγιση > αμοιβαία διδασκαλία
εποικοδομητισμός > σωκρατική-μαιευτική διδασκαλία
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ
γνωστικός > γνώση > βασισμένος σε γεγονότα
γνωστικός > γνώση > εννοιολογικός
γνωστικός > γνώση > διαδικαστικός
γνωστικός > διεργασία
γνωστικός > διεργασία > να θυμούνται
γνωστικός > διεργασία > να κατανοούν
γνωστικός > διεργασία > να εφαρμόζουν
γνωστικός > διεργασία > να σκέφτονται κριτικά και δημιουργικά
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ & ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
υπεύθυνος / συντονιστής υποέργου: Δρ. Θεοδόσιος Τσαπέλας
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ / ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
μεταδεδομένα: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ
επιμέλεια / επικύρωση μεταδεδομένων: ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ
ΔΙΑΘΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ / ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
χορηγός άδειας χρήσης: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
εκδότης/ες: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
χορηγός άδειας χρήσης μεταδεδομένων: ΙΕΠ
εκδότης/ες μεταδεδομένων: ΙΤΥΕ, ΙΕΠ
ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ  
seal image metadata seal image
ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ