Πρωτοτυπία – Καινοτομία

Η πρωτοτυπία – καινοτομία έγκειται στο γεγονός ότι η διδακτική πρόταση στηρίζεται τόσο στον αναδυόμενο γραμματισμό όσο και στην επικοινωνιακή προσέγγιση. Πιο αναλυτικά, το διδακτικό σενάριο στοχεύει αρχικά στην ανάδυση των πρότερων γνώσεων των μαθητών σχετικά με την ηθική και την ασφάλεια στο διαδίκτυο και έπειτα στον μετασχηματισμό  αυτών σε δεξιότητες μέσω βιωματικών και ομαδοσυνεργατικών δραστηριοτήτων.

Γνωστικά – διδακτικά προβλήματα

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας με την πρόσβαση στο διαδίκτυο να αποτελεί προνόμιο των περισσότερων παιδιών. Τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία εμπλέκονται με τα κοινωνικά δίκτυα χωρίς όμως να είναι πολλές φορές επαρκώς ενημερωμένα για την ηθική και ασφαλή χρήση τους καιθώς και για τους κινδύνους που μπορεί να ελλοχεύουν. Συνεπώς κρίνεται αναγκαία η ορθή ενημέρωσή τους εντός και εκτός σχολικού περιβάλλοντος. Σε αυτό το πλαίσιο οι μαθητές πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζουν αφενός βασικές παγίδες, αφετέρου να υιοθετούν κανόνες συμπεριφοράς στο διαδίκτυο καθώς και να διαχειρίζονται κακόβουλα λογισμικά.

 

Παιδαγωγική προσέγγιση και στρατηγικές Παιδαγωγική προσέγγιση

Η βασική παιδαγωγική προσέγγιση που υιοθετήθηκε είναι η μαθητοκεντρική (ανοικτή) διδασκαλία (Σοφός & Kron, 2010). Επιχειρείται οι μαθητές να συμμετέχουν όσο τον δυνατόν περισσότερο στην εκπαιδευτική διαδικασία, με τον διδάσκοντα να αναλαμβάνει καθοδηγητικό - βοηθητικό ρόλο, τους μαθητές να εργάζονται τόσο ατομικά όσο και ομαδοσυνεργατικά σε δραστηριότητες και φύλλα εργασίας και την επικοινωνία να στηρίζεται στο διάλογο.

Διδακτικό μοντέλο

Η διδακτική παρέμβαση που σχεδιάστηκε προσανατολίστηκε στην κοινή επεξεργασία και στον προβληματισμό (Σοφός, 2016: 286). Στο στάδιο της εφόρμησης η μορφή που κυριαρχεί είναι αυτή της κατευθυνόμενης συζήτησης. Η φάση της επεξεργασίας ξεκινά επίσης με κατευθυνόμενη συζήτηση και το κυρίως μέρος της διδασκαλίας είναι τύπου παραγωγής με τους μαθητές να δημιουργούν φωτοϊστορία και αφίσα σχετικά με την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο και ολοκληρώνεται με εισήγηση του εκπαιδευτικού καθώς και με παιχνίδι ρόλων (τύπος σκηνοθεσίας). Ακολουθεί το στάδιο της αξιολόγησης όπου πραγματοποιούνται δραστηριότητες τύπου ελέγχου, κουίζ  σωστού λάθους και πολλαπλής  επιλογής σε διαδικτυακή πλατφόρμα (WordWall).

Διδακτικές στρατηγικές / τεχνικές

Στο σχεδιασμό της διδασκαλίας ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί την κατευθυνόμενη συζήτηση και την επίδειξη κατά το στάδιο της εφόρμησης. Η κυρίαρχη τεχνική της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι η ερώτηση. Οι ερωτήσεις τίθενται κυρίως στη φάση της αφόρμησης και στη φάση της επεξεργασίας. Στη φάση της επεξεργασίας και στη φάση της αξιολόγησης αξιοποιείται η τεχνική της εργασίας σε ομάδες.

Στοχευόμενο κοινό (ομάδα-στόχος ή σε ποιους απευθύνεται) Βαθμίδα Εκπαίδευσης

δημοτικό

Τάξη

ΣΤ' Δημοτικού

Ηλικιακή ομάδα

Από 11   Έως 12

Γλώσσα στοχευόμενου κοινού

ελληνικά

Εκτιμώμενος χρόνος υλοποίησης σεναρίου (διάρκεια)

μικρή διάρκεια: έως 3 ώρες

Το σενάριο απαιτεί 3 διδακτικές ώρες (3 x 45 λεπτά).

Χώρος υλοποίησης

Εργαστήριο Πληροφορικής 

Ενορχήστρωση τάξης Οργάνωση τάξης / διδασκαλίας

Στο συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο οι μαθητές δραστηριοποιούνται στην ολομέλεια ( φάση εφόρμησης, επεξεργασίας), ομαδικά (φάση επεξεργασίας και αξιολόγησης) και ατομικά (φάση επεξεργασίας).

Απαιτήσεις εφαρμογής σεναρίου Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών

Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή του σεναρίου είναι η διαπίστωση και η εξαγωγή των πρότερων γνώσεων των μαθητών σχετικά με το θέμα της ηθικής και ασφαλούς  χρήσης του διαδικτύου. Οι γνώσεις αυτές αποτελούν βασικό εργαλείο για την διεξαγωγή του σεναρίου καθώς  είναι αδύνατον να εφαρμοστεί χωρίς αυτές.  Προτείνεται η διεξαγωγή του συγκεκριμένου σεναρίου στις μεγαλύτερες τάξεις του Δημοτικού καθώς  τα παιδιά καλούνται να επεξεργαστούν συγκεκριμένες πληροφορίες και ορολογίες.  

Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Στη φάση της εφόρμησης και της επεξεργασίας χρησιμοποιείται βιντεοπροβολέας ή διαδραστικός πίνακας. Στη φάση της επεξεργασίας χρησιμοποιείται φύλλο εργασίας (φωτοϊστορία) που έχει σχεδιαστεί γι’ αυτόν τον σκοπό. Επιπλέον, γίνεται χρήση Η/Υ σε όλες τις φάσεις της διδασκαλίας (εφόρμηση, επεξεργασία, αξιολόγηση).

Απαιτούμενη προετοιμασία

Για την διεξαγωγή του σεναρίου απαιτείται προετοιμασία από τον εκπαιδευτικό. Σχεδιάζεται αρχικά  το χρονοδιάγραμμα των δραστηριοτήτων με τους αντίστοιχους εκπαιδευτικούς στόχους και τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν. Στη συνέχεια, για κάθε δραστηριότητα εντοπίζεται και επεξεργάζεται το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί. Συγκεκριμένα, για τη φάση της εφόρμησης  αναζητείται οπτικοακουστικό αρχείο (βίντεο) σχετικό με το θέμα και συμβατό με την ηλικία και το επίπεδο των μαθητών. Δημιουργείται επίσης σύντομη  παρουσίαση προσέχοντας να είναι ευχάριστη με εικόνες και χρώματα και  το λεξιλόγιο να είναι κατανοητό. Σχεδιάζεται επίσης το φυλλάδιο της φωτοϊστορίας το οποίο χρησιμοποιείται κατά το στάδιο της επεξεργασίας. Στο στάδιο αυτό, οι μαθητές καλούντα να κατασκευάσουν και αφίσα. Επομένως ο εκπαιδευτικός  οφείλει να καταγράψει τις βασικές πληροφορίες που θα πρέπει να καταγραφούν στην αφίσα και να συγκεντρώσει τα απαραίτητα υλικά (χαρτόνια και μαρκαδόροι).  Οργανώνεται και σχεδιάζεται ακόμη το σενάριο για το παιχνίδι ρόλων. Για την συγκεκριμένη δραστηριότητα ο εκπαιδευτικός συγκεντρώνει επίσης τα απαραίτητα υλικά. Τέλος, δημιουργούνται σε διαδικτυακή πλατφόρμα (WordWall) τα quiz τα οποία θα συμπληρωθούν ομαδικά από τους μαθητές κατά το στάδιο της αξιολόγησης προσέχοντας οι ερωτήσεις να είναι κλειστού τύπου και κατανοητές.

Διδακτικοί στόχοι Γενικός/οί στόχος/οι

Οι μαθητές να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν κανόνες συμπεριφοράς για τη συμμετοχή τους σε κοινωνικά δίκτυα, να γνωρίζουν βασικές παγίδες, να αποφεύγουν κακόβουλα λογισμικά.

Επίπεδο προσέγγισης μιντιακού στόχου

Στο διδακτικό σενάριο στο οποίο οι μαθητές έρχονται σε επαφή με την ηθική και την ασφάλεια στα κοινωνικά δίκτυα, η επεξεργασία γίνεται με εννοικεντρική και γνωσοκεντρική προσέγγιση και μέσω επίλυσης δραστηριοτήτων. Επομένως προτάσσεται το συμβουλευτικό/προστατευτικό διαφέρον (Σοφός, 2016: 261). 

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

1. Αναγνώριση βασικών παγίδων στα κοινωνικά δίκτυα.

2. Υιοθέτηση κανόνων συμπεριφοράς για ασφαλή συμμετοχή στα κοινωνικά δίκτυα.

3. Διάχειριση κακόβουλων λογισμικών.

Γνώσεις

Επιδιώκεται οι μαθητές να είναι σε θέση: 

1. Να γνωρίζουν βασικές παγίδες στα κοινωνικά δίκτυα.

 

Δεξιότητες

Επιδιώκεται οι μαθητές να είναι σε θέση: 

1. Να διαχειρίζονται κακόβουλα λογισμικά. 

 

Στάσεις, συμπεριφορές, αξίες

Επιδιώκεται οι μαθητές να είναι σε θέση: 

1. Να υιοθετούν κανόνες συμπεριφοράς για την ασφαλέστερη συμμετοχή τους στα κοινωνικά δίκτυα. 

 

Ροή εφαρμογής – Πορεία διδασκαλίας

ΠΟΡΕΙΑ  ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ:

Η πορεία της διδασκαλίας βασίζεται σε αυτή που πρότεινε ο H. Meyer, που αποτελείται από τη φάση της εισαγωγής, της επεξεργασίας και της  ολοκλήρωσης. Στη φάση της εισαγωγής γίνεται η εφόρμηση και η κινητοποίηση των μαθητών. Στη φάση της επεξεργασίας, οι μαθητές επεξεργάζονται το θέμα με φύλλα εργασίας-δραστηριότητες και παιχνίδι ρόλων. Τέλος, ακολουθεί η φάση της αξιολόγησης μέσω διαδικτυακών δραστηριότητων. 

 

Ακολουθεί ο αναστοχασμός, ο οποίος βασίζεται στο έντυπο "Στοχασμός μετά τη διδασκαλία" (Σοφός, 2016: 442, 443).

1. Άλλαξε κάτι από το προγραμματισμό σας σήμερα; Αν ναι, γιατί;

- Δεν υπήρξε κάποια αισθητή αλλαγή στον προγραμματισμό μας, με μία μικρή εξαίρεση στις δύο συζητήσεις, οι οποίες διήρκησαν περισσότερο από το αναμενόμενο, καθώς υπήρξε υψηλή ανταπόκριση από όλους τους μαθητές κατά την παρουσιάση των προσωπικών τους βιωμάτων και των πρότερων γνώσεών τους. 

2. Αν πρόκειται να διδάξετε αυτό το μάθημα πάλι στους ίδιους μαθητές, τι θα κάνατε διαφορετικά; Τι θα κάνατε το ίδιο; Γιατί; 

- Σε γενικές γραμμές, η έκβαση της επαιδευτικής διαδικασίας ακολούθησε τον αρχικό μας προγραμματισμό και οι στόχοι που είχαμε θέσει θεωρούμε πως επιτεύχθηκαν στο καλύτερο δυνατό βαθμό. Συνεπώς σε μία υποτιθέμενη επανάληψη αυτού του μαθήματος θα ακολουθούσαμε την ίδια διδακτική πορεία όσον αφορά τη διδακτική διαδικασία. Το μαναδικό στοιχείο που θα διαφοροποιούσαμε είναι η προσθήκη κάποιου επιπρόσθετου φύλλου εργασίας στη φάση της επεξεργασίας.

3. Με βάση το τι συνέβη σήμερα, τι σκοπεύετε να κάνετε την επόμενη φορά στην ίδια τάξη; 

-  Σε μία πιθανή επόμενη φορά στην ίδια τάξη η διδασκαλία θα πραγματεύεται τις μορφές ψηφιακού εκφοβισμού και τρόπους αντιμετώπισής τους.

4. Προσδιορίστε ένα άτομο ή μία ομάδα μαθητών που λειτούργησαν θετικά στο μάθημα σήμερα. Πως το εξηγείτε για το άτομο ή την απόδοση της ομάδας; Τι θα μπορούσατε να δοκιμάσετε στο μέλλον, ώστε να υπάρχει περαιτέρω πρόκληση για τους μαθητές; 

- Στη συγκεκριμένη διδασκαλία, ξεχώρισε μία ομάδα που αποτελούνταν από αγόρια τα οποία επεξεργάστηκαν σε βάθος όσα τους ζητήθηκαν. Σε αυτό καθοριστικό ρόλο έπαιξαν οι πρότερες γνώσεις των συγκεκριμένων παιδιών τόσο για τα κοινωνικά δίκτυα γενικότερα όσο και για τη ηθική και ασφαλή πλοήγηση σε αυτά ειδικότερα. Τα παιδιά αυτά επέδειξαν ιδιαίτερο ενθουσιασμό και ενδιαφέρον από την αρχή της διδασκαλίας για το θέμα της καθώς όπως αναφέρθηκε άπτεται των ενδιαφερόντων τους. 

Μελλοντικά θα μπορούσαμε να οργανώσουμε μία διαδικτυακή ημερίδα με θέμα την ηθική και ασφαλή χρήση των κοινωνικών δικτύων, συγκεκριμένα στις 9 Φεβρουαρίου- Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Πλοήγησης στο Διαδίκτυο, όπου θα καλούσαμε διάφορους αρμόδιους ομιλητές να δώσουν πιο εξειδικευμένες πληροφορίες επί του θέματος.

5. Προσδιορίστε ένα άτομο ή μία ομάδα μαθητών που είχαν δυσκολία στο μάθημα σήμερα. Αντιπροσώπευε μόνο αυτό το άτομο ή την ομάδα μαθητών ή, τελικά, υπήρχε δυσκολία στην απόδοση όλης της τάξης; Πως θα σας βοηθήσουν οι μαθητές στην επίτευξη των μαθησιακών στόχων; 

-  Κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας δεν παρατηρήθηκε συγκεκριμένη δυσκολία σε κάποιο άτομο ή ομάδα μαθητών. Υπήρχε συνοχή, ομαδικό πνέυμα και συνεργατικό κλίμα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κανένα πρόβλημα στην απόδοση όλης της τάξης.

6. Προσθέστε οποιαδήποτε άλλα σχόλια, αντιδράσεις ή ερωτήσεις σχετικά με το μάθημα. Για παράδειγμα, είναι κάτι για το οποίο αισθανθήκατε ιδιαίτερα καλά, ή νιώσατε σύγχυση σχετικά με τη διδασκαλία που κάνατε;

- Το κύριο συναίσθημά μας αναφορικά με την έκβαση της εκπαιδευτικής διαδικασίας που σχεδιάστηκε ήταν η ικανοποιήση, διότι θεωρούμε πως επιτεύχθηκαν όλοι οι στόχοι που θέσαμε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε η ενεργώς εμπλοκή των μαθητών και το ενδιαφέρον τους απέναντι στο θέμα που παρουσιάστηκε και στις δραστηρότητες.

Είδος αξιολόγησης

Αξιολόγηση μαθητών: Διαμορφωτική-Τελική

Αξιολόγηση Σεναρίου- Εκπαιδευτικού: Τελική

 

Εργαλείο/α αξιολόγησης

Η αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε ομαδικά σε ψηφιακή πλατφόρμα μέσω δύο δραστηριοτήτων.  

1. Κουιζ Σωστού/Λάθους 

https://wordwall.net/resource/27975954/%CF%83%CF%89%CF%83%CF%84%CF%8C-%CE%BB%CE%AC%CE%B8%CE%BF%CF%82

2. Κουιζ Πολλαπλής Επιλογής

https://wordwall.net/resource/27978309/%CF%83%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%AD%CF%82-%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8E%CE%BD/%CE%B4%CF%81%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CF%80%CE%BB%CE%AE%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AE%CF%82

 

Αντίκτυπος

Συμπερασματικά, μετά από την αξιολόγηση των μαθητών διαπτιστώνουμε πως οι μαθητές κατανοήσαν πλώρως το θέμα της διδασκαλίας και αυτό φάνηκε τόσο από το παιχνίδι ρόλων που αποτέλεσε μέθοδο αξιολόγησης στη φάση της επεξεργασίας, όσο και από τις δραστηριότητες- κουιζ αξιολόγησης στη τελική φάση. Δεν εντοπίστηκαν περιορισμοί στο διδακτικό σενάριο και οι πιθανές βελτιωτικές προτάσεις θα αφορούσαν επιπλέον φύλλα εργασίας καθώς και επεκτάσεις που στοχεύουν στη καλύτερη αξιολόγηση των όσων διδάχθηκαν. Τέλος, θεωρούμε πως το σημείο αυτό της διδακτικής πρότασης που χρήζει καλύτερης οργάνωσης είναι το παιχνίδι ρόλων. 

Επεκτασιμότητα

Σχετικά με την επεκτασιμότητα του σεναρίου προτείνεται να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με ανθρώπους που έχουν πέσει θύματα διαδικτυακών παγίδων και κακόβουλων λογισμικών με σοβαρές οικονομικές και άλλου είδους επιπτώσεις. Τα θύματα-εισηγητές περιγράφουν την εμπειρία τους μέσα από πραγματικά γεγονότα και προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν τα παιδιά στο θέμα αυτό.

Βιβλιογραφία

Σοφός, Α., & Kron, F. (2010). Aποδοτική Διδασκαλία με τη χρήση Μέσων, Από τα πρωτογενή και προσωπικά στα τεταρτογενή και ψηφιακά Μέσα. Αθήνα: Γρηγόρη.

Σοφός, Α. (2019). Σχεδιάζοντας σενάρια διδασκαλίας για την πρακτική άσκηση των φοιτητών. Αθήνα: Γρηγόρη (3η έκδοση).

ΥΠΕΠΘ-ΠΙ(2018). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών για την Υποχρεωτική Εκπαίδευση, (σελ.415-416).

 

Ασφάλεια στο Ιnternet: Παιδιά (Υoutube by George Xanthopoulos) https://youtu.be/8YOkBJShaTk

Quiz αξιολόγησης: WordWall https://wordwall.net/

Σωστό - Λάθος: https://wordwall.net/resource/27975954/%CF%83%CF%89%CF%83%CF%84%CF%8C-%CE%BB%CE%AC%CE%B8%CE%BF%CF%82

Δραστηριότητα πολλαπλής επιλογής:  https://wordwall.net/resource/27978309/%CF%83%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%AD%CF%82-%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8E%CE%BD/%CE%B4%CF%81%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CF%80%CE%BB%CE%AE%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AE%CF%82