Το εννοιολογικό πλαίσιο του παρόντος διδακτικού σεναρίου αναφέρεται στις διαδικασίες καλλιέργειας της ιστορικής σκέψης και συνείδησης των μαθητών, μέσα από τη διδασκαλία και την επαφή τους με τη Μυθολογία, καθώς και με την ενεργό συμμετοχή τους στην οικοδόμηση της ιστορικής γνώσης. Για τον σκοπό αυτό, στη διδακτική διαδικασία αξιοποιούνται τα ιστορικά ερωτήματα, γίνεται επεξεργασία και χρήση αυθεντικού ιστορικού υλικού (πηγές, εικόνες, χάρτες κ.λπ.) και χρησιμοποιούνται οι Νέες Τεχνολογίες για να συνδράμουν στη δημιουργία του κατάλληλου διερευνητικού μαθησιακού περιβάλλοντος.

Σκεπτικό του σεναρίου / Αιτιολόγηση των επιλογών

Η ελληνική Μυθολογία αποτελεί ένα χρήσιμο διδακτικό εργαλείο, το οποίο μπορεί να προσφέρει στους μαθητές σημαντικά ηθικά διδάγματα. Αναλυτικότερα, μέσα από την επεξεργασία και ανάλυση των συμβολισμών που εμπεριέχονται στους μύθους, οι μαθητές είναι σε θέση να ενστερνιστούν υψηλές αξίες και ιδανικά, όπως ο σεβασμός, η δικαιοσύνη, η ευγενής άμιλλα, η σύνεση κ.ά.

Ο Θησέας, ένας από τους ήρωες της ελληνικής Μυθολογίας, κατά τη διάρκεια της ζωής του πέρασε από διάφορες δοκιμασίες, κατάφερε να δώσει σπουδαίες μάχες και στο τέλος να βγει νικητής. Μέσα από τους δώδεκα άθλους του, ο Θησέας απέκτησε τεράστια φήμη και οι σπουδαίες επιτυχίες του πήραν μυθικές διαστάσεις.

Οι μαθητές, μελετώντας και μαθαίνοντας για τους μύθους που σχετίζονται με τον Θησέα, πρόκειται να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν τον χαρακτήρα του συγκεκριμένου ήρωα, τους συμβολισμούς που απορρέουν από τους μύθους αυτούς, αλλά και να διαπαιδαγωγηθούν. Με άλλα λόγια, οι μύθοι αυτοί και ο αντίκτυπός τους μπορούν να εμπνεύσουν ιδανικά και αρχές στους μαθητές, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους.

Παιδαγωγική προσέγγιση και στρατηγικές

Για την εφαρμογή του διδακτικού σεναρίου είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα ευχάριστο παιδαγωγικό περιβάλλον μέσα στο οποίο να προσφέρονται ερεθίσματα για την ενεργό εμπλοκή των μαθητών. Αξιοποιώντας τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους και εμπλέκοντάς τους σε αυθεντικές μαθησιακές διαδικασίες, οι μαθητές πρόκειται να οικοδομήσουν τη νέα γνώση είτε μόνοι τους είτε σε συνεργασία με τους συμμαθητές και τον εκπαιδευτικό. Συνεπώς, στο διδακτικό σενάριο περιλαμβάνονται η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση, η διερευνητική μάθηση, η ενεργός συμμετοχή των μαθητών, η ανάπτυξη επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης μεταξύ των μαθητών, όπως και οι αυθεντικές δραστηριότητες. Η χρήση των Νέων Τεχνολογιών αξιοποιείται κατάλληλα μέσα από τον σημαντικό ρόλο τον οποίο θα διαδραματίσει για την προβολή και επεξεργασία εικόνων, βίντεο και ιστορικών χαρτών.

 

Στοχευόμενο κοινό (ομάδα-στόχος ή σε ποιους απευθύνεται)

Το παρόν διδακτικό σενάριο απευθύνεται σε μαθητές/τριες της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Ειδικότερα, σε παιδιά της Γ΄ τάξης του Δημοτικού σχολείου (ηλικίες: 8 - 9 ετών).

Βαθμίδα Εκπαίδευσης

δημοτικό

Τάξη

Γ' Δημοτικού

Ηλικιακή ομάδα

Από 8   Έως 9

Γλώσσα στοχευόμενου κοινού

ελληνικά

Εκτιμώμενος χρόνος υλοποίησης σεναρίου (διάρκεια)

μεσαία διάρκεια: από 4 ώρες έως 1 μήνα

Ο εκτιμώμενος χρόνος υλοποίησης του διδακτικού σεναρίου κυμαίνεται από 6 έως 8 διδακτικές ώρες. Υπάρχει η δυνατότητα επέκτασης του παρόντος σεναρίου με την υλοποίηση πιθανώς ενός σχεδίου εργασίας (project), έπειτα από το αντίστοιχο ενδιαφέρον των μαθητών.

Χώρος υλοποίησης

Οι πρώτες φάσεις της διερευνητικής μεθόδου (εμπλοκή των μαθητών στη διατύπωση συγκεκριμένου ιστορικού ερωτήματος) δύνανται να πραγματοποιηθούν στην αίθουσα διδασκαλίας. Έπειτα, η φάση της έρευνας μπορεί να λάβει χώρα στη βιβλιοθήκη του σχολείου ή και της γειτονιάς, προκειμένου να υλοποιηθεί έρευνα πεδίου, όπου οι μαθητές θα αναζητήσουν υλικό που να σχετίζεται με τα ερευνητικά ερωτήματα. Τέλος, η εξαγωγή και παρουσίαση των συμπερασμάτων, καθώς και η απάντηση στα ιστορικά ερωτήματα μπορεί να υλοποιηθεί είτε δια ζώσης στην αίθουσα διδασκαλίας ή την αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου είτε διαδικτυακά σε αντίστοιχα τμήματα άλλων σχολείων. 

Ενορχήστρωση τάξης Οργάνωση τάξης / διδασκαλίας

Ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται η τάξη κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του σεναρίου γίνεται με βάση τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες της κάθε φάσης:

Περιβάλλον εκκίνησης της ιστορικής διερεύνησης: Σε αυτήν τη φάση παρουσιάζεται ενδεικτικό ιστορικό υλικό της ενότητας των μαθημάτων που απαρτίζουν το διδακτικό σενάριο. Αναλυτικότερα, αξιοποιείται η τεχνική του καταιγισμού ιδεών και της ανάδυσης των προϋπάρχουσων γνώσεων των μαθητών, ενώ την ίδια στιγμή προκαλείται το ενδιαφέρον και η περιέργειά τους μέσα από την αξιοποίηση της συζήτησης και του διαλόγου στη τάξη.

Διαμόρφωση – διατύπωση ιστορικού ερωτήματος: Στην επόμενη φάση αξιοποιείται ο συνδυασμός της συζήτησης σε ομάδες, τις οποίες θα σχηματίσουν οι μαθητές, και της συζήτησης στην ολομέλεια, με σκοπό να διαμορφώσουν ιστορικά ερωτήματα τα οποία προέρχονται από το ενδιαφέρον των μαθητών, ανταποκρίνονται στην ηλικία τους και τις δυνατότητές τους και μπορούν να υποστηριχθούν από τον εκπαιδευτικό της τάξης.

Αξιοποίηση ιστορικών πηγών και εκπαιδευτικού υλικού: Στη φάση αυτή οι μαθητές μέσα από συζήτηση και ανάπτυξη επιχειρηματολογίας, στο πλαίσιο ομαδοσυνεργατικών τεχνικών μάθησης, εμπλέκονται στην υλοποίηση δραστηριοτήτων οι οποίες συμβάλλουν στις επιμέρους διαδικασίες της τριπλής «ανάγνωσης» των ιστορικών πηγών. Ακόμα, πραγματοποιείται επίσκεψη στη βιβλιοθήκη του σχολείου, προκειμένου να ανευρεθεί επιπλέον ιστορικό υλικό.

Απάντηση ιστορικού ερωτήματος: Στην τελική φάση οι μαθητές εμπλέκονται σε δραστηριότητες σύνθεσης του υλικού που δημιουργήθηκε από τις ομάδες εργασίας. Με τον τρόπο αυτό, οι μαθητές αναστοχάζονται, ανατροφοδοτούνται και στο τέλος διαχέουν τα αποτελέσματαπου προέκυψαν από τη μαθησιακή διαδικασία τόσο στις άλλες τάξεις του σχολείου τους όσο και στην ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα.

Ρόλοι μαθητών & εκπαιδευτικών

Σε όλη τη διάρκεια του διδακτικού σεναρίου οι μαθητές εμπλέκονται ενεργά σε αυθεντικές πρακτικές και διαδικασίες συμμετοχικού χαρακτήρα. Γίνονται υπεύθυνοι της μαθησιακής διαδικασίας και αυτό για να καταστούν ειδήμονες της ιστορικής γνώσης που κατασκευάζουν, αλλά και για να νοηματοδοτήσουν την εμπλοκή τους. Με άλλα λόγια, οι μαθητές βρίσκονται στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας, μιας και όλες οι δραστηριότητες στοχεύουν στη δική τους πρόοδο και εξέλιξη.

Ο εκπαιδευτικός διαδραματίζει υποστηρικτικό και εμψυχωτικό ρόλο και οργανώνει κατάλληλα την εκπαιδευτική διαδικασία, ώστε σε όλες τις φάσεις του διδακτικού σεναρίου οι μαθητές να συμμετέχουν ενεργά και να συνεργάζονται αποτελεσματικά. Σε περιπτώσεις που χρειάζεται, μπορεί να αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο και να διευκολύνει την αρχική επαφή με το εξεταζόμενο θέμα, καθώς και να συνεισφέρει στη διαμόρφωση των ιστορικών ερωτημάτων. Γενικότερα, δημιουργεί τις κατάλληλες διδακτικές συνθήκες, προκειμένου να αναδυθούν οι προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών και συμβάλλει στην άμβλυνση πιθανών αρνητικών στερεότυπων που έχουν. Εξασφαλίζει την πρόσβαση των μαθητών στο ιστορικό και εκπαιδευτικό υλικό και βοηθά σε δυσκολίες που τυχόν προκύπτουν κατά την επεξεργασία του ιστορικού περιεχομένου, προτείνοντας εναλλακτικούς τρόπους ή υλικό. Τέλος, συνδράμει στην ανάπτυξη του αναστοχασμού και της ανατροφοδότησης των μαθητών, που λειτουργούν σε μεταγνωστικό επίπεδο, προσφέροντας πρόσθετα παιδαγωγικά και μαθησιακά οφέλη.

Απαιτήσεις εφαρμογής σεναρίου

Για την εφαρμογή και υλοποίηση του σεναρίου είναι απαραίτητο να λαμβάνονται υπόψη οι προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών για τη συγκεκριμένη ενότητα μαθημάτων, όπως και η αντίστοιχη εμπειρία διερευνητικού χαρακτήρα που διαθέτουν. Επομένως, είναι αναγκαία η εκ των προτέρων προετοιμασία των μαθητών σε δραστηριότητες αξιοποίησης και επεξεργασίας ιστορικού υλικού κατά την ιστορική και μυθολογική διερεύνηση, έτσι ώστε να είναι σε θέση να οικοδομήσουν την ιστορική γνώση. 

Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών

Η εφαρμογή του παρόντος διδακτικού σεναρίου προϋποθέτει οι μαθητές να έχουν γνώσεις γύρω από την ελληνική Μυθολογία και πιθανώς από τους μύθους που σχετίζονται με τον Θησέα, μέσω των οποίων σκιαγραφείται η κοινωνική ζωή της αρχαιότητας. Ακόμα, οι μαθητές είναι σημαντικό να διαθέτουν τη δυνατότητα αναζήτησης ιστορικού υλικού, ανάγνωσης των ιστορικών πηγών, συνεργασίας, αυτοαξιολόγησης, ψυχοκινητικής έκφρασης και καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Για την αποτελεσματική υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου απαραίτητος είναι ο εξοπλισμός της τάξης με Η/Υ, βιντεοπροβολέα, ηχεία, όπως και η σύνδεση με το διαδίκτυο. Επίσης, αναγκαία είναι η ύπαρξη βιβλίων, ιστορικού άτλαντα, έντυπου υλικού, γραφική ύλης, εικόνων, αλλά και ιστορικών χαρτών, έτσι ώστε να υπάρχει πληθώρα ερεθισμάτων κατά τη διερευνητική μάθηση.

Απαιτούμενη προετοιμασία

Προκειμένου να υλοποιηθεί αποτελεσματικά το εν λόγω διδακτικό σενάριο είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί η δυνατότητα αξιοποίησης των μέσων και του εξοπλισμού που διαθέτει η σχολική τάξη, όπως ιστορικοί χάρτες, βιβλία και έντυπο υλικό, Η/Υ, βιντεοπροβολέας, ηχεία κ.λπ., όπως επίσης και η σύνδεση με το διαδίκτυο. Τέλος, είναι απαραίτητη η πολύ καλή προετοιμασία του εκπαιδευτικού όσον αφορά τον σχεδιασμό της διδασκαλίας και την εξεύρεση του κατάλληλου έντυπου ή ηλεκτρονικού υλικού.

Διδακτικοί στόχοι Γενικός/οί στόχος/οι

• Να γνωρίσουν τους μύθους που αναφέρονται στον Θησέα.
• Να αξιολογήσουν τον χαρακτήρα και τις ενέργειες του ήρωα.
• Να βάζουν σε χρονολογική σειρά τους μύθους του Θησέα.
• Να εκτιμήσουν τη διαχρονικότητα και τη συμβολή των μύθων αυτών.
• Να εντοπίσουν στον χάρτη τις περιοχές από τις οποίες πέρασε ο ήρωας.
• Να κατανοήσουν και να συνδέσουν λέξεις ή φράσεις, όπως λαβύρινθος, δαιδαλώδες σχήμα, ξετυλίγω τον μίτο κ.ά. με τη σημερινή πραγματικότητα.

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

• Να διηγούνται τους μύθους που αναφέρονται στον Θησέα με δικά τους λόγια.
• Να αναγνωρίζουν τον συμβολισμό που έχει ο κάθε μύθος.
• Να γνωρίζουν τη χρονολογική σειρά των μύθων του Θησεά.
• Να γνωρίζουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ήρωα.
• Να δείχνουν στον χάρτη τις διαδρομές που έκανε ο Θησέας στα ταξίδια του.
• Να ερνηνεύουν λέξεις ή φράσεις, όπως λαβύρινθος, δαιδαλώδες σχήμα, ξετυλίγω τον μίτο κ.ά. με βάση τη σημερινή πραγματικότητα.

Εκπαιδευτικοί πόροι

Για το παρόν διδακτικό σενάριο χρειάζεται να αξιοποιηθεί εκπαιδευτικό υλικό το οποίο μπορεί να αντληθεί πρωτίστως από το σχολικό βιβλίο της Ιστορίας της Γ' Δημοτικού, όπου υπάρχει αξιόλογο υλικό, όπως εικόνες, αναπαραστάσεις αγγείων και παραθέματα. Έπειτα, το βιβλίο του δασκάλου μπορεί να αξιοποιηθεί από τον εκπαιδευτικό για να αντλήσει επιπλέον ιστορικό υλικό, αλλά και για να λάβει χρήσιμες ιδέες και προτάσεις για τη διδασκαλία. Επιπλέον ιστορικό υλικό μπορεί να ανευρεθεί από τη βιβλιοθήκη του σχολείου και τα ιστορικά βιβλία που διαθέτει και ανταποκρίνονται στην εν λόγω θεματολογία. Τέλος, μπορεί να αξιοποιηθεί και ψηφιακό υλικό από το Φωτόδεντρο ή άλλες ιστοσελίδες με σχετικό ιστορικό περιεχόμενο, το οποίο πρώτα θα ελέγξει και στη συνέχεια θα προτείνει ο εκπαιδευτικός.

Ροή εφαρμογής – Πορεία διδασκαλίας

Κατά την έναρξη της ιστορικής και μυθολογικής διερεύνησης παρουσιάζεται στους μαθητές το ιστορικό και μυθολογικό υλικό της ενότητας, όπως εικόνες, αναπαραστάσεις αγγείων, έντυπο υλικό, βίντεο κ.λπ. Οι μαθητές θα παρατηρήσουν και θα μελετήσουν τη ζωή, τους άθλους, αλλά και το τέλος της ζωής του Θησέα και θα τεθούν διαφόρων ειδών ερωτήσεις από τον εκπαιδευτικό προς αυτούς. Σε αυτό το σημείο, θα αξιοποιηθούν η τεχνική του καταιγισμού ιδεών για την ανάδυση προϋπάρχουσων γνώσεων των μαθητών, καθώς και της πρόκλησης του ενδιαφέροντός τους μέσω συζήτησης και διαλόγου. Ακόμα, μέσα από συζήτηση που θα πραγματοποιηθεί στην ολομέλεια της τάξης, θα τεθούν ιστορικά ερωτήματα, ώστε να διαμορφωθούν και ορισμένες υποθέσεις. Στη συνέχεια, θα πραγματοποιηθεί επίσκεψη στη σχολική βιβλιοθήκη, προκειμένου οι μαθητές να εντοπίσουν επιπλέον υλικό για τον τρόπο ζωής και τις συνθήκες διαβίωσης εκείνης της εποχής.

Μετά από αυτό, οι μαθητές θα εντοπίσουν στον ιστορικό χάρτη της τάξης τους όλα εκείνα τα μέρη από τα οποία πέρασε ο Θησέας στη διάρκεια της ζωής του. Στη συνέχεια, θα δημιουργήσουν την ιστοριογραμμή των άθλων του Θησέα, καταγράφοντας τα σημαντικότερα γεγονότα, τοποθετώντας τα με χρονική σειρά και κολλώντας δίπλα τους μία σχετική ζωγραφιά. Οι μαθητές θα εστιάσουν στην προσωπικότητα του Θησέα, στον τρόπο σκέψης του και στις ενέργειές του, καθώς και στα συναισθήματα των πρωταγωνιστών και την εμπλοκή των θεών στην εξέλιξη των μύθων.

Έτσι, οι μαθητές αφού επεξεργαστούν της ιστορικές πηγές και το υπάρχον εκπαιδευτικό υλικό, θα καταλήξουν στην απάντηση των ιστορικών ερωτημάτων που έθεσαν. Σε αυτό το σημείο, θα προχωρήσουν στη δραματοποίηση και συγκεκριμένα στο παιχνίδι ρόλων, όπου ευρισκόμενοι σε ομάδες θα επιλέξουν μία σκηνή από τους μύθους που αναφέρονται τον Θησέα και θα μπουν στο ρόλο των πρωταγωνιστών. Τέλος, το διδακτικό σενάριο θα ολοκληρωθεί με τη συμπλήρωση ενός φύλλου εργασίας στο οποίο οι μαθητές θα εργαστούν ομαδικά, έτσι ώστε να λύσουν μία άσκηση αντιστοίχισης και να εκφραστούν μέσω μιας ζωγραφιάς, καθώς και με την υλοποίηση της αυτοαξιολόγησης των μαθητών μέσω μιας ρουμπρίκας.

Για την αξιολόγηση του διδακτικού σεναρίου θα αξιοποιηθούν οι διαδικασίες συμμετοχικής παρατήρησης από τον εκπαιδευτικό, οι απαντήσεις των μαθητών κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων που εκπονούν, οι συζητήσεις που θα αναπτυχθούν, προκειμένου να εντοπίζει την πρόοδο των μαθητών, καθώς και τα σημεία στα οποία πιθανώς χρειάζεται να τροποποιήσει τη διδασκαλία. Πέρα από αυτά, το φύλλο εργασίας, το οποίο θα εκπονήσουν οι μαθητές ομαδικά, καθώς και η ρουμπρίκα αυτοαξιολόγησης, την οποία θα υλοποιήσουν οι μαθητές ατομικά, θα αποτελέσουν επιπλέον εργαλεία αξιολόγησης.

Το παρόν διδακτικό σενάριο αφορά την ελληνική Μυθολογία και συγκεκριμένα τη ζωή και τα κατορθώματα του Θησέα. Αυτό που αναμένεται είναι να έχει θετικό αντίκτυπο στους μαθητές, καθώς τους δίνει την ευκαιρία να σκιαγραφήσουν και να κατανοήσουν τον χαρακτήρα του Θησέα και να θαυμάσουν το θάρρος και την τόλμη του. Γενικότερα, θα βοηθήσει τους μαθητές να αντιληφθούν τις αξίες και τα ήθη, όπως και λέξεις ή φράσεις που αφορούν εκείνη την εποχή και να τα αντιπαραβάλλουν με τη σημερινή εποχή. Επίσης, οι μαθητές θα μάθουν τις περιοχές από όπου πέρασε ο Θησέας, τη χρονική σειρά των γεγονότων που έλαβαν χώρα, αλλά και τα πρόσωπα τα οποία συνάντησε ο ήρωας. Ακόμα, θα συλλέξουν πληροφορίες και θα επεξεργαστούν κείμενα και πηγές, θα εργαστούν ομαδικά και θα ανταλλάξουν απόψεις.